ثمره دیپلماسی انرژی ۱۰۰ روزه دولت؛ توافق سه‌جانبه سوآپ گاز
به گزارش شانا به نقل از ایرنا، قرارداد سه‌جانبه سوآپ (انتقال) گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران در حاشیه پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) با حضور سیدابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف به امضای وزیران نفت تهران و باکو رسیده است.
براساس این قرارداد که از ابتدای دی‌ماه امسال و بدون سقف زمانی اجرا می‌شود، ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان از مسیر ایران ترانزیت (سوآپ) خواهد شد و ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت می‌کند.
یکی از دستاوردهای این قرارداد، تأمین گاز استان‌های شمالی است که در هشت سال گذشته به‌دلیل برخی اهمال‌ها، به یک مشکل اساسی تبدیل شده بود.
از سوی دیگر ورود ایران به یک قرارداد سه‌جانبه تأمین انرژی و قرار گرفتن کشورمان در مسیر راهبردی انتقال گاز می‌تواند در آینده، ضمن افزایش همکاری‌های منطقه‌ای، از بروز تنش‌های سیاسی با همسایگان جلوگیری کند.
این قرارداد سه‌جانبه پس از سال‌ها تنش گازی میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان که حتی در مواردی به دلیل بی‌تدبیری‌ها به صدور برخی احکام بین‌المللی منجر شده بود، جهشی بلند در ارتقای جایگاه ایران در امنیت انرژی منطقه است، مسئله‌ای که دستاوردی مهم برای دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم به شمار می‌آید.
تحکیم روابط منطقه‌ای
ابوالفضل صدقی، کارشناس مسائل منطقه در این باره گفت: مهم‌ترین نتیجه سوآپ گازی ایران، ترکمنستان و آذربایجان، تحکیم روابط منطقه‌ای است که سرانجام همه این منافع هم متوجه مردم منطقه خواهد بود.
وی با بیان اینکه در صورت برداشته شدن تحریم‌ها طبیعی است که برخی از مشکلات اقتصادی کشور حل شود، تصریح کرد: در صورتی که مذاکرات به نتیجه برسد طبیعی است که مردم از نتایج آن بهره‌مند می‌شوند، اما نباید فرصت کشورهای منطقه را از دست داد و قرارداد گازی با ترکمنستان که سال‌ها معلق مانده بود، در این چهار ماه همسو با این اهداف دولت پیگیری شد و به نتیجه رسید.
صدقی با اشاره به روابط دیرین ایران با چین و روسیه، تصریح کرد: صادرات و واردات با کشورهایی با جغرافیای نزدیک، فرصت مهمی بود که سال‌ها از آن غفلت شده بود، اما دولت سیزدهم به‌ویژه در حوزه انرژی این تجارت را احیا کرده و از این فرصت مهم بهره‌مند شد. قرارداد گازی با ترکمنستان هم یکی از این بهره‌گیری از فرصت‌هاست.
کارشناس مسائل منطقه‌ای اعلام کرد: استان‌های شمالی کشور هم مانند سایر استان‌ها نیازمند گاز هستند که اگر بخواهیم این گاز را از جنوب کشور به شمال انتقال بدهیم، باید متحمل هزینه‌های زیادی شویم، اما از طرفی ترکمنستان در شمال کشور می‌تواند به ایران گاز بدهد و مشکل گازرسانی به استان‌های شمالی برطرف شود.
وی گفت: ایران معادل گازی که از ترکمنستان می‌گیرد، به ترکیه و کشورهای دیگر که با ترکمنستان ارتباط دارد می‌دهد، اهمیت اقتصادی سوآپ گازی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان تا جایی است که وابستگی تجاری میان کشورها به‌وجود آمده و همین مسئله سبب کاهش تهدیدهای امنیتی در منطقه نیز می‌شود.
زهیر اصفهانی، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز با اشاره به سیاست محوری دولت سیزدهم برای همکاری اقتصادی با کشورهای همسایه، گفت: قرارداد سوآپ گازی، نشان‌دهنده شکست تحریم‌های اقتصادی است.
وی افزود: در ماه‌های ابتدایی دولت سیزدهم، سه رخداد اقتصادی و راهبردی در کشورمان شکل گرفته که نخستین رخداد، امضای قرارداد شانگهای و مزایای اقتصادی حاصل از آن بوده، دومین رخداد افزایش صادرات نفتی کشور به یک میلیون بشکه بوده و در نهایت، سومین رخداد مربوط به سوآپ نفتی ایران ذیل قرارداد سه‌جانبه میان ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان است.
اصفهانی تصریح کرد: از طرف دیگر نباید فراموش کنیم که فراتر از مزایای اقتصادی که بارها در رسانه‌ها مطرح شده، شاهد یک تغییر نگرش در حوزه ابعاد سیاسی و امنیتی نیز هستیم. همسویی و وابستگی متقابل سیاسی ذیل محورهای اقتصادی از رخدادهای مثبت قرارداد سوآپ گازی است که می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تعدیل کند. نوع نگرش و پارادایم فکری صحیح در میان دیپلمات‌های اقتصادی دولت رئیسی مبنی بر رقابت همراه با همکاری چندجانبه یکی از عوامل موفقیت‌آمیزی بوده که توانسته این نتایج را تا به امروز رقم بزند.
حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌المللی نیز با اشاره به نقش راهبردی قرارداد سوآپ گازی سه‌جانبه میان ترکمنستان، ایران و جمهوری آذربایجان، گفت: این توافق‌نامه یک گشایش اقتصادی در رابطه با کشورهای جنوب قفقاز بود که ایران را به‌عنوان کریدور انتقال انرژی گاز به سایر کشورهای غرب آسیا و حتی جنوب خلیج‌فارس معرفی می‌کند.
وی ادامه داد: براساس این قرارداد ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد که این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سوآپ) خواهد شد و ایران هم گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور (خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گلستان و سمنان) را به‌عنوان حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: قابلیت اجرای سریع این قرارداد به نحوی است که از اول دی‌ماه و بدون سقف زمانی شاهد انتقال گاز به آذربایجان خواهیم بود و نشان‌دهنده عزم جدی سه کشور به‌ویژه طرف ایرانی برای ترمیم و تقویت روابط اقتصادی میان کشورهای همسایه است.
هانی‌زاده همچنین به تغییر رویکرد جمهوری آذربایجان به‌منظور کاهش تنش‌های سیاسی در منطقه با امضای این قرارداد اشاره و عنوان کرد: با امضای این قرارداد با ایران به نظر می‌رسد جمهوری آذربایجان درصدد تغییر رویکرد سیاسی خود نسبت به ایران بوده و سعی کرده با امضای توافق‌نامه سوآپ گازی به‌نوعی سیاست‌های گذشته خود را ترمیم کند که این موضوع گام مثبتی برای تعامل دوسویه میان ایران، جمهوری آذربایجان و کشورهای جنوب قفقاز است.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه توافق با جمهوری آذربایجان و ترکمنستان می‌تواند به امنیت منطقه کمک کند، گفت: این توافق برای ایران درآمدزایی خواهد داشت و به تقویت ارتباطات و تعاملات بیشتر کشورها کمک می‌کند.
وی درباره افزایش تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای همسایه افزود: متأسفانه دولت قبل به اروپا و آمریکایی‌ها چشم دوخته بود و جای دیگری را نمی‌دید، در حالی که دنیا فقط غرب نیست و باید با همه ارتباط درست و خوب برقرار کرد.
رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه چسبیدن به غربی‌ها نتیجه‌ای برای کشور نداشت، تصریح کرد: ارتباطات با همسایگان بی‌شک به نفع ما است و منجر به کوتاه آمدن غربی نسبت به خواسته‌های بحق ملت ایران خواهد شد.
دیپلماسی فعال انرژی
عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس هم با بیان اینکه در قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز، بحث دیپلماسی فعال انرژی و اقتصادی کشور مطرح است، گفت: با روی کار آمدن دولت جدید دیپلماسی اقتصادی و انرژی از حالت انفعالی خارج شده و وزارت نفت به‌طور جدی در زمینه فروش نفت و قراردادهای جدید، فعال شده است.
وی افزود: با توجه به وضع فعلی تولید گاز طبیعی در کشور احتمال بحران گاز در استان‌های شمالی کشور در فصل آینده وجود دارد و این موضوع مسبوق است، این قرارداد می‌تواند کمک شایانی برای حل مشکلات احتمالی پیش رو باشد.
محمد طلا مظلومی، عضو دیگر کمیسیون انرژی مجلس نیز با اشاره به اینکه قرارداد سه‌جانبه گازی مشکلات گازی پنج استان کشور را حل می‌کند، گفت: نگاه ویژه به مشترکات اقتصادی سیاسی و فرهنگی کشورهای همسایه سبب شده تا دولت سیزدهم در تعامل با همسایگان موفق عمل کند.
وی با بیان اینکه کشور در آستانه فصل زمستان قرار دارد و تأمین گاز شهری و سوختی برای نیروگاه‌ها و صنایع از مسائل مهم کشور است، اظهار کرد: این قرارداد می‌تواند کمک مؤثری برای عبور بدون دردسر از فصل سرما باشد.
مظلومی تصریح کرد: بی‌شک این موضوع مدنظر دولت بوده است تا با تأمین گاز مورد نیاز پنج استان شمالی کشور یعنی گلستان، سمنان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی، مشکل افت فشار و گاه، قطعی گاز در استان‌های یادشده را برطرف کند و علاوه بر این موضوع، حق انتقال یا ترانزیت گاز نیز برای ایران محفوظ است.
