بلافاصله پس از توافق هسته ای ایران و 1+5، شماری از مقامات بلندپایه اروپایی به ایران سفر کردند و حتی برخی از آنها به همراه خود یک هیئت اقتصادی و تجاری نیز آورده بودند، در این میان یکی از اصلی ترین برنامه های این مقامات، دیدار با وزیر نفت ایران و مدیران ارشد این صنعت بود، بدون تردید این موضوع نشان از اهمیت، جایگاه و پتانسیل صنعت نفت ایران در جامعه جهانی دارد و طبیعی است که این کشورها به دنبال بازپسگیری سهم خود از این پتانسیلها در دوران پساتحریم ایران هستند.
نشریه ایران پترولیوم به منظور آشنایی با برنامه معاونت بین الملل وزارت نفت و همچنین جزییات دیدارهای اخیر مقامات بلندپایه کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای منطقه با وزیر نفت ایران، گفتگویی را با امیرحسین زمانی نیا، معاون وزیر نفت ایران در امور بین الملل انجام داده که در ادامه می خوانید .
صنعت نفت ایران از جمله بخشهای کشور بود که توافقات هسته ای و لغو تحریمها آثار مستقیمی بر روی آن داشت، ارزیابی شما با توجه به حضور همزمان در معاونت بین الملل صنعت نفت ایران و گروه مذاکره کنندگان ایرانی با کشورهای 1+5، از دوران پسا تحریم چیست و آیا صنعت نفت آمادگی ورود به این عرصه را دارد ؟
در نگاه نخست توافقات هسته ای ایران و 1+5 تاثیر مستقیمی بر روند کاری صنعت نفت دارد، اما نباید فراموش کنیم که این توافق مقدمه ای است برای رسیدن دوباره ایران به جایگاه واقعی خود در منطقه و جهان، زیرا در سالهای گذشته مخالفان ایران، وجهه کشور را به سمت امنیتی شدن برده بودند.
به عبارت دیگر، ایران با امضای این توافق به جامعه بین المللی نشان داد که می تواند با اراده سیاسی، مسائل پیچیده را حل و فصل کند، بنابراین، این توافق یک پیروزی برای کل مردم ایران به شمار می آید، البته پیروزی نه به این معنا که طرف مقابل ضرر کرده باشد، بلکه در این توافق طرف مقابل نیز به خواستهای خود رسیده است، هر چند که از نظر ما خواستهای آنها واقع بینانه نبود و به عبارتی جعلی بود، زیرا آنها به دنبال آن بودند که ایران سلاح اتمی نسازد در حالی که ما از ابتدا به دنبال این موضوع نبودیم.
مسئولان ایرانی همچون رئیس جمهوری و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه از ابتدا شعار مذاکرات برد – برد را ملاک کار خود قرار دادند و در نهایت این شعار درعمل محقق شد، زیرا با رفع تحریمها و شکوفا شدن صنعت نفت و دیگر صنایع، ایران وجهه اقتصادی خود را به دست می آورد.
صنعت نفت ایران به دلیل بزرگی و ارزش زیاد خود از ابتدای انقلاب اسلامی همواره مورد تحریم کشورهای غربی بوده است، این صنعت، نه تنها در ایران، بلکه در تمام کشورهای جهان قابل مقایسه با صنایع دیگر نیست، بنابراین، بعد از داستان تسخیر سفارت آمریکا، رقبا و دشمنان ما بلافاصله این صنعت را مورد شدیدترین تحریمها قرار دادند. در یک دهه گذشته، با تشدید این تحریمها این صنعت نیز از رونق و شکوفایی که مستحق آن است جا مانده است.
همان طور که می بینید هنوز توافق هسته ای ایران و کشورهای 5+1 به مرحله تصویب و اجرایی نرسیده است که کشورهای تحریم کننده در صف ورود برای مذاکره با مسئولان و شرکتهای ایرانی برای سرمایه گذاری هستند.
از سوی دیگر رقابت کشورهای متقاضی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران نشان از ثبات و امنیت سیاسی ایران دارد، وانگهی علاقه این کشورها برای فعالیت در صنعت نفت ایران حکایت از ارزش آفرین بودن این صنعت دارد.
بلافاصله پس از توافق 1+5 و ایران، برخی کشورهای اروپایی با هیئتهای بزرگ تجاری و اقتصادی به ایران سفر کردند که آلمانیها در این باره پیشتاز بودند، در باره حضور هیئت آلمانی توضیح دهید!
مدتها قبل که هنوز نتیجه مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 مشخص نبود، وزیر نفت ایران در اجلاس بین المللی امنیت انرژی در مونیخ آلمان با زیکمار گابریل، معاون صدر اعظم و وزیر انرژی و اقتصاد آلمان دیداری داشت، زنگنه در این دیدار از او برای سفر به ایران دعوت کرد و گابریل با وجود جو بسیار منفی جامعه جهانی این دعوت را پذیرفت. حضور معاون صدراعظم آلمان در ایران یک شوک در قاره اروپا به وجود آورد به نحوی که بعد از هیئت آلمانی شاهد حضور هیئتهای تجاری فرانسه، ایتالیا و … در ایران بودیم.
سفر هیئتهای تجاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا چندین معنا به همراه دارد، یکی حمایت مسئولان دولتی از شرکتهای نفتی برای حضور در ایران و این که شرکتهای اروپایی علاوه بر نفت تمایل به سرمایه گذاری و فعالیت در همه صنایع ایران دارند، معنای دیگر این سفرها پیغام روشن به کنگره آمریکاست، به عبارت دیگر آنها با این حضور به نمایندگان این کنگره نشان دادند که در صورت اخذ تصمیم غیرعقلانی و غیرمنطقی، تنها خواهند ماند، چون عزم شرکتهای اروپایی برای بازگشت به ایران جزم است.
به نتایج سفر هیئت آلمانی نیز اشاراتی داشته باشید.
سفر هیئت آلمانی تنها یک سفر سیاسی نبود، زیرا در این هیئت، شرکتهای معتبر فعال در حوزه نفت و گاز، مثل شرکت زیمنس نیز حضور داشتند. هم اکنون شرکتهای ایرانی ارتباط خوبی با این شرکتها برقرار کرده اند، عمده دلیل حضور این شرکتها در ایران فراهم کردن مقدمات لازم برای شروع دوباره همکاری بعد از اجرایی شدن توافق هسته ای بود.
ایران، برای همکاری با شرکتهای خارجی در صنعت نفت ملاحظات خاص خود را دارد، به این معنا که قصد داریم شرکتهای خصوصی توانمند خود را با شرکتهای خارجی در اجرای پروژه ها درگیر کنیم تا آنها بتوانند خود را روزآمد کنند، از سوی دیگر از نظر سیاسی در موقعیتی قرار داریم که حق انتخاب داریم و مجبور نیستیم با یک یا چند شرکت خاص فقط همکاری داشته باشیم.
دومین مقام دولتی که بعد از توافق هسته ای به تهران آمد و با وزیر نفت ایران دیدار کرد، وزیر امور خارجه فرانسه بود، از نتایج این دیدار بگویید.
شرکتهای فرانسوی بویژه شرکت توتال سابقه همکاری زیادی با صنعت نفت ایران دارند، این شرکت در گذشته با وجود تحریمهای آمریکا حاضر به همکاری با ایران شد، این موضوع را وزیر نفت ایران در دیدار با آقای فابیوس یادآوری کرد، همان طوری که امروز ایران قدردان فرانسه هست باید قدردان شرکتهای چینی نیز باشیم که در دوران تحریم در صنعت نفت ایران باقی ماندند اما شرکتهای چینی باید بدانند که با توجه به تحولات بین المللی همکاری و خدمات خود را به ایران باید به سطح بین المللی و قابل قبول برسانند.
فرانسویها از ابتدای مذاکرات هسته ای با آن وجود آن که در ظاهر مخالفتهایی را اعلام می کردند، اما در عمل به شدت به دنبال همکاری تجاری با ایران بودند، به هر حال هم اکنون مذاکرات مستقیم میان ایران و شرکت توتال انجام شده و در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
مذاکرات شما با ترکمنستانی ها در چه حوزه ای بود؟ گویا یک برنامه جامع با 7 محور به منظور صدور خدمات فنی و مهندسی و کالا با این کشور تدوین شده، آیا در این باره نیز صحبتهایی با طرف ترکمنستانی شده است؟
هم اکنون محورها و ایده های بسیار خوبی با این کشور مطرح است، ایران از ترکمنستان روزانه حدود 30 میلیون مترمکعب گاز دریافت می کند، این کشور می تواند از طریق ایران به بازارهای جدید در حوزه گاز دست یابد، هم اکنون با ترکمستان و آذربایجان امکان همکاری در زمینه نفت و گاز وجود دارد.
این دو کشور، نباید احساس کنند که برای صادرات محصولات نفت و گاز خود به مرزهای روسیه محدود هستند، زیرا آنها می توانند با همکاری ایران از طریق خلیج فارس به بازارهای جدیدی دست یابند.
از سوی دیگر باتوجه به بلوغ خدمات فنی و مهندسی شرکتهای ایرانی هم اکنون این قابلیت وجود دارد که ایرانیها در این دو کشور اقدام به ساخت تاسیسات فرآورشی و پتروشیمی کنند، خوشبختانه تاکنون در این زمینه با طرف ترکمستانی به نتایج خوبی رسیده ایم.
مقامات ایتالیایی نیز بلافاصله پس از توافق به ایران سفر کردند، به نتایج مذاکرات با ایتالیاییها نیز اشاره ای داشته باشید.
وزیر نفت ایران ملاقات خوبی با دو وزیر ایتالیایی داشت، در این جلسه، مدیرعامل شرکت انی نیز حضور داشت. تعهدات دو طرف در برخی پروژه های توسعه ای و پالایشی از جمله مهمترین مباحث مطرح شده میان وزرای دو طرف بود.
پس از اروپاییها، یک هیئت بزرگ ژاپنی نیز به ایران سفر کرد و با مقامات وزارت نفت دیدار داشت، درباره این دیدار و محورهای آن بگویید.
وزیر نفت ایران با توجه به سابقه همکاری شرکتهای ژاپنی با وجود گذشت یک دهه از زمان فعالیت این شرکتها در پروژه های نفتی ایران همچنان نام بسیاری از مدیران شرکتهای ژاپنی را به یاد داشتند، این موضوع به شدت مورد توجه و علاقه مدیران جدید در مذاکرات اخیر قرار گرفته بود. اگر به گذشته باز گردیم، متوجه می شوید که شرکتهای ژاپنی در صنعت نفت ایران بسیار سالم و خوش قول کار کردند، این موضوع در صحبتهای وزیر نفت ایران نیز به خوبی مشهود بود. البته ژاپن یک کشور محتاط است و به محض اعمال تحریمهای غربی ایران شرکتهایشان، ایران را ترک کردند، اما ایران به دنبال انتقام از کشورهایی که ایران را در دوران تحریم رها کردند، نیست! بلکه از هم اکنون براساس منافع خود در جهت بومی سازی فناوری و مدیریت پروژه با استانداردهای جهانی پیش می رود. طرف ژاپنی در مذاکرات به شدت از افزایش واردات نفت از ایران تا سقف 350 هزار بشکه ابراز تمایل کرد.
در هیئت تجاری ژاپنی،نمایندگان 21 شرکت معتبر از بخشهای بالادستی تا پایین دستی حضور داشتند. به گفته مسئولات بلند پایه این هیئت تجاری، صدها شرکت دیگر قصد سفر به ایران و مذاکره با مسئولان ایرانی را دارند.
آیا حضورکشورهای دیگری به منظور مذاکره با صنعت نفت ایران در آینده قطعی شده است ؟
هیئتهای تجاری از کویت، امارات، عراق و … برای سفر به ایران ابراز تمایل کرده اند. البته باید تاکید کنم که بهترین شرکای تجاری برای ایران از نظر اقتصادی، سیاسی و امنیتی همسایگان ما هستند، کشورهای همسایه هم اکنون به شدت نیازمند گاز هستند و پیش بینی می شود با راه اندازی فازهای باقیمانده پارس جنوبی تا سه سال آینده این موضوع محقق شود.
با ورود شرکتهای بزرگ خارجی به پروژه های نفتی ایران چه برنامه ای برای شرکتهای ایرانی که در سالهای تحریم توانمند شدند و بسیاری از پروژه های بزرگ راهبری کرده اند، دارید ؟
مدتهاست که صنعت نفت ایران با استفاده از منابع داخلی و با مشارکت چینیها به فعالیت خود ادامه داده است، این موضوع همچون یک شمشیر دولبه است، به عبارت دیگر، در سالهای گذشته از نظر ساخت و بومی سازی تجهیزات رشد زیادی داشته است. به همین دلیل است که وزیر نفت ایران در ملاقاتهای خود با طرفهای خارجی این واقعیت را بازگو می کند و شرط کار را در ایران همکاری با یک شریک قدرتمند ایرانی عنوان و هدف از این کار را انتقال فناوری و افزایش توانمندی شرکتهای داخلی نقل می کنند.
یکی از سیاستهای راهبردی ایران تحقق اقتصاد مقاومتی است و یکی از روشهای تحقق این شعار توجه به شرکتهای داخلی و همکاری آنها با شرکتهای خارجی باتجربه و فناوری است. به عقیده من شرکتهای ایرانی اگر به صورت منسجم عمل کنند می توانند در ارائه خدمات فنی مهندسی و دانش مدیریت با شرکتهای خارجی رقابت کنند، وزارت نفت ایران آمادگی لازم برای ایجاد مشارکت میان شرکتهای ایرانی و خارجی را دارد.
چندی پیش شما در قالب یک هیئت سیاسی به یونان سفر داشتید، در این سفر آیا بحثهای نفتی نیز با مقامات یونانی مطرح شد ؟
بله، در این سفر یک کارگروهی مشترک میان دو کشور تشکیل شد و چندی پیش طی نامه ای از این کارگروه برای مذاکره در مورد بدهکاری 900 میلیون یورویی نفتی این کشور به ایران و نیز زمینه های همکاری مشترک دعوت شد تا به ایران سفر کنند.
ارزیابی شما از بازنگری قراردادهای نفتی ایران و تاثیر آن در افزایش سرمایه گذاری در صنعت نفت کشور چیست؟
به دلیل جایگاه و موقعیت سیاسی ایران هر نوع قراردادی سرمایه ها را به سمت ایران جذب می کند، بازار صنعت نفت ما به اندازه کافی جذاب است، اما باتوجه به از بین رفتن نقاط ضعف قراردادهای بای بک، طولانی شدن مدت قراردادها و افزایش جذابیت ها در قراردادهای جدید، به نظر می رسد سرمایه گذاران خارجی استقبال بیشتری برای ورود به پروژه های نفتی ایران داشته باشند.
در بحران مذاکرات بسیاری از شرکتهای بزرگ نفتی معروف به غول های نفتی ابراز تمایل کردند که به صنعت نفت ایران بازگردنند، رویکرد شما در این باره چیست؟
ما به شدت از این موضوع استقبال می کنیم، علاوه بر شرکتهایی مثل توتال، شل، انی برخی شرکتهای امریکایی نیز برای حضور در ایران ابراز تمایل کردند، امادر توافق هسته ای وین بندی وجود دارد که شرکتهای آمریکایی نمی توانند در ایران فعالیت کنند، اما نمایندگیهای آنها می توانند در ایران بر اساس شرایط و ضوابطی فعالیت کنند. به نظر من این موضوع می تواند سبب ایجاد تحول میان روابط دو کشور شود، تاکنون تماس هایی از طرف این شرکتها با ما برقرار شده است.
به ظرفیتهای صنعت نفت ایران در جذب سرمایه نیز اشاره ای داشته باشید .
هم اکنون صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران قدرت جذب سالانه دست کم 190 میلیارد دلار تا پایان برنامه ششم توسعه را دارد.
آیا بازگشت تولید نفت ایران به دوران قبل از تحریم تاثیری روی بازار نفت و قیمت آن خواهد گذاشت؟
با ورود یک میلیون بشکه نفت ایران به بازارهای جهانی بعد از توافق هسته ای تاثیر زیادی بر بازار نفت و قیمت آن رخ نمی دهد، البته ایران امیدوار است که کشورهای عضو اوپک جا برای افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی بازکنند.
