اروپا و تحقق آینده‌ای با امنیت انرژی پاک
سوشیل پوروهیت (Sushil Purohit) رئیس مجموعه وارتسیلا انرژی فنلاند معتقد است: «برای تحقق بخشیدن به آینده‌ای با داشتن انرژی مقرون‌به‌صرفه و پاک، اروپا باید تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را دو برابر کند.»
با رسیدن قیمت‌های انرژی به بالاترین حد خود، سیاست‌گذاران با لحظه‌ای تعیین‌کننده در دوران گذار انرژی روبه‌رو هستند. اروپا، با افزایش قیمت عمده فروشی گاز و افزایش قبوض انرژی برای خانوارها و مشاغل در سراسر قاره، در آخرین بخش از مسیر بازگشت به بحران‌های انرژی دهه ۱۹۷۰ قرار گرفته است.
از آنجا که هزینه‌ها آزاردهنده شده است و این مشکل ادامه دارد، سیاست‌گذاران اروپا باید تمرکز خود را برای دو افق زمانی متمایز، حفظ کنند. آنها باید اقدام‌هایی را برای تضمین امنیت انرژی در کوتاه‌مدت انجام دهند، اما نباید فرصت میان‌مدت و بلندمدت را برای پرداختن به ریشه مشکل از دست بدهند.
برای اینکه این آخرین بحران انرژی باشد و اتحادیه اروپا با قیمت مقرون‌به‌صرفه، به هدف خالص انتشار صفر دست یابد، رهبران اتحادیه اروپا باید جسورانه زیرساخت‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را با سرعت بی‌سابقه‌ای افزایش دهند.
پوروهیت گفت: «ما یک بار و در یک نسل، در لحظه عبور از پرتگاه برای گذار سریع و قطعی به انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و استفاده از ظرفیت انرژی پاک نامحدود ایستاده‌ایم. برای درک این فرصت، اخیراً ساخت نظام برق به‌طور عمده مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر را تا سال ۲۰۳۰ مدل‌سازی کردیم.»
در این مدل کم‌هزینه‌ترین فناوری‌ها برای پاسخگویی به تقاضای برق ۳۳ کشور اروپایی (اتحادیه اروپا و غیر عضو اتحادیه اروپا) همچنین فناوری‌های متعادل‌کننده مورد نیاز برای پشتیبانی از تولید انرژی‌های تجدیدپذیر انتخاب شده است.
صرفه‌جویی ۳۲۳ میلیارد یورو
نتایج مدل نشان می‌دهد که اروپا می‌تواند مصرف گاز در بخش تولید برق خود را به نصف کاهش دهد و با دو برابر کردن سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق از حدود ۳۳ درصد کنونی به بیش از ۶۰ درصد تا سال ۲۰۳۰، هزینه‌های انرژی خود را به میزان ۳۲۳ میلیارد یورو کاهش دهد. این به‌نوبه خود سبب کاهش ۱۰ درصدی هزینه قبوض برق مشترکان می‌شود و اروپا را در مسیر دستیابی به هدف کاهش ۵۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ قرار می‌دهد.
مهم‌تر اینکه با اجرای این مدل، مصرف سالانه گاز در بخش برق تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۵۲ درصد کاهش می‌یابد. این اقدام از مصرف ۵۴۵۶ تراوات ساعت گاز، معادل ۳.۵ سال واردات گاز روسیه به اتحادیه اروپا جلوگیری می‌کند و به‌طور قابل‌توجهی استقلال انرژی اروپا را افزایش می‌دهد.
تولید سالانه ۸۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر
سیستم برق مدل‌سازی‌شده به یک زیرساخت عظیم انرژی تجدیدپذیر اما قابل دستیابی، تا ۸۰ گیگاوات در سال نیاز دارد، همچنین ظرفیت تجدیدپذیر به شبکه‌های انعطاف‌پذیر و قابل اعتماد نیاز دارد که با فناوری‌های متعادل‌ساز تقویت شوند، به‌طوری که انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور مؤثر در نقش «تراز» بار پایه افزایش یابد و بتواند جایگزین سوخت‌های فسیلی شود.
اما چه میزان سرمایه برای ساخت ۸۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر در سال نیاز است؟ برآورد شده است که اروپا مجموعاً باید سالانه بیش از ۶۳ میلیارد یورو در فناوری‌های متعادل‌ساز و انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کند.
با در نظر گرفتن تمامی عوامل، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱، توانست ۳۷ گیگاوات تأسیسات انرژی بادی و خورشیدی نصب کند. با بررسی تجربیات خارج از اروپا، می‌توان دریافت که با هماهنگی صحیح، هدف نصب سالانه ۸۰ گیگاوات ظرفیت برق تجدیدپذیر قابل دستیابی است. برای مثال، چین در سال گذشته ۱۷ گیگاوات تأسیسات انرژی بادی فراساحل نصب کرده است که بیش از دو برابر مقداری است که سال قبل آن ساخته بود، همچنین این میزان بیشتر از مجموع ظرفیت‌های ایجادشده در سایر نقاط جهان در پنج سال گذشته است.
بر اساس گزارش اخیر هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم (IPCC) در مورد انتشار، برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان باید تا سال ۲۰۲۵ به اوج خود برسد و تا سال ۲۰۳۰ تا ۴۳ درصد کاهش یابد. در برنامه‌ها برای دستیابی به این هدف، برقی‌سازی بخش‌های مختلف باید پیشتاز باشد.
به‌علاوه باید در نظر داشت که با افزایش برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر، شرایط مناسبی برای استفاده از برق پاک اضافی برای تولید انواع جدید سوخت‌های آینده مبتنی بر هیدروژن و کربن خنثی فراهم می‌شود. در واقع، هنگامی که شبکه‌های برق اروپا عمدتاً از انرژی‌های تجدیدپذیر تغذیه شوند، منبع انرژی مورد استفاده سایر بخش‌ها مانند صنایع سنگین و حمل‌ونقل، می‌تواند هم از برق فراوان پاک و هم از سوخت‌های مبتنی بر هیدروژن تأمین شود. به این ترتیب امکان کربن‌زدایی عمیق در اقتصادهای اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۵۰ میسر می‌شود.
اتحادیه اروپا می‌تواند سرعت فناوری کم‌کربن را تشدید کند
افزودن سالانه ۸۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر مستلزم سطحی از همکاری بین‌کشوری است که اتحادیه اروپا به‌سختی به‌دنبال دستیابی به آن است. این اتحادیه می‌تواند راه اقتصادهای با مقیاس خیره‌کننده در گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر را باز کند.
اثر چند برابری کشورهایی که برای تجاری‌سازی نوآوری همکاری می‌کنند به‌طور آشکاری در طرح «تحول انرژی» آلمان موسوم به انرژی‌وِند (Energiewende) نشان داده شده است. در چارچوب این طرح که اواخر سال ۲۰۱۰ تصویب شد، آلمان به‌دنبال گذار مستمر به منبع انرژی کم کربن، سازگار با محیط زیست، قابل اطمینان و مقرون‌به‌صرفه است (هدف این طرح کاهش ۸۰ تا ۹۵ درصدی گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ نسبت به سال ۱۹۹۰ و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر به ۶۰ درصد تا سال ۲۰۵۰ است).
آلمان در طرح «تحول انرژی» توانایی صنعتی و مهندسی به همراه ظرفیت مالی را بر افزایش سریع پذیرش فناوری فتوولتائیک خورشیدی متمرکز کرد، قبل از اینکه رهبری به چین سپرده شود که هزینه‌ها را حتی بیشتر کاهش داد و موجبات پذیرش جهانی این فناوری را فراهم کرد.
همین اثر چند برابری در اروپا نیز قابل تحقق است. با تشویق پروژه‌های زیرساختی فرامرزی، اتحادیه اروپا می‌تواند سیستم‌های انرژی کشورهای عضو خود را برای ارتقای امنیت انرژی، کارایی و ساده‌سازی هزینه‌های انتقال با آنها مرتبط کند.
بدیهی است که در سطح محلی، کشورهای اروپایی باید انرژی‌های تجدیدپذیر را در سریع‌ترین زمان ممکن به‌کار گیرند. این موضوع می‌تواند با ایجاد چارچوب‌های مجاز برای اولویت‌دهی و تصویب سریع پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، انجام شود.
سرانجام به‌منظور استفاده از ظرفیت کامل ۱۰۰ درصدی نظام‌های انرژی تجدیدپذیر، باید شبکه‌هایی با انعطاف‌پذیری در مرکز پروژه ایجاد شود. این اقدام با ایجاد چارچوب‌های بازاری برای تشویق سرمایه‌گذاری در ایجاد ظرفیت متعادل‌ساز انعطاف‌پذیر که می‌تواند زمینه‌ساز تغییر به سمت برق پایه تجدیدپذیر باشد، قابل دستیابی است.
استقلال انرژی به هزینه بیشتر برای مصرف‌کنندگان نیاز ندارد
ترکیب قیمت رقابتی فناوری‌های تجدیدپذیر در مقایسه با سوخت‌های فسیلی با ضرورت جلوگیری از بحران اقلیمی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در چنین مقیاسی را از نظر سیاسی قابل قبول و از نظر اقتصادی هوشمند ساخته است.
اتکای مداوم به گاز به‌عنوان سوخت پایه و ایجاد زیرساخت‌های جدید سوخت‌های فسیلی، نشان‌دهنده تداوم نوسانات شدید اقتصادی برای شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان است.
فرصت کنونی برای انتقال به شبکه‌های تجدیدپذیر یک دهه پیش به‌دلیل تقاضای مداوم برای سوخت‌های فسیلی که به‌عنوان مانعی نفوذناپذیر برای اقدام عمل می‌کرد، غیرقابل تصور به‌نظر می‌رسید، اما اکنون برای نخستین بار، بخش برق فعالانه در تلاش است تقاضا برای گاز طبیعی را کاهش دهد. بحران قیمت‌ها که با جنگ در اوکراین تشدید شده است، واضح‌ترین نشانه است که کشورها باید با شتاب از گاز به انرژی‌های تجدیدپذیر، با پشتوانه فناوری‌های متعادل‌کننده حرکت کنند.
در این مقطع حیاتی، ضروری است که کشورها از سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های جدید زغال‌سنگی که با امنیت انرژی و اهداف خالص اروپا ناسازگار است، اجتناب کنند. اروپا فناوری‌ها و تخصص‌های لازم برای گذار سریع به انرژی پاک را دارد، تنها چیزی که اکنون نیاز دارد «اراده سیاسی» است.
درخواست برای تسریع سیاست‌های اقلیمی اتحادیه اروپا
طبق گزارش رویترز، ۱۱ کشور دانمارک، اتریش، آلمان، اسپانیا، فنلاند، ایرلند، لوکزامبورگ، لتونی، هلند، سوئد و اسلوونی اخیراً طی بیانیه‌ای گفتند کشورهای اتحادیه اروپا باید مذاکرات در مورد سیاست‌های جدید تغییرات اقلیمی را سرعت بخشند، همچنین جاه‌طلبی این پیشنهادها را برای رهایی از سوخت‌های فسیلی روسیه، در اسرع وقت افزایش دهند.
اعضای اتحادیه اروپا در حال مذاکره درباره مجموعه‌ای از اقدام‌های اقلیمی از جمله اصلاح بازار کربن، ممنوعیت فروش خودروهای نو با موتور احتراقی از سال ۲۰۳۵ و اهداف بالاتر برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در سال جاری هستند. این پیشنهادها برای کاهش انتشار خالص اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۵۵ درصد از سطوح سال ۱۹۹۰ طراحی شده‌اند، اما پس از حمله روسیه به اوکراین، ارتباط آنها با امنیت انرژی اروپا در کانون توجه قرار گرفته است.
همه کشورها با این پیشنهادها موافق نیستند. نخست‌وزیر مجارستان، روز چهارشنبه (۲۴ فروردین‌ماه) گفت اتحادیه اروپا باید بازار کربن خود را که ابزار اصلی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، در واکنش به قیمت‌های بالای انرژی متوقف کند. لهستان گفته است مذاکرات اقلیمی باید برای ارزیابی تأثیر جنگ متوقف شود.
منبع: مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت
