صفرعلی بابایی که سابقه سال‌ها حضور در صنعت پتروشیمی کشور را دارد، می‌گوید: تلاش‌های بی‌نظیری در صنعت پتروشیمی صورت گرفته و همچنین در حال انجام است که باید بیان شود. با بازگو کردن این فعالیت‌ها، اعتماد به جامعه به‌ویژه جوانان داده می‌شود که زمینه رشد و توسعه فراهم است و با این اعتماد و امید در کشور می‌توان مسیر توسعه را هموار کرد.
۲۵ سال از فعالیت شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در اجرای طرح‌های توسعه‌ای صنعت پتروشیمی در بخش‌های مختلف تخصصی از جمله مهندسی، تدارکات، ساختمان و نصب، راه‌اندازی و مدیریت پروژه در حوزه‌های صنعتی و زیر بنایی می‌گذرد؛ شرکتی که در بهمن‌ماه ١٣٧٣ به‌عنوان یک شرکت دولتی تأسیس اما پس از خصوصی‌سازی در سال ١٣٩٢ در قالب یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس واگذار شد و منطبق با مأموریت و اهداف جدید به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
گفت‌وگوی شانا با صفرعلی بابایی، مدیرعامل شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی را در ادامه می‌خوانید:
آیا نوع فعالیت شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی پس از خصوصی‌سازی تغییر کرد؟
پس از اجرای اصل ۴۴ و خصوصی‌سازی، این شرکت به‌عنوان یک بازوی اجرایی مشورتی از جمله شرکت‌های زیرمجموعه شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس قرار گرفت و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻋﺘﺒﺎر و ﺗﺠﺎرب اجرای ﭘﺮوژه‌های ﺑﺰرگ و ﻣﺘﻌﺪد ﭘﺘﺮوﺷﻴمی و زﻳﺮﺑﻨﺎیی در ﻛﺸﻮر و با اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮان فنی، دانشی، ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎی ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﻛﺎرآﻣﺪ، ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﻫﻤﺮاهی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران و ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﺑﻪروزﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎوریﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎری عمومی در ﻃﺮحﻫﺎ و ﭘﺮوژه‌های ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔﺖ، ﮔﺎز و پتروﺷﻴمی فعالیت دارد.
عمده فعالیت این شرکت در زمینه مدیریت طرح‌ها قرار می‌گیرد و افزون بر آن در بعضی از طرح‌ها نیز به نیابت از کارفرما مجری طرح است؛ دانش اندوخته شده در زمینه لایسنس‌ها، وندورها، سازنده‌های مختلف داخلی و خارجی، چگونگی ساخت و انتقال دانش فنی به کشور و ایجاد همکاری‌های مشترک میان شرکت‌های داخلی و خارجی برای اجرای پروژه‌ها به طرق مختلف در اختیار طرح‌ها و پروژه‌های هلدینگ خلیج‌فارس قرار می‌گیرد؛ از مناقصه تا طراحی و هدایت و اجرای کار.
همچنین مرکز تحقیقات مدیریت پروژه نیز در این شرکت به‌منظور مدیریت پروژه به‌صورت علمی شکل گرفته است. اکثر امور مطالعاتی مهندسی و ساخت‌وسازها به غیر از موارد خاص که در اختیار لایسنسورهاست با همکاری شرکت‌های داخلی در ایران انجام می‌شود. بنای این شرکت بر این است که در اجرای طرح معطل کسی نمی‌ماند و پروژه را پیش می‌برد.
این شرکت هم‌اکنون در چه طرح‌هایی حضور دارد؟
شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی پروژه‌هایی را در واحدهای پتروشیمی اوره و آمونیاک مرودشت، تندگویان، بندرامام، پارس، ایلام و موارد بسیار دیگری به اتمام رسانده است. هم‌اکنون نیز توسعه و بازسازی پتروشیمی بوعلی سینا، طرح‌های احداث واحدهای الفین و گوگردزدایی پتروشیمی ایلام، واحد متانول پتروشیمی آپادانا خلیج‌فارس، پلی‌اتیلن سنگین شرکت پتروشیمی دهدشت، واحد اوره و آمونیاک پتروشیمی هنگام، پلی‌پروپیلن شرکت توسعه صنایع پایین‌دستی پترول ایرانیان، پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج‌فارس را در دست اجرا دارد. همچنین در چند قرارداد خدمات خرید کالا و طرح زیربنایی نیز حضور فعال دارد.
آیا پروژه‌های امسال شرکت طبق برنامه پیش رفته است؟
پروژه پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس که در مرحله راه‌اندازی است و امیدواریم در مدت‌زمان باقی مانده از امسال بخش‌های فرآیندی آن وارد سرویس شود، یا واحد SRU ایلام که راه‌اندازی و تست‌ها انجام شده و آماده افتتاح است، واحد الفین ایلام نیز تعهد کرده‌ایم تا آخر سال خوراک در آن تزریق شود و با وجود همه مشکلات تغییر قوانین گمرکی و بانکی که امسال داشتیم هنوز روی تعهدمان هستیم.
فعالیت شرکت تنها به همکاری با شرکت‌های هلدینگ خلیج‌فارس محدود می‌شود؟
خیر. در حال سازماندهی فعالیت‌های شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در خارج از هلدینگ خلیج‌فارس هستیم. این شرکت علاوه بر همکاری با شرکت ملی صنایع پتروشیمی، همکاری‌هایی نیز به‌صورت پیمانکاری یا خدمات مشاوره برای اجرای پروژه‌ها با شرکت‌های خارج از هلدینگ خلیج‌فارس دارد، همچنین مشارکت‌نامه‌هایی با شرکت‌ها منعقد شده است که در صورت حضور در قراردادهای طراحی یا EPC به‌صورت مشارکتی کار انجام شود. به احتمال قریب به یقین هم به‌زودی با صندوق بازنشستگی صنعت نفت در مدیریت طرح‌های ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ و الفین دهلران همکاری خواهیم داشت.
همچنین با توجه به تأکید وزیر نفت بر توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، این شرکت در حال بررسی سازوکار واگذاری پروژه‌های پایین‌دستی هلدینگ خلیج‌فارس به بخش خصوصی است، زیرا این پروژه‌ها به دلیل میزان سرمایه‌گذاری کم و نرخ برگشت سرمایه بالا برای سرمایه‌گذاران بسیار جذاب است، بنابراین هلدینگ به دنبال واگذاری این پروژه‌هاست، اما برای افزایش اعتماد شرکت‌ها و رونق صنعت پایین‌دستی پتروشیمی پذیرفته است که سهم کوچکی در این پروژه‌ها داشته باشد و متولی اجرا نیز این شرکت باشد تا سرمایه‌گذار خصوصی کار را تضمین‌شده ببیند.
شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی افزون بر اینکه بازاریابی و فعالیت در کشورهای همسایه مانند عراق را در دستور کار خود دارد که البته در این شرایط بین‌المللی کار بسیار سختی است، در نظر دارد به‌عنوان مشاور با شرکت‌های دیگر که در خارج از کشور فعالیت دارند، همکاری داشته باشد تا تقویت ساخت داخل هرچه بیشتر صورت گیرد. عراقی‌ها به دنبال اجرای پروژه‌های پتروشیمی خود بسیار علاقه‌مند به استفاده از تجارب ایرانی‌ها در این حوزه هستند که به این منظور باید شرایط حضور و نحوه عملی کردن آن سنجیده شود. به‌طور قطع با استفاده از تجاربی که در ایران وجود دارد، قیمت تمام‌شده اجرای طرح‌ها بسیار مناسب‌تر خواهد بود، ضمن اینکه عراقی‌ها اعتماد زیادی به ایران دارند که باید از این فرصت بهترین استفاده را کرد.
شرایط بین‌المللی کنونی کشور چه چالش‌هایی را برای فعالیت شما ایجاد کرده است؟
فعالیت در کشورهای خارجی شیوه و راهکار خود را دارد، به‌ویژه در شرایط بین‌المللی کنونی. چراکه باید شرایط کاملاً سنجیده شود، بنابراین شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی نیز به‌عنوان یک شرکت ایرانی در این موقعیت باید راهکارهای خاصی را استفاده کند.
به هر حال تحریم موضوعی است که روزمره در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستیم و راه‌های رفتار با تحریم را تجربه کرده‌ایم. اگرچه هر از گاهی بحث‌های جدیدی مطرح و مأموریت‌ها بیشتر می‌شود، بخشی که مهم است توانمندی‌های خودمان است. زمانی از فرصت استفاده از خدمات خارجی بهره‌مند بودیم و بسیاری از امور براساس قرارداد و اصول انجام می‌شد و پروژه‌ای معطل نمی‌ماند، اما نبود خارجی‌ها در برهه‌ای از زمان سبب معطلی و وقفه در تکمیل طرح‌ها شد. شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی مدتی است تلاش خود را بر این گذاشته است که به‌منظور اجرای طرح‌های سپرده‌شده به خارجی‌ها، راهکار داخلی آن را بیابد و شرکت‌های کارفرما را نیز متقاعد سازد که منتظر خارجی‌ها نباشند و کاری که می‌شود در داخل انجام داد با توانمندی داخلی به نتیجه رساند؛ اوره و آمونیاک مرودشت شیراز و SRU پتروشیمی ایلام در نبود خارجی‌ها راه‌اندازی شد.
یکی از پروژه‌های پایه که به‌تازگی انجام شد، اجرای پروژه واحد بازیابی گوگرد پتروشیمی ایلام با استفاده از دانش فنی پژوهشگاه صنعت نفت است که زمینه‌ای برای اعتمادسازی شرکت‌ها برای استفاده از لایسنس‌های پژوهشگاه صنعت نفت خواهد شد. قرارداد اجرای این پروژه به‌صورت EPC منعقد شده است و شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی هم به‌عنوان مدیریت طرح در این پروژه حضور دارد.
آیا تحریم‌های بین‌المللی سبب افزایش میزان همکاری‌های شما در داخل شده است؟
هم‌اکنون استقبال شرکت‌ها به استفاده از توان داخلی افزایش یافته است، زیرا به هر حال در شرایط کنونی کشور باید راه‌حلی برای اجرای پروژه‌ها پیدا کرد. شرایط تحریم، کشور را از فرصت سرمایه‌گذاری خارجی محروم کرده است. درست است که صندوق توسعه ملی بخشی از کمبود سرمایه در طرح‌های پتروشیمی را تأمین می‌کند، اما تعداد پروژه‌های مدنظر نیز بسیار است. هلدینگ خلیج‌فارس هم‌اکنون بیش از ۸ میلیارد دلار پروژه فعال دارد که شرایط تحریم سرعت روند پیشرفت پروژه‌ها را پایین می‌آورد. در بخشی که شرکت‌های خارجی مجری پروژه‌ها هستند نیز اگر شرکت‌های مدنظر نتوانند خدمات بدهند به سراغ شرکت‌های دیگر خواهیم رفت و بخش عمده‌ای از کار را هم به شرکت‌های داخلی واگذار خواهیم کرد؛ شرکت‌های داخلی نیز متعهدانه و صادقانه باید جلو بیایند و کار کنند.
این توانایی در شرکت‌های ایرانی وجود دارد؟
بله. برای مثال مدیریت بازسازی پتروشیمی بوعلی سینا به‌عهده شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی است. هم‌اکنون لایسنسور این طرح حضور ندارد و ساخت بزرگترین و بلندترین برج تقطیر موجود در کشور به ارتفاع تقریبی ۹۸ متر با انجام مناقصه به یک شرکت ایرانی سپرده شد. این یک مقدار خودباوری است که باید قبول کنیم. این شرایط است و در این شرایط باید کارها را پیش برد.
باید مسئله تأمین نقدینگی برای تحقق توسعه حل و فصل شود. مشکلی که وجود دارد این است که همه سرمایه‌ها در بانک گذاشته شده و نرخ تسهیلات بانک‌ها نیز برای صنعت بسیار بالاست، بنابراین باید برای این موضوع تدبیری اندیشیده شود. دولت و وزارت نفت در حال بررسی راهکارهایی هستند که بتوان از سرمایه‌های سرگردان در کشور استفاده کرد، اما باید نرخ سرمایه‌گذاری را هم جذاب کرد تا شرکت‌های خصوصی نیز علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در صنعت شوند. این شرکت هم تضمین می‌کند اگر سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی با مدیریت این شرکت صورت گیرد تا پایان تکمیل طرح هیچ مشکلی به‌وجود نخواهد آمد.
ارتباط با شرکت‌های خارجی به‌منظور ادامه همکاری‌ها برقرار است؟
قطعی ارتباط نداریم. شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی به‌عنوان یک مرکز تخصصی صنعت پتروشیمی با سوابق، تجارب و دانش کافی در زمینه‌های مختلف صنعت همچون خرید تجهیزات، خدمات مشاوره، راه‌اندازی طرح و فناوری‌های خاص، ممکن است بسیاری از ارتباطات خود را به‌صورت رسمی قطع کرده باشد، اما به‌طور غیررسمی این ارتباط‌ها برقرار است؛ بازار بزرگ صنعتی ایران قابل‌چشم‌پوشی نیست. شرکت‌های خارجی مشتری‌های ایرانی را صددرصد تضمینی می‌دانند و ما هم در این شرایط با رعایت کامل قوانین و مقررات و طبق قرارداد پروژه‌ها پیش می‌رویم، اما در نبودشان معطل نمی‌مانیم و خودمان کار را با توان داخلی انجام می‌دهیم. این را باید بگویم که در صورت بازگشت لایسنسورها و استفاده از فناوری آنها، هزینه آنها به‌صورت کامل پرداخت خواهد شد.
کپی‌سازی لایسنس‌ها در برنامه کاری شرکت قرار دارد؟
کشورهای دیگر هم برای مثال چینی‌ها، براساس کپی‌سازی پیشرفت کرده‌اند و به لایسنس‌های بومی خودشان دست یافته‌اند. شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی خدمات دانشی بسیاری به لایسنسورهای خارجی ارائه کرد که آنها نیز در لایسنس‌های خود اعمال کردند، منتها باید از طریق قانونی، لایسنس‌هایی که استفاده می‌کنیم و تغییراتی را که در آنها می‌دهیم به نام خود ثبت و با توسعه، بهبود و تغییرات لازم عهده‌دار لایسنس شویم. این دانش به‌صورت بسیار قوی در کشور وجود دارد که باید از آن به بهترین نحو استفاده شود و معطل نماند.
متأسفانه باید بگویم، در بیشتر موارد اگر مشکلی بر سر راه راه‌اندازی پروژه‌ای وجود دارد به دلیل تصمیم‌گیری اشتباه ماست؛ اصرار بر اینکه هنوز منتظر خارجی‌ها هستیم. نباید منتظر بود، اتفاق خاصی نمی‌افتد. هزینه‌های تأخیر اجرای پروژه به مراتب بیشتر از این است که ریسک همکاری با یک شرکت ایرانی را بپذیریم. دورانی که به ایرانی‌ها بگویند، بایستید تا برای اجرا و راه‌اندازی بیاییم، گذشته است. تجارب بسیاری در کشور وجود دارد که باید به خودمان اعتماد کنیم و قدر آنها را بدانیم. به هر حال هر کاری هم سختی خودش را دارد.
آیا شرکت برنامه‌های جدیدی برای سال آینده دارد؟
براساس اعلام هلدینگ خلیج‌فارس، این شرکت چند پروژه جدید با هماهنگی وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی آغاز خواهد کرد؛ اتیلن اکساید اندیمشک، پتروشیمی سنقر کرمانشاه، واحد HDPE در گچساران، طرح پتروشیمی میرزاکوچک خان جنگلی در منطقه آزاد بندرانزلی و چند پروژه که قبلاً قرار بود توسط یک شرکت اروپایی انجام شود، اما به دلیل محدودیت‌های صورت گرفته، تصمیم گرفته شد مناقصه این پروژه‌ها به‌زودی انجام و کارهای مهندسی آن آغاز شود.
طرح توسعه بندرانزلی در چه زمینه‌ای اجرا خواهد شد؟
بررسی‌های مختلفی در زمینه توسعه انجام شده است، اما به احتمال زیاد در این منطقه طرح مونواتیلن گلیکول (MEG) اجرا خواهد شد که تقاضای اختصاص زمین به منطقه آزاد انزلی داده شده و در حال پیگیری است.
نگرش شرکت در مورد استفاده از ساخت داخل در اجرای پروژه‌ها چگونه است؟
این شرکت در زمینه ساخت داخل به‌گونه‌ای گام برمی‌دارد که تحریم‌ها بی‌اثرتر شود. جدای انجام برخی پروژه‌های خاص که به دلیل حجیم نبودن جزو اولویت‌های شرکت نیست، می‌توان گفت که بیش از ۷۰ درصد تجهیزات موردنیاز صنعت پتروشیمی داخلی‌سازی شده است. این شرکت نیز در این مسیر، براساس اولویت‌بندی پیش می‌رود و معطل نمی‌ماند.
چند برنامه در حوزه ساخت داخل در شرکت دنبال می‌شود که در این راستا نیز سه تفاهم‌نامه طراحی و ساخت کولرهای هوایی AE-8002، برج جداسازی زایلین‌ها T-8001 و کوره‌های حرارتی H-8001 و H-8003 شرکت پتروشیمی بوعلی سینا با شرکت‌های داخلی در نمایشگاه و همایش تخصصی حمایت از ساخت داخل در صنعت پتروشیمی که از 27 تا ۲۹ بهمن‌ماه امسال در کیش برگزار شد، منعقد شد.
در صورت تأمین نقدینگی هم‌اکنون بهترین شرایط برای به‌کارگیری توانمندی داخلی است. البته سازوکار استفاده از منابع صندوق توسعه ملی نیز باید بازنگری شود، زیرا در این شرایط استفاده از منابع مالی در خارج از کشور مقدور نیست، بنابراین قوانین باید به سمتی حرکت کند که در صورت استفاده از ساخت داخل منابع مالی و فاینانس‌ها تأمین شود تا پروژه‌ها به تعویق نیفتند.
اگر دانش فنی خارجی در کشور وجود داشته باشد، شما به سمت بومی‌سازی آن حرکت می‌کنید، یا از همان استفاده می‌کنید؟
شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی چندین سال است که وارد فاز کپی‌سازی فناوری‌های موردنیاز صنعت پتروشیمی شده است و در عمل بدون وجود لایسنسور خارجی در اجرای طرح‌هایی مانند اوره و آمونیاک‌ها، متانول‌ها و الفین‌ها وارد شده است که اگر اسناد و مدارک آن با رعایت قوانین تهیه شود، می‌توان به‌عنوان دستاورد داخلی آنها را ثبت کرد که باید روی این موضوع جدی‌تر تلاش شود.
برخی از شرکت‌های داخلی در زمینه توربین و کمپرسور فعالیت‌های اساسی بسیار خوبی انجام داده‌اند که در اینجا باید یک خبر خوش بدهم. برای نخستین بار کمپرسور سنتز متانول با مشارکت شرکت‌های ایرانی در داخل ساخته خواهد شد که مذاکرات نهایی انجام این پروژه در حال انجام است و به‌زودی اخبار آن اعلام خواهد شد.
هلدینگ خلیج‌فارس همچنین یک گام جدی برای ساخت پمپ‌های سرد با اعتماد به پمپ‌سازهای داخلی برداشته است؛ امکانات آن در کشور وجود دارد، پس این کار شدنی است.
با شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی همکاری دارید؟
خوشبختانه وزارت نفت گام نخست را در مسیر همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی برداشته است. هم‌اکنون قطعات راهبردی از صنعت پتروشیمی به روش‌های مختلف از متالورژی تا طراحی و کپی‌سازی و ساخت قطعه در حال داخلی‌سازی است که باید در این بخش از دانش فنی شرکت‌های استارت‌آپی استفاده شود. شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در شکل‌های اجرایی برای مدل‌سازی و شبیه‌سازی با شرکت‌های استارت‌آپی همکاری دارد، اما این شرکت در نظر دارد به‌وسیله مرکز تحقیقات پروژه خود این همکاری‌ها را گسترش دهد و از خدمات آنها بیشتر استفاده کند.
و اگر نکته‌ای مانده است؟
نکته حائز اهمیت است اینکه ما ایرانی‌ها خودمان کارهایی را که در ایران انجام شده ارزش نمی‌دانیم و تنها به خرده‌کاری‌ها توجه می‌کنیم. تلاش‌های بسیار و بی‌نظیری در صنعت پتروشیمی صورت گرفته و همچنین در حال انجام است. شاید مقصر خودمان هستیم که عرض‌اندام نمی‌کنیم و ارزش تلاش‌های انجام‌شده را نمی‌دانیم. با بازگو کردن این فعالیت‌ها، اعتماد به جامعه به‌ویژه جوانان داده می‌شود که زمینه رشد و توسعه فراهم است و با این اعتماد و امید در کشور می‌توان مسیر توسعه را هموار کرد.
سمانه بیدمشک
