اما و اگرهای زیادی درباره حادثه سانچی در ذهنم است که پاسخی برای آنها نیافته‌ام. این روزها بحث‌های زیادی درباره نحوه آتش گرفتن نفتکش سانچی یا اتاق ایزوله مطرح شده، برخی هم بااطلاع و بی‌اطلاع در این باره اظهارنظر می‌کنند. غلامحسین امامی، معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز که هشت سال رئیس پایانه صادراتی شناور نفت خام سورنا بوده، ضمن همدردی با خانواده خدمه این نفتکش، می‌گوید: «فرضیه رفتن خدمه نفتکش به موتورخانه فرضیه‌ای کاملا اشتباه است. دمای موتورخانه در شرایط عادی 15 تا 20 درجه بیشتر از بیرون است و وقتی بیرون از موتورخانه چنین فاجعه‌ای رخ دهد، درون موتورخانه حرارت بیشتر است، ضمن این که فرصتی برای رفتن به موتورخانه وجود نداشت.»
هنوز هم ذهنم درگیر سانچی است، حتی وقتی سوار شناور می‌شویم. 55 کیلومتری از بخش خشکی منطقه بهرگان تا سکو راه داریم. مقصدمان سکوی بهرگانسر است. شعله‌های مشعل نشان از نزدیک شدن می‌دهد. اینجا در قلب خلیج فارس در سکوی بهرگانسر همانند دیگر بخش‌های صنعت، مردان نفتی در حال فعالیت شبانه روزی‌اند تا چرخ‌های اقتصاد نفتی ایران بچرخد، حتی اگر در صف آخر بودجه باشند. سهم نفت از درآمدهای نفتی؛ تنها 14.5 درصد.
چند ساعتی را روی سکوی می‌گذرانیم. مسئول سکوی بهرگانسر به رسم میزبانی به استقبال‌مان می‌آید: «سکوی بهرگانسر نخستین و قدیمی‌ترین تاسیسات نفتی بهره‌برداری نفت و گاز در خلیج‌فارس به شمار میرود که عملیات راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن سال 1338 آغاز شده است».
محمود پورغلامی، با یادآوری این‌که سکوی بهرگانسر در شمال غربی خلیج‌فارس و در فاصله 57 کیلومتری منطقه بهرگان در استان بوشهر واقع شده که شامل یک سکوی اصلی شامل هفت سکوی متصل به هم و 19 سکوی اقماری است، می‌گوید: «چاه نفتی بهرگانسر پس از تکمیل حفاری در سال 1340 با ظرفیت 3 هزار و 200 بشکه نفت در خط تولید قرار گرفت.»
وی با اشاره به این که به دلیل فرسوده بودن و پایین آمدن کارایی سکوی قدیمی بهرگانسر، برنامه ساخت سکوی دریایی جدید این میدان در دستور کار قرار گرفت، تصریح می‌کند: «شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ساخت و نصب سه سکوی بهره برداری را به عهده گرفت و 26 چاه سکوی بهرگانسر با تولید روزانه 25 هزار بشکه هم اکنون در خط تولید است.»
پورغلامی همچنین به سکوی گازی میدان بهرگانسر اشاره می کند و با بیان این که 90 درصد کار راه‌اندازی این سکو که سال 1390 نصب شده به انجام رسیده است، تصریح می‌کند: با راه‌اندازی این سکو میزان گاز خروجی از مشعل به حداقل می‌رسد و 25 میلیون فوت مکعب (7 میلیون مترمکعب در روز) آن با یک خط لوله 16 اینچ به‌عنوان خوراک به پتروشیمی و NGL خارک ارسال می‌شود.»
مسئول سکوی بهرگانسر می‌گوید: «عملیات بازسازی سکوهای میدان نفتی بهرگانسر به عنوان قدیمی‌ترین منطقه دریایی ایران از سال 1381 آغاز شد و اوایل سال 1384 عملیات در بخش دریا به پایان رسید. با نصب سکوهای جدید در کنار سکوهای قدیمی، نفت تولیدی از طریق خط لوله 16 اینچ به کارخانه فرآورش منتقل می‌شود».
پوغلامی درباره موزه شدن سکوی قدیمی بهرگانسر هم توضیح می‌دهد: «با موزه شدن این سکو، 2 بخش سکوی قدیم و جدید از هم منفک می‌شوند و برای بازدید از آن نیازی به عبور از سکوی جدید نیست.»
اقدامی نو در گردشگری
اکبر نعمت‌الهی، مدیر طرح موزههای صنعت نفت از سکوی نفتی بهرگانسر به‌عنوان نخستین سکوی دریایی خاورمیانه یاد می‌کند و می‌گوید: «منطقه بهرگانسر قدیمی‌ترین منطقه دریایی ایران به شمار می‌آید و نخستین چاه این میدان در سال 1338 حفر شد.»
وی با اشاره به این که میدان نفتی بهرگانسر در سال 1340 به عنوان نخستین میدان نفتی دریایی خلیج فارس با مشارکت شرکت آجیپ ایتالیا کشف و بهره‌برداری از آن سال 1341 آغاز شد، تصریح می‌کند: «تبدیل نخستین سکوی نفتی دریایی به موزه، اقدامی نو در صنعت گردشگری محسوب می‌شود.»
مدیر طرح موزههای صنعت نفت با بیان این که در تلاشیم شرایط را برای بازدید عموم مردم از سکوی قدیمی میدان بهرگانسر در آینده نزدیک فراهم کنیم، تصریح می‌کند: «همسو با این موضوع در نظر داریم تسهیلاتی برای گردشگران فراهم شود تا با بازدید از نخستین سکوی نفتی دریایی خاورمیانه، با فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که در بخش فلات قاره انجام می‌شود، آشنا شوند.»
به گفته نعمت‌الهی، طراحی این تورهای صنعتی- گردشگری می‌تواند در قالب گروه‌های 20 تا 25 نفره با برنامه‌ریزی‌های یک تا دو روزه انجام گیرد.
آماده دریافت نفت آزادگان هستیم
غلامحسین امامی، معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز با اشاره به این که 12 مخزن ذخیره‌سازی نفت با ظرفیت 5 میلیون و 700 هزار بشکه در منطقه عملیاتی بهرگانسر وجود دارد، می‌گوید: «از این مخازن، 4 مخزن مختص آزادگان (2 مخزن یک میلیونی و 2 مخزن 500 هزار بشکه‌ای) و نیز هشت مخزن به ظرفیت کلی 2 میلیون و 700 هزار بشکه مختص نفت بهرگان موجود است.»
وی اظهار می‌کند: «نفت میدان آزادگان قرار است از غرب کارون به تلمبه‌خانه امیدیه برود و از آنجا به بهرگان ارسال شود. ما آماده دریافت روزانه 270 هزار بشکه نفت خام هستیم.»
معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز، ظرفیت دریافت و فرآورش تاسیسات جدید بهرگانسر در دریا و خشکی را 60 هزار بشکه در روز عنوان می‌کند و درباره تولید میدان‌های منطقه عملیاتی بهرگان (میدان‌های سروش، نوروز، هندیجان و بهرگانسر) می‌گوید: «تولید تجمعی این میدان‌ها از ابتدای برداشت تاکنون بیش از یک میلیارد متر مکعب بوده است.»
متخصصان رفتند
مسعود بیرانوند، رئیس مهندسی بهره‌برداری منطقه عملیاتی بهرگان هم که دوره‌ای رئیس سکوی نوروز بوده است، درباره سکوی نوروز به‌عنوان یکی از سکوهای منطقه عملیاتی بهرگان می‌گوید: «این میدان در 97 کیلومتری منطقه بهرگان قرار دارد و شامل یک سکوی مسکونی و یک سکوی سرچاهی فرآورش است.»
وی با بیان این که میدان نفتی سروش و نوروز که از سوی شرکت شل توسعه داده شده است، جزو بهترین‌هاست، به تربیت نیروی انسانی از سوی این شرکت‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: «شرکت شل افزون بر توسعه این میدان‌ها، نیروهای متخصص زیادی را تربیت کرده است.
بیرانوند با بیان این که شرکت شل، نخستین شرکتی بود که بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) را در ایران نهادینه کرد، یادآوری می‌کند: «شل حتی اجازه نمی‌داد یک قطره نفت در دریا بریزد.»
بازدید از سکوی بهرگانسر قبل از غروب آفتاب به پایان می‌رسد؛ نگاهم به دریاست و افقی که انتها ندارد. آرامش و سکون مطلق بر همه جا حاکم است، اما هنوز هم یاد خدمه سانچی با من است؛ حادثه‌ای که سبب شد توجه‌ها بیش از گذشته به دشواری کاری که روی سکوهای نفتی و نفتکش‌ها انجام می‌شود، جلب شود؛ آرامشی که هرلحظه می‌تواند به توفانی تبدیل شود. در این مسیر هرچند ناهمواری‌ها بسیاری است، اما آنچه در این میان جایی ندارد، ناامیدی است.
رویا خالقی
