بیژن زنگنه، وزیر نفت می کوشد تا با دوری از آنچه سیاست زدگی در عرصه داخلی و بین المللی است، راه را برای حرکت پیش رونده نفت و گاز ایران بگشاید. چه به مذاق فردی خوش آید و چه نیاید، زیرا ایران را نمی توان نادیده انگاشت. این را، سوابق و تاریخ صد و چند ساله نفت ایران می گوید. تلاش برای نادیده گرفتن و بی اثر ساختن ایران در عرصه انرژی دنیا، محتوم و مختوم به شکست است. مقدار ذخایر هیدروکربوری ایران، موقعیت ژئوپولتیک و ژئواکونومیک، راهبرد و سیاست تعامل با جهان و … عناصری نیستند که بتوان به راحتی از کنار آنها عبور کرد.
آغاز تعامل ها و روشن کردن راهبردها
در این میان وزیر نفت به عنوان سکان‌دار این ذخیره ملی و راهبردی کشور، پیش از حضور در نشست الجزایر، دو دیدار راهبردی را در تهران داشت. نورالدین بوطرفه، وزیر انرژی و معادن الجزایر به عنوان میزبان نشست الجزیره و محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک، دو شخصیت برجسته و اثرگذار روند تحولات جهانی و منطقه ای نفت و نشست الجزایر، در تهران مهمان وی بودند.
این تعاملات و رایزنی‌های مقدماتی دو ماهه مسیر را برای حضور مفید و نتیجه بخش زنگنه، در نشست الجزایر هموار کرد.
وزیر نفت ایران پیش از عزیمت به الجزایر در گفتگو با شانا گفته بود: «وضع کنونی بازار نفت، شرایط مطلوبی برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در میان مدت و درازمدت در پی ندارد. از مجموع مذاکرات نشست مشورتی اعضای اوپک می توان به عنوان یک پیش آمادگی برای اجلاس عادی ماه نوامبر اعضای اوپک در وین استفاده کرد.مقدمات برای تثبیت بازار نفت در حال فراهم شدن است».
زنگنه تصریح کرده بود: شرکت در نشست مجمع بین المللی انرژی الجزایر برای ایران فرصت خوبی است تا در دوران پساتحریم به منظور ثبات بخشی به بازار نفت و تامین نیازهای خود با کشورهای دیگر و رؤسای شرکت‌های بزرگ نفتی رایزنی کند.
وزیر نفت عنوان کرده بود: ایران در شرایط پساتحریم به سه عامل اصلی بازار، سرمایه (منابع مالی) و فناوری نیاز دارد و می تواند از فرصت شرکت در نشست مجمع بین المللی انرژی برای مذاکره با کشورهای مصرف کننده و شرکت‌های بزرگ صاحب فناوری استفاده کند.
دفاع از حیثیت و جایگاه اوپک
زنگنه صبح روز نخست سفر خود در مرکز همایشهای بین المللی الجزیره و پیش از آغاز رسمی پانزدهمین نشست وزارتی مجمع بین‌المللی انرژی (آی‌یی‌اف) در جمع خبرنگاران درباره محورهای نشست مشورتی اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) گفت: عده ای در ٢ سال گذشته اوپک را از کار انداختند و در عمل این سازمان به یک مجمع بدل شده است، اوپک باید برای درآمد پایدار و حداکثر کردن درآمد اعضایش اقدام‌هایی انجام دهد اما در ٢ سال گذشته در عمل این نهاد بین المللی اثرگذاری خود را از دست داده است.
البته وزیر نفت در نخستین اظهار نظرهای خود در سالن نشست باز هم بر راهبرد اصلی، تاکید می کند: احیای سطح تولید پیش از تحریم هدف اصلی ماست.
نفت اسلحه نیست
وزیر نفت در نخستین سخنان رسمی خود، در سالن عبدالطلیف رهال در نخستین نشست تخصصی مجمع بین المللی انرژی (IEF) گفت: موضوع مهم دیگری که در این باره مطرح است موضوع غیر سیاسی کردن بازار نفت و کنار گذاشتن استفاده از نفت به‌عنوان یک اسلحه، به هر منظور و تحت هر عنوان است. نفت یک اسلحه نیست و نباید از آن برای آسیب رساندن به رقبا و تحقق اهداف سیاسی استفاده کرد، متاسفم که بگویم برخی، قیمت‌های نفت را تا سطحی پایین آورده اند که به منافع دیگر تولیدکنندگان آسیب رسانده است. آنان از نفت به عنوان یک سلاح استفاده کرده‌اند تا برای دیگر تولیدکنندگان ناآرامی های اجتماعی و سیاسی و مشقت اقتصادی ایجاد کنند.
وزیر نفت با درک صحیح و گریز دقیق از میدان رقبا که میدان سیاست زدگی است با اتخاذ راهبرد تعامل و پایداری در رسیدن به هدف فضا را برای چینش سخنان و مسیر رسیدن به هدف مطلوب را مهیا کرد.
زنگنه در همان روز دوباره با تاکید بر پیام منطقی و حق و مطالبه مردم ایران را در حاشیه اجلاس مجمع بین‌المللی انرژی در گفتگو با شبکه خبری بلومبرگ اعلام می کند که ایران در نشست مشورتی اوپک به دنبال امضای توافق نیست و عرضه نفت خود را محدود نخواهد کرد.
بلومبرگ در ادامه آورده است: وزیر نفت با بیان این که این کشور تولید نفت خود را در سطح کنونی تثبیت نمی کند، گفت: ایران قصد دارد تولید روزانه نفت خود را به چهار میلیون بشکه برساند.ایران قصد دارد سهم حدود ١٣ درصدی خود از مجموع تولید نفت اوپک در دوران پیش از تحریم را دوباره به دست بیاورد.
دیدارها و گفتگوهای نفتی
وزیر نفت در ادامه فعالیت ها و تعاملات خود دیدارهای مفصلی دارد و در حاشیه نشست به آنها می پردازد؛ در همه دیدارها محورهایی چون، گریز از سیاست زدگی، تعامل میان کشورهای صادر کننده نفت و تاکید بر جایگاه اوپک و لزوم بازگشت ایران به حق فروش نفت خود به دوران پیش از تحریم‌ها به چشم می خورد.
از نمونه های زیاد دیدارهای زنگنه در سفر به الجزایر می توان به دیدار با عبدالمالک سلال، نخست وزیر الجزایر، جبار علی العیبی، وزیر نفت عراق، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، پاتریک پویان، مدیرعامل توتال و….. از جمله آنهاست.
وزیر نفت با رویکرد تعامل محور خود در سخنان دیگری گفت: «توافق همه اعضای اوپک با برخی کشورهای غیر عضو اوپک لازمه چیره شدن بر مشکلات است.ما از اعضای اوپک انتظار داریم از بازگشت ایران به بازار نفت و کسب سهمیه تولید، پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی حمایت کنند.متاسفانه از نوامبر ٢۰١۴ تاکنون زیان زیادی ناشی از اعمال سیاست‌های غلط برخی اعضا داشته ایم.»
ایستادگی در عین تعامل
وزیر نفت پس از نشست و در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی باز هم بر موضع خود ایستادگی می کند و درباره این که تولید نفت خام ایران باید به چه رقمی برسد، می گوید: ما باید به حداقل سطح تولید پیش از تحریم‌ها برسیم.ر قمی که پیشنهاد کرده‌ایم حدود چهار میلیون بشکه در روز است که بر اساس منابع ثانویه، معادل تولید نفت خام ایران در زمان پیش از تحریم‌هاست.
با تبدیل شدن نشست مشورتی به صد و هفتادمین نشست فوق العاده اوپکی ها، وزیر نفت ضمن ابراز خرسندی از نتیجه نشست اوپک، گفت: امروز یک تصمیم استثنایی در اوپک گرفته شد؛ این سازمان پس از ٢ سال و نیم برای مدیریت بازار به اجماع رسید.
تحولات دیگری این نشست را وزیر نفت چنین روایت کرده است: وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک تصمیم گرفتند به پیشنهاد دبیرخانه اوپک، تولید این سازمان را تا سقف تولید ٣٢.۵ تا ٣٣ میلیون بشکه در روز تعیین کنند که این رقم باید میان اعضای اوپک تقسیم شود.اوپک تصمیم گرفت یک کمیته تخصصی سطح بالایی متشکل از اعضای این سازمان تشکیل شود و این کمیته پیشنهاد خود را درباره سطح تولید کشورهای عضو، برای نشست بعدی اعضای این سازمان ارائه دهد. اعضای اوپک تصمیم گرفتند روزانه حدود ٧٠٠ هزار بشکه از تولید نفت خام خود بکاهند.این کمیته تخصصی سطح بالا متشکل از اعضای اوپک همچنین به رایزنی‌های خود با کشورهای غیر عضو اوپک برای ایجاد ثبات در بازار نفت ادامه می دهد.
به نظر من این تصمیم خوشحال کننده و بسیار مهمی بود که اوپک پس از دو سال و نیم برای مدیریت بازار گرفت، پیش از این اوپک آماده نبود که تصمیمی بگیرد، با وجود همه تنش هایی که القا می شد یا گاه میان اعضا وجود داشت، این تصمیم مقدمه خوبی برای ایفای نقش این نهاد بین المللی به شمار می رود.اوپک دوباره در شرایط بسیار دشوار نشان داد که می تواند اتحاد، اقتدار و استحکام داشته باشد و من امروز از این بابت بسیار خوشحالم و تصمیم امروز اعضا را گامی بزرگ به پیش برای آینده این سازمان می دانم.بحث های زیادی در این نشست مطرح شد و در ادامه نشست مشورتی به نشست فوق العاده اوپک بدل و تصمیم های این نشست از اعتبار بیشتری برخوردار شد.
بسیاری از تحلیل گران و شبکه های اقتصادی دنیا، روند فعالیت و رویکرد ایران را طی حضور دو روزه وزیر نفت موفقیت آمیز و مطلوب توصیف کردند.
آنچه مسلم است، راهبرد وزیر نفت ایران در الجزیره به نتایج مطلوبی رسید و توانست تا انتظارها در حوزه انرژی ایران را برآورده کند. رسیدن رقم تولید چهار میلیون بشکه نفت در روز و مستثنی شدن ایران از کاهش تولید نفت خام و … می تواند نوید بخش آینده روشن صنعت نفت و گاز در ایران باشد. البته نباید از رایزنی ها با مدیران شرکت های بزرگ نفتی دنیا غافل بود. با مساعد شدن زمینه اجرایی شدن الگوی جدید قراردادهای نفتی و در سایه تعامل های کارشناسانه و دقیق راهبردی صنعت نفت ایران می تواند آینده ای درخشان تر را پیش روی خود ببنید. گام نخست بازگشت به شرایط پیش از تحریم‌ها بود و با انجام مقدمات همدلانه خارج از فضاهای سیاست زده، صنعت نفت ایران با ورود سرمایه و تکنولوژی برتر روز چشم اندازهای بهتری را پیش روی خود خواهد دید.
فضا مهیاست تا وزارت نفت ایران با اهداف روشن و راهبردی خود گام در صد و هفتاد و یکمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی اوپک در وین اتریش بگذارد؛ نشستی که به منظور بررسی تحولات بازارهای جهانی نفت خام ٣٠ نوامبر امسال (١٠ آذرماه) با حضور ١۴ عضو این سازمان برگزار می شود.
گروه پژوهش شانا
