به گزارش شانا، امروز (۱۵ خردادماه برابر با پنجم ژوئن) روز جهانی محیط زیست است؛ روزی که از سوی سازمان ملل متحد برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری زیست‌بوم و ترغیب سیاستمداران به گرفتن تصمیم‌هایی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری انتخاب شده است. از سویی این سازمان دهه اخیر را «دهه احیای اکوسیستم‌ها» نامگذاری کرده است که افراد، گروه‌ها، دولت‌ها و سازمان‌ها از هر نوع می‌توانند در یک حرکت جهانی پیشگیری، توقف و معکوس کردن روند تخریب اکوسیستم‌ها را دنبال کنند.
به این بهانه با غلامرضا بهمن‌نیا، رئیس واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (اچ‌اس‌ئی) شرکت ملی گاز ایران به گفت‌وگو نشستیم تا گزارشی از تازه‌ترین اقدام‌های انجام‌شده در این مجموعه برای حفظ محیط زیست دریافت کنیم.
او ضمن تشریح بعضی از پروژه‌های صنعت گاز برای حفاظت محیط زیست، از کاهش ۷۰ درصدی آلاینده‌های صنعت گاز تا ۳ سال آینده به‌ویژه در بخش سوختن گازهای مشعل و در منطقه پارس جنوبی خبر داد و گفت که برای اقدام‌های بلندمدت پنج تا هفت ساله هم پروژه‌هایی تعریف شده است و امیدواریم در این زمان به وضع نزدیک به استاندارد آلایندگی به ویژه در پارس جنوبی برسیم.
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران همچنین بر تاثیر مثبت توسعه گازرسانی در کاهش آلودگی هوا تاکید و اظهار کرد: گاز طبیعی به عنوان پاکترین سوخت فسیلی در مقایسه با دیگر منابع انرژی فسیلی مقدار آلودگی کمتری به ازای واحد تولید انرژی دارد، از این‌رو توسعه مصرف گاز و جایگزینی آن با سوخت‌های فسیلی سنگین‌تر در عمل به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند و مقدار انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد.
غلامرضا بهمن‌نیا در این باره به خبرنگار شانا گفت: پیش از هر چیز باید بگویم که حفاظت محیط زیست یکی از اصول و ارزش‌های بنیادین حاکم بر فعالیت‌های شرکت ملی گاز ایران است؛ این موضوع به‌صراحت از سوی مدیریت ارشد در بیانیه خط مشی نظام یکپارچه ذکر شده و مورد توجه جدی مدیران و کارکنان است.
وی ادامه داد: عملکرد محیط زیستی شرکت‌های تابعه وزارت نفت همواره یکی از زمینه‌های ارزیابی عملکرد آن سازمان‌هاست و مجامع عمومی این شرکت‌ها، مدیران ارشد سازمان و هیئت مدیره شرکت ملی گاز ایران درباره کم و کیف عملکردها و گزارش‌های مربوطه با حساسیت لازم برخورد می‌کنند، همچنین دستاوردهای زیست محیطی و اقدام‌های شاخص در این زمینه نیز تشویق واقع می‌شود.
نگاه نظام‌مند صنعت گاز به موضوع محیط زیست
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران تاکید کرد: نگاه ما به مقوله مدیریت محیط زیست در شرکت ملی گاز مبتنی بر نگاه سیستمی تبیین و تعریف شده است؛ الگوهای پیش‌بینی و جاری‌شده در سازمان به نحوی طراحی شده‌اند تا جنبه‌های مخرب فرآیندهای عملیاتی و صنعتی در طول زنجیره تامین گاز طبیعی به‌طور نظام‌مند شناسایی و مخاطره‌های آن حذف یا به حداقل رسانده شوند.
بهمن‌نیا تصریح کرد: فرآیند شناسایی و ارزیابی جنبه‌های محیط زیستی فعالیت‌های سازمان که فرآیندی عمومی و جاری در این شرکت و شرکت‌های تابعه است نیز همه فعالیت‌های سازمان را از حیث اثر بر محیط زیست زیر پوشش دارد و جنبه‌های بارز از طریق اقدام‌های کنترلی مورد توجه قرار می‌گیرند؛ از سوی دیگر ارزیابی آثار محیط زیستی که در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی پروژه‌های توسعه‌ای شرکت انجام می‌شود، قابلیت پیش‌بینی آثار و تبعات محیط زیستی اجرای پروژه در فازهای ساختمانی و نصب و دوره بهره برداری از آن همچنین اتخاذ راهکارهای حذف و کاهش آثار نامطلوب زیست محیطی را دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که اکنون چه پروژه‌هایی برای حفظ محیط زیست در صنعت گاز دنبال می‌شود، گفت: در سال ۱۳۹۷ بود که سیاست‌های کلان حفاظت محیط زیست از سوی مقام معظم رهبری تدوین و ابلاغ شد که مهمترین سند بالادستی این شرکت برای تعیین اهداف و برنامه‌ریزی در حوزه محیط زیست است؛ بر اساس آن اهداف و برنامه‌های همه شرکت‌های تابعه تدوین و ضمن تعیین زمانبندی و تخصیص منابع مورد نیاز برای اجرا، ابلاغ شد.
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران افزود: اساس برنامه‌ها و اقدام‌های اجرایی در حوزه محیط زیست صنعت گاز مبتنی بر سند فوق و البته قوانین و مقررات ملی کشور از جمله قانون مدیریت پسماند، قانون هوای پاک، قانون حفاظت از خاک، مواد مرتبط با محیط زیست در قوانین پنج‌ساله توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی و دیگر اسناد بالادستی تدوین و اجرا می‌شوند.
برنامه‌های محیط زیستی شرکت ملی گاز ایران
بهمن‌نیا تصریح کرد: اجرای برنامه‌های مرتبط با استقرار مدیریت سبز، پروژه‌ها و اقدام‌های مربوط به مدیریت پسماندهای خطرناک و غیر خطرناک، تکمیل و بهسازی سامانه‌های جمع‌آوری، تصفیه و دفع اصولی پساب‌ها و فاضلاب‌ها، پروژه‌های بسیار گسترده مربوط به کاهش اتلاف منابع آب و انرژی، اقدام‌های مربوط پایش ادواری و نیز برخط منابع آلاینده هوا و پساب و ده‌ها اقدام و پروژه موثر مطابق با رئوس اهداف خرد و کلان زیست‌محیطی ترسیم‌شده در سازمان به اجرا در آمده یا در حال اجراست.
وی اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین، شرکت ملی گاز ایران به عنوان بزرگترین عرضه‌کننده انرژی کشور طی سال‌های گذشته اقدام‌ها و پروژه‌های موثر و مفیدی را برای شناسایی منابع انتشار گازهای گلخانه ای -که عامل بروز پدیده اثر گلخانه‌ای، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم هستند- و کاهش انتشار انجام داده است و به گواه بسیاری از متخصصان و کارشناسان این حوزه، یکی از سازمان‌های پیشتاز در این عرصه شناخته می‌شود.
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران درباره فعالیت‌های انجام‌شده برای تحقق تعهدهای ایران در توافق تغییرات اقلیمی پارس، گفت: تعهد اجرایی در مجموعه توافق پاریس وجود ندارد و بیشتر تعهدهای اخلاقی است که باید اجرا شوند اما همسو با کشورهای جهان در کاهش مقدار گازهای گلخانه‌ای مسئولیم و باید کمک کنیم تا کاهش پیدا کند.
کاهش ۷۰ درصدی آلاینده‌های صنعت گاز تا ۳ سال آینده
بهمن‌نیا ادامه داد: اقدام‌های بسیار خوبی در این زمینه در صنعت گاز تعریف شده است؛ صنایعی که منشا آلودگی و آلایندگی بودند و می توانستند شرایط اقلیمی را تهدید کنند شناسایی کردیم و منابع آلایندگی‌ها مشخص شده است و برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تعریف شده است که برای فعالیت‌های گسترده در کاهش این آلاینده‌ها هیئت دولت مصوبه‌ای تصویب و ابلاغ کرده است تا با همکاری صنعت نفت و شرکت ملی گاز ایران اجرایی شود.
به گفته وی، بودجه خوبی برای این کار اختصاص یافته است و همه طرح‌ها و اقدام‌های مجموعه صنعت گاز شناسایی شده است؛ به طوری‌که تا سه سال آینده ۷۰ درصد آلایندگی‌های صنعت گاز به‌ویژه در بخش سوختن گازهای مشعل و در منطقه پارس جنوبی کاهش می‌یابد؛ برای اقدام‌های بلندمدت پنج تا هفت ساله هم پروژه‌هایی تعریف شده است و امیدواریم در این زمان به وضع نزدیک به استاندارد آلایندگی به‌ویژه در پارس جنوبی برسیم. در مناطق دیگر هم شرایط مطلوب است و آلایندگی جدی وجود ندارد.
از توسعه جنگل‌های حرا تا حفاظت از لاکپشت‌های دریایی
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران یادآور شد: شعار روز جهانی محیط زیست سال ۲۰۲۱ «احیای اکوسیستم‌ها» نامگذاری شده است. شرکت ملی گاز با درک اهمیت موضوع اکوسیستم‌ها و گونه‌های در معرض خطر، اقدام‌هایی همسو با کمک به تقویت زیست‌بوم‌های مجاور تاسیسات و تثبیت روند رشد گونه‌های حساس آنها انجام داده است؛ توسعه جنگل‌های حرا در سواحل منطقه نایبند عسلویه، ایجاد زیستگاه برای کروکودیل‌های پوزه کوتاه ایرانی (موسوم به گاندو) در ایرانشهر و کمک به طرح حفاظت از لاکپشت‌های دریایی در سواحل بندرعباس از جمله اقدام‌های مجموعه صنعت گاز در این حوزه است.
تلاش برای کاهش آلودگی‌های سوختن گازهای مشعل
بهمن‌نیا با اشاره به اقدام‌های انجام شده برای کاهش آلودگی‌های ناشی از سوختن گازهای مشعل، اظهار کرد: مشعل‌سوزی عادی گرچه فرآیندی با فلسفه ایمنی پالایشگاه‌ها تلقی می‌شود اما از منظر اتلاف منابع همچنین آلودگی محیط زیست نیز اهمیت دارد. هرچند این فرآیند بیش از آنچه سبب آلودگی هوا شود، حساسیت‌های بصری را بر می‌انگیزد و تصور آلودگی را برای بیننده ایجاد می‌کند.
وی تاکید کرد: به هرحال مهاز و کاهش مشعل‌سوزی در پالایشگاه‌ها با توجه به منافعی مانند جلوگیری از اتلاف منابع، ممانعت از انتشار گازهای گلخانه‌ای مسبب تغییرات اقلیمی و کاهش آلودگی هوا همواره مورد توجه بوده و برای آن پروژه‌ها و برنامه‌های مدونی در پالایشگاه‌های گاز کشور اجرا شده است و نیز در حال اجراست.
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران همچنین گفت: در گام نخست و هدف‌گذاری اولیه، کاهش مقدار سوختن گازهای مشعل به سطح طراحی درنظر بوده که این مرحله برای پنج پالایشگاه اول تا پنجم پارس جنوبی محقق شده و حتی در بعضی پالایشگاه‌ها این مقدار به کمتر از میزان طراحی نیز تقلیل یافته است؛ در گام بعدی هم پروژه No-Flaring با هدف بازیابی گازهای ارسالی به مشعل پیش روی مدیران و کارکنان شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی است.
نگاه ویژه صنعت گاز به حفاظت محیط زیست عسلویه
بهمن‌نیا با تاکید بر کاهش آلودگی‌های محیط زیستی به ویژه در منطقه پارس جنوبی و عسلویه، تصریح کرد: پروژه‌ها و اقدام‌های جاری مرتبط با کاهش انتشار آلودگی در پالایشگاه‌های شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی فهرستی بسیار مفصل و مشتمل بر اقدام‌های متنوع در حوزه‌های مدیریت پسماندها، پایش و کنترل آلاینده‌های هوا، تصفیه پساب‌های آلاینده و استقرار مدیریت سبز است که از سال‌های گذشته تاکنون همواره در حال اجرا و پیگیری است و دستاوردهای قابل توجه‌ای برای کاهش انتشار آلودگی‌ها و تخریب محیط زیست به ارمغان آورده است.
وی گفت: با این حال ما به این مقدار اکتفا نکردیم و همواره نگاه ویژه‌ای به پارس جنوبی به عنوان مهمترین قطب تولید انرژی کشور داریم و متعهد به بهبود مستمر در همه زمینه‌ها، به‌ویژه کاهش آلودگی‌های محیط زیستی پالایشگاه‌های گاز آن منطقه هستیم.
رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران تصریح کرد: به‌طور ویژه با توجه به حساسیت‌های مرتبط با آلودگی در عسلویه و متعاقب تصویب‌نامه هیئت وزیران در جریان سفر ریاست‌جمهوری به این منطقه، طرح جامع کاهش آلودگی منطقه ویژه اقتصادی پارس تدوین و در حال اجراست؛ این طرح محورهای متنوعی از جمله تاسیس سامانه تصفیه پساب در سایت ۲، بهسازی سیستم‌های تصفیه پساب موجود در سایت ۱، پروژه‌ها و اقدام‌های منجر به کنترل و کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد، طرح‌های کاهش و بازیابی گازهای ارسالی به مشعل و نظایر آن است که با همکاری ارکان مختلف ذیربط، از قبیل شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی، شرکت نفت و گاز پارس، شرکت منطقه ویژه و شرکت‌های پتروشیمی مستقر در منطقه اجرا شده است.
تاثیر مثبت توسعه گازرسانی در کاهش آلودگی هوا
بهمن‌نیا درباره تاثیر گازرسانی‌های انجام‌شده در کاهش آلودگی هوا، گفت: خوشبختانه صنعت گاز به لحاظ ماهوی صنعت دوستدار محیط زیست شناخته می‌شود زیرا گاز طبیعی به عنوان پاکترین سوخت فسیلی در مقایسه با سایر منابع انرژی فسیلی مقدار آلودگی کمتری به ازای واحد تولید انرژی دارد، از این‌رو توسعه مصرف گاز و جایگزینی آن با سوخت‌های فسیلی سنگین‌تر مانند گازوئیل، مازوت، زغال سنگ و نظیر آن در عمل به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند و مقدار انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد.
وی افزود: امروز به‌واسطه زیرساخت‌های عظیم و ارزشمندی که در زنجیره تامین گاز ایجاد شده، بخش زیادی از تقاضای انرژی کشور از طریق گاز طبیعی تامین و از این رهگذر کمک قابل توجهی به کاهش آلودگی هوا در شهرها می‌شود؛ در اثر اقدام‌های اساسی شرکت ملی گاز ایران در توسعه زیرساخت‌های زنجیره تامین، مصرف گاز در کشور از ۳۶ میلیارد متر مکعب در سال ۱۳۷۴ با رشد بیش از ۶۰۰ درصدی، به رقم قابل توجه ۲۶۱ میلیارد متر مکعب در پایان سال ۱۳۹۹ رسیده است.
جلوگیری از انتشار حدود ۱۸۰ میلیون تن آلاینده به هوا در سال ۹۹
به گفته رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران، بخشی از افزایش مصرف فوق در نتیجه جایگزینی گاز طبیعی با دیگر سوخت‌های فسیلی انجام شده و مابقی در پاسخ به تقاضای روز افزون مصرف انرژی در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور بوده است که در هر دو مورد چنانچه در یک سناریوی فرضی، تقاضای کنونی انرژی با منابع فسیلی دیگر تامین می‌شد، به دلایلی که ذکر شد مستلزم انتشار آلودگی بیشتری به ویژه از نظر آلودگی هوا می‌بود.
بهمن‌نیا در پایان یادآور شد: مطابق محاسبات مهندسی و برآوردهای انجام‌شده، توسعه گازرسانی و جایگزینی گاز طبیعی با سایر منابع انرژی، تنها در سال ۱۳۹۹ سبب کاهش و جلوگیری از انتشار حدود ۱۸۰ میلیون تن آلاینده به هوا شده است بنابراین بی‌شک می‌توان این اقدام شرکت ملی گاز ایران را موثرترین اقدام برای کاهش آلودگی هوا تلقی کرد.
