سال 1392 با تمام چالشها و مشکلاتی که داشت به پایان رسید و در این مسیر، صنعت نفت ایران که پیشران اقتصاد کشور به شمار می رود نیز روزهای سختی را تجربه کرد و امسال امید به روزهای خوش دارد.
در سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی چندین رویداد مهم در ایران رخ داد که مهمترین آن تغیر دولت و تشکیل دولت یازدهم بود
سال گذشته با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، بیژن زنگنه یک بار دیگر سکاندار وزارت نفت ایران شد تا یک بار دیگرتجربه و تخصص در این وزارتخانه قدیمی نهادینه شود و مدیران متخصص صنعت نفت به جای افراد غیر متخصص مدیریت را در برخی شرکتهای تابعه برعهده گیرند.
پس از کش و قوسهای فراوان و کسب رای اعتماد توسط زنگنه،شیخ الوزرای دولت یازدهم اولویت اول فعالیت خودرا توسعه پارس جنوبی معرفی کرد و پس از آن توسعه میدانهای مشترک در دستور کار قرار گرفت.
اکنون وزارت نفت تولیدی کردن کامل فاز 12 و فازهای 15و16 را در دستور کار خود دارد و تمام امکانات و تجهیزات برای راه اندازی این فازها بسیج شده اند و قرار است گاز مرحله اول از فاز 12 به زودی به طور کامل تولیدی شود در روزهای پایانی سال گذشته تولید اولیه فاز 12 رقم خورد.
تقویت دیپلماسی انرژی ایران راهبرد توسعه صنعت نفت
بیژن زنگنه وزیر نفت دولت یازدهم با بهره گیری ازتیمی کارکشته به مدیریت ماجدی دیپلمات سابق و معاون کنونی امور بین الملل و بازرگانی خود توانست دستاورد های مطلوبی را رقم بزند.
وزارت نفت در سال 92 میزبان وزیران انرژی کشورهای عضو مجمع صادر کنندگان گاز بود که پیامد آن انتخاب دبیرکل ایرانی مجمع در تهران و حضور محمدحسین عادلی در دبیرخانه بزرگترین تشکیلات گازی جهان بود.
حضور زنگنه در اجلاس اوپک و دیدار با غولهای نفتی جهان در حاشیه این اجلاس و تبیین سیاستهای صنعت نفت برای شرکتهای صاحب نام بین المللی را می توان یکی دیگر ازاقدامهای قابل توجه در عرصه توسعه دیپلماسی انرژی ایران دانست.
همایش بزرگ بازنگری در قراردادهای نفتی و معرفی نسل چهارم قرارداد ها را می توان دیگر دستاورد وزارت نفت در دوره حضور زنگنه دانست که می توان با دیپلماسی انرژی فعال یک بار دیگر حضور شرکتهای صاحب نام را در ایران درپی داشته باشد.
سفر به کشورهای روسیه،عمان وچند کشور دیگر نیز در 6 ماه دوم سال از دیگر فعالیتهای وزارت نفت ایران در عرصه تقویت دیپلماسی انرژی به شمار می رود.
افزایش همکاری صنعت نفت و بازارسرمایه
صنعت نفت ایران همانند سالهای گذشته همکاری و حضور پررنگی در بازار سرمایه ایران داشت و بورس تهران،بورس کالا، فرا بورس و سرانجام بورس انرژی شاهد حضور پررنگ پالایشگاهها، پتروشیمی ها و دیگر شرکتهای تابعه صنعت نفت بود.
تصویب پذیرش و ورود نفت خام به بورس انرژی در روزهای پایانی اسفندماه 1392 نیز گام بلندی برای بورسی شدن نفت خام بود که می تواند تحولی بزرگ را در عرصه همکاری صنعت نفت و بازار سرمایه رقم بزند.
عرضه منظم میعانات گازی و نیز چندین فرآورده پتروشیمی در کنار برق بورس نوپای انرژی را به یک مرکز مبادله پویا بدل کرد.
دراین میان، باید گفت که افزایش حجم معامله ها در بورس با محور پتروشیمی ها و پالایشگاهها توانست بازار سرمایه را با وجود تمام چالشهای موجود همچنان جذاب نگه دارد.
بورس کالای ایران نیز در سال 92عرضه منظم فرآورده های پتروشیمی را در پی داشت و پالایشگاهها هم همچنان فعال به عرضه پرداختند.
سال 93 سال افزایش تولید نفت
تولید نفت خام ایران که به دلایل گوناگون در سالهای اخیر روند نزولی داشته، طبق برنامه ریزیهای جدید در سال 93 افزایش تولید را تجربه خواهد کرد..
بیژن زنگنه درباره برنامه‌های جدید افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز طبیعی ایران در سال 93 چندی پیش، گفت: در شرایط فعلی ظرفیت تولید روزانه نفت خام ایران به حدود سه میلیون و 800 هزار بشکه در روز افزایش یافته است.
وزیر نفت با اعلام این که با این وجود هم اکنون ایران کمتر از 3.8 میلیون بشکه نفت تولید می کند، تصریح کرد: مطابق برنامه ریزیهای انجام شده سال آینده ظرفیت تولید نفت ایران بار دیگر از مرز چهار میلیون بشکه در روز عبور می کند.
وی با اعلام این که در ماههای اخیر صادرات نفت خام ایران روند صعودی داشته است، اظهارکرد: با این وجود جایگاه نفتی ایران در اوپک خوب نیست و هم اکنون عراق بیش از ایران نفت صادر می کند.
زنگنه درباره برنامه افزایش تولید گاز طبیعی ایران در سال آینده گفت: سال آینده با بهره برداری برخی فازهای پارس جنوبی و دیگر حوزه‌ها در مجموع ظرفیت تولید گاز ایران حدود 100 میلیون متر مکعب در روز افزایش می یابد.
گزارش موسسات معتبر بین المللی حاکی از آن است که تولید نفت خام ایران در ماه فوریه سال جاری میلادی (بهمن ماه و اسفندماه 92) به‌طور میانگین با افزایش روزانه 50 هزار بشکه نسبت به ماه ژانویه، به روزانه دو میلیون و802 هزار بشکه رسیده است.
افزایش تولید از میدانهای مشترک و نیز چند میدان مستقل از دیگر برنامه های شرکت ملی نفت ایران برای افزایش تولید اسیگرت.
پالایش و پخشی ها در سال 92
تولید بنزین پاک را که شاخصهای آن بسیار به بنزین یورو 4 است، می توان یکی از بارزترین دستاوردهای امسال صنعت نفت دانست و طرحهای توسعه ای و بهبود کیفیت در تعدادی از پالایشگاههای کشور منجر به تولید بنزین با کیفیت و مرغوب شد که در حال حاضر در تهران و چند شهر دیگر توزیع می شود و قرار است بزودی در سراسر کشور به هموطنان ارائه شود.
طرحهای توسعه ای در پالایشگاههای تهران، اصفهان و شازند و لاوان از بارزترین دستاوردهای پالایش کشور بود که سبب شد نسلی جدید از بنزین در باک خودرو های کشور جاری شود.
افزایش توان ذخیره سازی و نیز توزیع گسترده منظم فرآورده های نفتی را نیز می توان از دیگرنتایج تلاش پالایش و پخشی ها به شمار آورد.
پتروشیمی ها همچنان در انتظار سرمایه گذاران جدید
اگر بخواهیم نگاهی به دستاوردهای ماههای اول سال و دستاوردهای دولت دهم در بخش پتروشیمی بیندازیم باید گفت که بهره برداری از چندین طرح شاخص ترین عملکرد در صنعت پتروشیمی بود.
ماههای آخر سال 92 تعیین نرخ خوراک گاز پتروشیمی ها داغ ترین رویداد صنعت پتروشیمی ایران بود و تعیین نرخ جدید خوراک و چالشهای پیش و پس از اعلام نهایی نرخ گاز پتروشیمی های گازی سبب ایجاد تحولاتی گوناگون شد که به هر حال نرخ جدید تصویب و نهایی شد.
نرخهای جدید خوراک با موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بند ج تبصره الحاقی ٢١ به ماده واحده لایحه بودجه سال ٩٣ کل کشور به شرح زیر اصلاح شد: قیمت پایه خوراک گاز واحدهای پتروشیمی در چارچوب قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به گونه‌ای تعیین می‌شود که از ١٣ سنت در هر مترمکعب کمتر نشود.
مجلس تصویب کرد که به منظور تحریک و تشویق واحدهای پتروشیمی و فعالان اقتصادی به توسعه سرمایه گذاری در صنایع تکمیلی و پایین دست و واحدهای پتروشیمی و فعالان اقتصادی به توسعه سرمایه گذاری در صنایع تکمیلی وپایین دست و اشتغالزایی بیشتر با اولویت مناطق کمتر توسعه یافته و رعایت مکان یابی وزارت نفت، قیمت خوراک گاز را به صورت پلکانی به گونه‌ای تخفیف دهد که نرخ بازده داخلی ارزی سرمایه گذار تا سی درصد (٣٠ذرصد) باشد.
زمستان سرد 92 و گازی که مردم سوزاندند
از سوی دیگر، زمستان امسال سخت ترین چاش صنعت نفت رقم خورد و مصرف گاز در بخش خانگی هرروز یک رکورد جدید را تجربه می کرد و به دنبال آن قطع و یا کاهش شدید خوراک گازی مجتمعهای پتروشیمی سبب تعطیلی چندین مجتمع پتروشیمی شد و شمال و غرب کشور نیزدر روزهای سرد زمستان 92 با افت محسوس فشار مواجه شدند اما گازشان قطع نشد.
زمستان امسال، تولید و مصرف گاز به هم نزدیک شد و مصرف خانگی به حدود 600 میلیون متر مکعب رسید که با تدابیر اندیشیده شده زمستان سال 92 بدون قطع گاز به پایان رسید، اما متاسفانه بخش خانگی همچنان به مصرف بی رویه ادامه می دهد.
موازنه تولید و مصرف گاز قرار بود با وارد مدار شدن فازهای پارس جنوبی برابر شود، اما هنوز فازها وارد مدار نشدند، بنابراین تولید هم امسال افزایش نیافت و باید همچنان منتظر فازهای جدید پارس جنوبی بود تا مشکل کمبود گاز باتوجه به اعمال سیاستهای دولت و اعمال سیاستهای بهینه سازی مصرف و افزایش تولید، برای همیشه به خاطره ها بپیوندد.
از سوی دیگرمتولیان امر بر این اعتقادند که اگر مشترکان بتوانند تنها ۵ درصد در مصرف گاز صرفه جویی کنند می توانند به اندازه یک فاز پارس جنوبی یعنی ٢۵ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه جویی کنند.
در سال 92 گازی ها چندین شهر و صدها روستا را نیز از نعمت گاز طبیعی بهره مند کردند تا گستره پوشش این انرژی پاک و ارزان در سراسر ایران افزایش یابد.
جذب سرمایه گذاریها در صنعت نفت یک راهبرد ملی
کمبود منابع مالی و کاهش سرمایه گذاری در سال ١٣٩٢محدودیتهای بسیاری را برای بهره برداری از طرحهای توسعه ای در کل مجموعه صنعت نفت ایجاد کرد و فقط حدود هفت میلیارد دلار اعتبارات سرمایه ای به پروژه های فعال نفت و گاز تخصیص داده شد، که خوشبختانه با وجود محدودیتها، برنامه تولید بخوبی اجرا شده و بخشی از طرحهای مهم و اولویت دار به ثمر نشسته است.
طبق اعلام رسمی مدیران شرکت ملی نفت ایران، این شرکت افزون بر بودجه مصوب خود، در سال 92 تنها از تسهیلات صندوق توسعه ملی و بخشی از صندوق انرژی بانک ملت استفاده کرد و شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی، شرکت ملی گاز و شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز وضع مشابهی را تجربه کردند.
در سال 92 متاسفانه به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و نیز برخی چالشهای دیگر ،کاهش سرمایه گذاریها کاهش تولید را نیز به همراه داشت و بویژه در میدانهای مشترک وضع تولیدی مطلوبی را تجربه نکردیم و حتی در میدانهای مستقل هم طبق اعلام مسئولان ارشد صنعت نفت نتوانستیم به اهداف پیش بینی شده دست یابیم و امید است که با تغییر فضای به وجود آمده در تمام صحنه های بین المللی در سال 1393 شاهد رشد و شکوفایی صنعت نفت ایران باشیم و این امر با یکدلی و تعامل میسر خواهد شد.
سید فواد نبوی
