آلودگی هوای تهران، داستان امروز و دیروز نیست و این سیاهی در دهه گذشته هر بار به شهرمان چنبره می زند تا یادمان بیاید نفس کشیدن هم در این دنیا قیمتی ست و برای ضعف‌های شهری برنامه ریزی و مدیریت مناسب تری اعمال کنیم.
اگر چه آلودگی هوا امسال زودتر از سال‌های پیش گریبان ما و شهر را گرفت، اما مرور خلاصه وار آمار و شاخص‌های کیفیت هوا نشان می‌دهد از قضا امسال اوضاع به از پارسال بوده است.
در یک نمونه با هم تعداد روزهای پاک را با سال‌های پیش مقایسه می کنیم:
سال ۹۲ یعنی سالی که دولت دکتر حسن روحانی سکان قوه مجریه را در اختیار گرفته است، تعداد روزهای پاک تهران سه روز بوده است. بد نیست یادآوری کنیم سال ۹۲ همان سالی ست که ما ایرانیان هوای آلوده ناشی از بنزینی را تنفس می کردیم که حاصل تصمیمهای مدیریت وقت بود، همان ایامی که زمزمه آلودگی بنزین بر سر زبان‌ها افتاده بود، با این حال نه تنها از سوی مقامهای رسمی دولت نهم و دهم حرکتی برای پذیرش این موضوع وجود نداشت که تامین بنزین کشور در مسیری قرار گرفت که بنزین‌های آلوده را وارد چرخه تولید کشور کرد. چرخه ای که دولت از آن به عنوان افتخار «خودکفایی در تولید بنزین» یاد کرد و به موازات آن از آمادگی برای صادرات بنزین هم خبر داد. مطابق طرحی که در دولت گذشته با عنوان طرح ضربتی افزایش تولید بنزین رقم خورد، مقرر شد تا در ۶ مجتمع پتروشیمی روزانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون لیتر بنزین تولید شود. مخالفت کارشناسان با تولید بنزین غیراستاندارد در پتروشیمیها حاصلی نداشت و این روند تا روز آخر دولت تداوم یافت تا روحانی سکان هدایت پاستور را در اختیار گرفت.
دولت اعتدال که بر سر کارآمد، با بررسی‌های صورت گرفته و محرز شدن آلودگی و غیراستاندارد بودن بنزین تولیدی مجتمعهای پتروشیمی، با واردات بنزین استاندارد، تولید بنزین را در پتروشیمیها به دلیل آلودگی و زیان‌های شگفت انگیز زیست محیطی متوقف کرد.
براساس گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، بنزین تولیدی در پتروشیمیها بدون شک آلاینده و خارج از استاندارد است و در دولت نیز توافق شده است در سال ٩٣ هیچ بنزین دریافتی از پتروشیمی نداشته باشیم و بنزین مورد نیاز را از جاهای دیگر از جمله واردات تأمین کنیم.
سال ۹۳ تعداد روزهای پاک تهران به ۱۶ روز افزایش یافت. در این سال دولت روحانی با دستور وزیر نفت تولید بنزین خطرناک و سمی که دولت گذشته با عنوان طرح ضربتی خودکفایی بنزین بنیان گذاشته بود را متوقف کرده بود.
تعداد روزهای پاک پارسال در پی تدابیر دولت و بهبود وضع هوای کشور، با رشدی نسبی از ۱۶ به ۲۱ روز رسید، امسال هم تا همین هفته پیش روز سه شنبه ( ۲۵ آبان ماه) ۱۱ روز هوای پاک تنفس کردهایم.
نگاهی به روزهای سالم نیز روند رو به بهبود را در چند سال گذشته پیش رو قرار می‌دهد: تعداد روزهای سالم تهران از ۲۰۲ روز سال ۹۲ به ۲۳۳ روز در سال‌های ۹۳ و ۹۴ رسیده است و امسال هم تا اواخر هفته قبل ۱۹۳ روز هوای سالم تنفس کرده ایم.
مقایسه روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه، روند مناسب تری از عملکرد دولت‌ها را عیان می‌کند که تعداد روزهای ناسالم از ۱۴۸ روز سال ۹۲ به ۱۱۲ روز ناسالم در سال ۹۳ و ۱۰۵ روز ناسالم در سال ۹۴ کاهش یافته است. امسال هم تعداد روزها با هوای ناسالم تا آخر هفته پیش ۳۶ روز بوده است.
بدون شک بهبود آمار شاخص‌های کیفیت در سال‌های اخیر را باید توقف تولید بنزین سمی دانست که دولت یازدهم با قاطعیت آن را اجرایی کرد. افزون بر آن، مطابق اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، بنزین وارداتی که برای جبران مابهالتفاوت مصرف و تولید مطابق استاندارد یورو ۴ وارد می شود، تحت کنترل، پایش و نظارت سازمانهای نظارتی مسئول است و هر محموله وارداتی که عوامل آلاینده موثر زیست محیط آن شامل میزان بنزن، آروماتیک، اولفین، گوگرد و … خارج از استاندارد باشد، عودت داده می‌شود.
دولت روحانی؛ دولت محیط زیست
برنامه دولت برای بهبود وضع هوا تنها به سر و سامان دادن مسئله مهم بنزین خلاصه نشده است و روحانی که دولت خود را دولت محیط زیست نامیده است، در سفر اخیر خود به استان البرز با تشریح اقدام‌های انجام شده دولت در این زمینه یادآور شد: نخستین دستور دولت، ادامه مقابله با آلودگی هواست و در این راستا به تبدیل سوخت نیروگاه‌ها و مراکز صنعتی از مایع به گاز، تکمیل مسئله تغییر سوخت مراکز صنعتی، بنزین یورو 4 اشاره کرد و گام سوم در این زمینه را مبارزه با آلودگی را خارج کردن ماشین‌های فرسوده اعلام کرد و گفت: این تصمیم جدی ما از آغاز فعالیت این دولت بوده و اقدام‌های خوبی در این سه سال انجام گرفته است.
براساس اعلام دولت سال 92 ما 66 هزار و 199 خودرو فرسوده خارج و خودرو نو تحویل داده شده است، در سال 93 نیز 336 هزار و 80 خودرو فرسوده از رده خارج شده است و سال 94 که بودجه وضع دشواری داشت، 256 هزار و 344 خودرو فرسوده خارج شده است.
هفت ماه نخست امسال نیز 150 هزار و 383 خودرو فرسوده جمع آوری شده است.
از دیگر اقدام‌های دولت برای کاهش آلودگی هوا، ساخت خودروهای کم مصرف و با آلودگی کمتر است که دولت در این راستا برای ساخت اتومبیل‌هایی با کیفیت یورو 5 و یورو 6، اقدام هایی انجام داده‌است.
و مواردی بسیار از این دست تا مهر تاییدی باشد بر سخنان اخیر معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست که تاکید کرد: در حوزه آلودگی هوا، دولت تمام عیار به میدان آمده است.
اما با ید توجه داشت که همه بار کاهش آلودگی بر دوش دولت نیست و خودروسازان شهرداری نیز باید به وظایف خود در این مسیر عمل کنند که کارنامه درخشانی از خود بر جای نگذاشتند. اظهارنظر محسن سرخو، رئیس کمیته حمل و نقل شورای شهر بخشی از این کاستی‌ها را نشان می دهد:
بر اساس برنامه پنج ساله شهرداری تهران باید تا پایان سال 94، 400 اتوبوس برقی به ناوگان اضافه می‌کرد ، تعداد اتوبوس‌های عادی به 7800 می‌رسید و همچنین باید 1000 دستگاه اتوبوس نوسازی می‌شدند که شهرداری از این تبصره‌ها عقب است و جالب است بدانید که قرار بوده نوسازی ناوگان مینی بوس نیز به اتمام برسد اما حتی تا کنون در دستور کار نیز قرار نگرفته است.
سرخو با بیان اینکه بر اساس برنامه باید شهرداری 5000 فیلتر دوده بر روی اتوبوس‌ها نصب می‌کرد که تا کنون تنها بر روی 9 دستگاه آن هم به طور آزمایشی فیلتر دوده نصب کرده است گفت: باید شهرداری بر روی 15 هزار و 600 تاکسی کاتالیز نصب می‌کرد اما حالا تنها بر روی 6800 تاکسی نصب کرده است.
که اینها تنها بخشی از کوتاهی‌های شهرداری تهران در مسیر کاهش آلودگی هواست که با برج‌ها و آسمان‌خراشها فرصت نفس گرفتن شهر را گرفته است.
