به گزارش شانا، عوامل موثر در تعیین قیمت نفت خام به دو دسته بنیادی و غیر بنیادی تقسیم می شود و این در حالی است که چنین وضعی در مورد کالاهای دیگر وجود ندارد و همواره نبود اطمینان موجود در این بازار موجب بروز تغییرات قیمتی پیش بینی نشده می شود.
عوامل بنیادی به طور کلی می تواند شامل وضع تقاضا و عرضه نفت و اختلالات مربوطه، تغییرات فصلی، وضع آب و هوا، تغییرات در میزان خوراک پتروشیمی ها، تعمیرات و مشکلات پالایشی، وضع رشد اقتصادی، سطح ذخیره سازی، مسائل مرتبط با سیستم حمل و نقل و کشتیرانی و اخبار نفتی باشد.
عوامل غیر بنیادی نیز شامل مواردی مانند اقدامات سفته بازی، نقش موسسات مالی، واکنشهای سیاسی، تغییر در نرخ اسعار، وضع بورس دیگر کالاها، قیمت دیگر حاملهای انرژی، بروز اعتصاب، جنگ و اخبار غیر نفتی است که منشا بروز آنها خارج از صنعت نفت است اما به تناسب می تواند بر قیمت نفت تاثیرگذار باشد.
تحولات اخیر بازار جهانی نفت خام در حالی است که نگاهی به عوامل بنیادین و غیر بنیادین، نشان می دهد که کاهش قیمتها در حال حاضر به وسیله ترکیبی از عوامل بازارهای نفت را در مسیری غیر از آن که باید باشد قرار داده است.
بررسی اطلاعات عرضه و تقاضا و پیش بینی قیمت در طی دوره 2013 تا 2015 که توسط آژانس بین المللی انرژی منتشر شده نشان می دهد طبق یک روال کلی و با توجه به تغییرات فصلی، تقاضای جهانی نفت در سه ماهه نخست هر سال میلادی نسبت به سه ماهه پایانی سال قبل آن کمتر است و به مرور و در سه ماهه دوم تا چهارم هر سال به اوج خود می رسد.
بر اساس اطلاعات IEA در سه ماهه سوم سال 2013 با توجه به تقاضای 92.5 میلیون بشکه در روز و عرضه 91.71 میلیون بشکه در روز برای نفت خام بازار جهانی با کمبود عرضه 790 هزار بشکه ای رو برو بوده و همین امر منجر به پایداری قیمتها در محدوده 110 دلار شده است.
در این میان برخی معتقدند که دلیل اصلی به هم خوردن تعادل بازار نفت در سه ماهه سوم سال 2014 تولید کنندگان اوپک هستند. اما آمار تولید نفت اوپک و کشورهای غیر اوپک نشان می دهد رشد نامعقول تولید غیر اوپکی ها عامل اصلی کاهش امروز قیمت دربازار نفت است و اوپک باید تمهیدات جدیدی برای مقابله با مخاطرات آتی بازار بیندیشد.
اطلاعات منتشره توسط آژانس بین المللی انرژی نشان می دهد، تقاضای جهانی نفت در سه ماهه نخست 2012 تا پایان سه ماهه سوم 2014 با افزایش 3.55 میلیون بشکه ای به 92.98 میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کرده است. در نقطه مقابل صادرات نفت خام جهان در این دوره با افزایش 2.42 میلیون بشکه در روز به 93.22 میلیون بشکه در روز رسیده است.
آمارهای آژانس بین المللی انرژی نشان می دهد صادرات روزانه نفت اوپک در طی این دوره با کاهش 860 هزار بشکه ای روبرو بوده و به 30.45 میلیون بشکه رسیده است(عمدتا مربوط می شود به کاهش عرضه نفت خام ایران در بازارهای جهانی به دلیل تحریمها). این در حالی است که در این مدت غیر اوپکی ها با افزایش 3.28 میلیون بشکه در روز، تولید نفت خود را به 62.77 میلیون بشکه در روز ارتقا داده اند.
چنان که ملاحظه می شود، افزایش عرضه نفت غیر اوپکی ها در طی چند سال گذشته نه تنها توانسته است کمبود عرضه نفت در بازار را جبران کند بلکه در حال حاضر یکی از دلایل اصلی و بنیادی کاهش قیمتها و مازاد 240 هزار بشکه نفت در روز در بازارهای جهانی به حساب می آید. البته به نظر بیشتر اعضای اوپک این کاهش قیمتها نمی تواند ادامه داشته باشد و به همین دلیل نیازی به نشست فوق العاده اوپک نیست.
با توجه به پیش بینی آژانس بین المللی انرژی مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت به 93.51 میلیون بشکه در روز در سه ماهه چهارم سال 2014 و عرضه 93.22 میلیون بشکه ای نفت در حال حاضر، در صورت تداوم عرضه مطابق با سه ماهه سوم، بازار با کمبود عرضه 290 هزار بشکه ای روبرو شود.
در این شرایط، می توان پیش بینی کرد که حتی اگر تولید اعضای اوپک کاهش پیدا نکند، طی سه ماه آینده قیمتهای نفت ثابت باقی خواهد ماند و یا با توجه به عوامل بنیادی و غیربنیادی دیگر می تواند امیدوار بود کمی افزایش پیدا کند.
البته در سه ماهه نخست سال 2015 تقاضای جهانی نفت مطابق با روند هر ساله خود با کاهش روبرو می شود و در این شرایط در صورتی که اوپک تصمیم برای مقابله با مازاد عرضه در بازار نفت نداشته باشد احتمال کاهش مجدد قیمتها دور از ذهن به نظر نمی رسد.
بنا بر اطلاعات منتشره توسط IEA تقاضای جهانی نفت در سه ماهه نخست سال 2015 به 92.56 میلیون بشکه در روز کاهش پیدا می کند و در صورتی که عرضه جهانی نفت همچنان در سطح 93.22 میلیون بشکه ای حال حاضر باقی بماند بازار شاهد مازاد عرضه ای معادل 660 هزار بشکه در روز خواهد بود و این یعنی 3 برابر مازاد روزانه بازار در سه ماهه سوم سال 2014 و حال حاضر!.
گزارش فوق در حالی است که با توجه به آمار منتشره توسط آژانس بین المللی انرژی، کاهش قیمتها در سه ماهه نخست سال 2015 با توجه به پیش بینی ها برای افزایش تقاضای جهانی نفت در ماههای بعدی تداوم نخواهد داشت.
در صورت ثبات داده های منتشره توسط IEA تقاضای بازار در سه ماهه دوم، سوم و چهارم به ترتیب به 92.71، 94.18 و 94.64 میلیون بشکه در روز افزایش پیدا می کند. یعنی در صورت تغییر نکردن سطوح فعلی تولید در سه ماهه سوم و چهارم سال آینده بازار با کمبود عرضه 0.96 و 1.42 میلیون بشکه در روز روبرو خواهد بود.
