گاز در چهار فصلی که گذشت

پاییز 96

اجرای پروژه‌های کاهش سوزاندن گازهای مشعل در پارس جنوبی

فروردین ماه سال 95 بود که خبر ثبت هجدهمین پروژه مکانیسم توسعه پاک (CDM) کشور در هیئت اجرایی سازمان ملل منتشر شد. این پروژه برای جمع‌آوری گازهای ارسالی به مشعل پالایشگاه گاز سرخون و قشم با حمایت شرکت ملی گاز ایران ازسوی شرکت پالایش گاز سرخون و قشم و پژوهشگاه صنعت نفت اجرا شد تا گامی مهم در راه حفظ محیط زیست و صیانت از منابع طبیعی کشور برداشته شود. با اجرای این طرح، از سوختن بیش از 3 میلیون مترمکعب گاز در سال و 1800 مترمکعب گاز شیرین در ساعت در مشعل پالایشگاه جلوگیری و منجر به دریافت سالانه 48 هزار گواهی کاهش دی‌اکسیدکربن از سازمان ملل متحد و فروش آن در بازارهای جهانی شد.

اما سرخون و قشم، تنها پالایشگاهی نبود که در مسیر مدیریت گازهای همراه مشعل قرار گرفت. با توسعه این طرح، سایر پالایشگاه‌های گازی کشور نیز ملزم به اجرای آن شدند. گرچه در سال‌هایی کمی دورتر، شرر آتش در تاریکی شب، تماشای فضای پالایشگاه‌ها و اطراف آن را دلنشین‌تر می‌کرد، اما آنچه مهم بوده و هست، حفاظت همه‌جانبه از منابع طبیعی و محیط زیست است. در زمان احداث پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی، واحدی به نام مشعل در نظر گرفته می‌شود تا گازهای اضافی و گازهای تخلیه شده از واحدهای فرآیندی، در زمان به ‌وجود آمدن شرایط اضطراری در شبکه مشعل سوزانده شوند.

هدف اصلی از طراحی این شبکه ایجاد امنیت و ایمنی برای واحدهای فرآیندی و کارکنان در برابر خطرات ناشی از افزایش فشار و شعله‌ور شدن گازها‌ی پرفشار است، اما بر اثر سوزانده شدن گازها، مواد آلاینده محیط زیستی مانندNOX، SOX و گازهای گلخانه‌ای از قبیل CO و CO2 در اتمسفر پراکنده می‌شود و مقادیر قابل توجهی از انرژی هدر می‌رود. باتوجه به حجم بالای گازهای سوزانده شده در مشعل به‌خصوص در منطقه عسلویه، توجه به کاهش آن در این منطقه الزام بیشتری پیدا کرد.

از آنجا که حدود 70 درصد گاز کشور از منطقه پارس جنوبی تامین می‌شود، سرانجام در شهریورماه پارسال، شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکتSOFREGAZ فرانسه و شرکت صنعت سازه ثمین، برای جلوگیری از سوزاندن گازهای مشعل در پارس جنوبی، قراردادی به ارزش ۵۰۰ میلیون یورو امضا کردند تا مدیریت گازهای همراه مشعل در همه پالایشگاه‌های پارس جنوبی تسریع یابد.

مطابق اعلام شرکت ملی گاز، حجم گازهای ارسالی به مشعل در فازهای یک تا 10 پارس جنوبی، از 2 هزار و 900 میلیون مترمکعب در سال 78، به 400 میلیون مترمکعب در سال 95 رسید و در سال 96 نیز با امضای قرارداد یادشده و اجرایی شدن آن از فصل پاییز، شتاب بیشتری گرفت.

رشد 24 درصدی ذخیره‌سازی گاز در مخازن سراجه و شوریجه

ذخیره‌سازی گاز، فرآیندی معمول در کشورهای دارنده میدان‌های گاز است تا با اجرای آن از پایداری گاز طبیعی و فرآورش شده اطمینان حاصل شود. ایران نیز دارای دو مخزن بزرگ ذخیره‌سازی گاز طبیعی در سراجه است. بنا بر روال هر سال شرکت ملی گاز، از فروردین ماه تا پایان آبان ماه سال 96، گاز فرآورش شده پالایشگاه‌های گازی از سراسر کشور ازسوی شرکت انتقال گاز به سوی این دو مخزن ارسال و پس از ذخیره‌سازی، در فصل سرد سال (چهار ماه پایانی) استفاده شد. از آنجا که سال 96، نخستین سال قطع کامل واردات گاز از ترکمنستان بود، ذخیره‌سازی گاز در این 2 مخزن به همراه بهره‌مندی از خط انتقال گاز دامغان – کیاسر – ساری – نکا نقش موثری در پایداری گاز‌رسانی به مناطق شمالی و مرکزی کشور داشت.

گازرسانی به بخش‌های خانگی، تجاری، صنعتی و نیروگاهی در پاییز 96

گازرسانی فرآیندی است که به‌صورت سلسله‌وار به همه مراحل قبل از خود وابسته است. آن هنگام که گاز از میدان‌ها استخراج می‌شود، فرآورش گاز در پالایشگاه‌ها، انتقال آن و عبور از خطوط لوله و ایستگاه‌های تقویت و تقلیل فشار، آمادگی شرکت گاز هر استان برای دریافت گاز، شبکه‌گذاری، ایجاد انشعاب و سرانجام ارسال گاز به شبکه درون شهری و روستایی، همگی اقدام‌هایی هستند که در کنار هم گازرسانی به بخش‌های مختلف کشور را محقق می‌کنند.

افتتاح تاسیسات تقویت فشار گاز فراشبند 10، گازرسانی به مرتفع‌ترین شهر ایران یعنی شهر رینه لاریجان آمل از طریق سی‌ان‌جی، آغاز عملیات اجرایی طرح گازرسانی به نیروگاه چابهار از طریق سی‌ان‌جی و اختصاص یارانه انشعاب گاز به صنایع تا سقف 240 میلیون تومان از جمله اقدام‌های مجموعه صنعت گاز کشور برای پیشرفت اجرای طرح‌های گازرسانی در سراسر ایران طی پاییز پارسال بود.

زمستان 96

ثبت رکورد روزانه 755 میلیون مترمکعب گاز در کشور

زمستان همیشه از آن فصل‌های پرکار برای شرکت ملی گاز است که تمهیدات گذر آرام از این فصل در 9 ماه نخست هر سال اندیشیده می‌شود تا کودکان شهرها و روستاها پس از ساختن آدم برفی‌های‌شان با خیال راحت دستان کوچک خود را کنار بخاری گرم کنند، مادرها با آرامش شعله اجاق گازشان را بیفروزند و دستپخت‌شان را کنار عطر نان گرم و تازه نوش جان عزیزان‌شان کنند، تا مدرسه‌ها گرم باشد، کوره کارگاه‌ها روشن شود و نیروگاه‌ها بی‌وقفه به کار خود ادامه دهند.

شرکت انتقال گاز در بهمن ماه 96، روزهای سخت و حساسی را از سر گذراند،‌ به طوری که از تمام توان و ظرفیت خود استفاده کرد، متخصصان و کارکنان ایستگاه‌های تقویت و تقلیل فشار و خطوط انتقال گاز هوشیار و آماده انجام وظیفه کردند تا هیچ شهر و روستایی حتی یک روز افت فشار گاز هم نداشته باشد چه رسد به قطعی گاز و نگرانی‌های بعد از آن. این تلاش موجب شد تا رکورد انتقال روزانه گاز کشور شکسته شود و در روز 12 بهمن، حجم 755 میلیون مترمکعب گاز در خطوط سراسری انتقال گاز جریان یابد.

افتتاح پروژه‌های مخابراتی

برای نخستین بار در سطح شرکت ملی گاز، پروژه مخابراتی غرب کشور با هدف ایجاد پوشش شبکه یکپارچه بی‌سیم و با استفاده از روزآمدترین فناوری‌های موجود سامانه‌های دیجیتال اجرا شد. این طرح از تاسیسات تقویت فشار گاز قم آغاز شد و در مسیری به طول 800 کیلومتر استان‌های مرکزی، همدان، کرمانشاه و ایلام را در بر گرفت.

افزون بر این، سامانه مخابراتی مایکروویو دیجیتال SDH سرخس – نکا – رشت با توجه به نیازهای عملیاتی مناطق ۴ و ۹، با هدف افزایش ظرفیت مخابراتی مسیر خط لوله سرخس – نکا – رشت و ایجاد پوشش بی‌سیم مناسب مسیر به طول یک هزار و 200 کیلومتر افتتاح شد و انتقال اطلاعات مربوط به سامانه‎های جامع مالی، ویدئوکنفرانس، دیسپچینگ، فراهم‌سازی زیرساخت اینترانت شرکت ملی گاز در مناطق عملیاتی و انتقال کانال‌های تلفنی به‌صورت اف‌ایکس(FX) به همراه سامانه‎های مدیریت شبکه کنترل از راه دور را برعهده گرفت.

استفاده از روش نوین تعمیرات خطوط انتقال گاز بدون تخلیه گاز طبیعی

شرکت انتقال گاز با استفاده از توان فکری کارکنان و به کارگیری روش‌های نوین تعمیرات، توانست بدون تخلیه گاز طبیعی از خطوط لوله موجب جلوگیری از هدررفت گاز طبیعی شود که این اقدام بیش از یک هزار و 400 میلیارد ریال صرفه‌جویی را رقم زد.

پیش از آن، برای انجام تعمیرات خطوط انتقال گاز، قسمتی از گاز درون خطوط آزاد می‌شد که افزون بر خطرات زیست محیطی، سبب ضرر اقتصادی نیز می‌شد، اما اجرای این طرح هم صرفه‌جویی اقتصادی در بخش‌های تولید و انتقال را در پی داشت و هم میزان خطرات در زمان انجام تعمیرات را کاهش داد.

امضای نخستین قرارداد فروش گاز مشعل در مجتمع گاز پارس جنوبی

همسو با صرفه‌جویی، مصرف بهینه انرژی و جلوگیری از هدررفت و آلودگی محیط زیست، نخستین قرارداد فروش گاز مشعل فاز 12 بین مجتمع گاز پارس‌جنوبی و یک شرکت داخلی به مبلغ 8 میلیون و 480 هزار دلار به مدت 2 سال امضا شد. مطابق این قرارداد، در طرح اول، بهره‌برداری و تبدیل گاز مشعل به محصولی دیگر نظیر برق، به‌عنوان راهکار کوتاه‌مدت و صدور گاز مشعل به خارج از کشور به منظور صادرات محصول جدید در بازه زمانی بلندمدت در نظر گرفته شد و در صورتی که زمینه خرید گاز مشعل در قالب قرارداد بلندمدت فراهم شود، امکان خاموش کردن همه مشعل‌های منطقه پارس جنوبی وجود دارد.

آغاز عملیات اجرایی گازرسانی به 5 شهر استان هرمزگان

اسفندماه پارسال، عملیات اجرایی گازرسانی به شهرهای رودان، درگهان، قشم، بستک و خمیر و مرحله پنجم شهر بندرعباس با صرف هزینه یک هزار میلیارد ریال شامل 478 کیلومتر خط لوله و 14 هزار و 730 انشعاب و ایجاد اشتغال مستقیم برای 160 نفر آغاز شد تا با بهره‌برداری از این طرح‌ها، بیش از 35 هزار خانوار از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند شوند.

رشد 60 درصدی صادرات گاز طبیعی

ایران با دارا بودن مخزن عظیم گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین دارنده گاز طبیعی در جهان است که حق همسایگی را در میان کشورهای خاورمیانه به خوبی به جا آورده است. ایران همواره از صادرات گاز خود به کشورهای مختلف استقبال و در تمام مذاکرات برای صادرات گاز و حضور در بازار جهانی تجارت گاز تلاش کرده است. صادرات گاز به آذربایجان و نخجوان، ارمنستان و ترکیه مهم‌ترین فعالیت‌های شرکت ملی گاز در زمینه صادرات گاز طبیعی بود، اما با آغاز صادرات به بغداد از خردادماه سال 96، حجم صادرات گاز ایران افزایش یافت. اجرایی شدن قرارداد صادرات گاز به بغداد حجم روزانه صادرات گاز را افزایش داد که این رقم در زمان اوج صادرات مطابق نیاز عراق، سبب شد تا رقم صادرات گاز ایران به حدود 50 میلیون مترمکعب در روز نیز برسد.

افزایش 800 کیلومتری طول خطوط انتقال گاز کشور

شرکت مهندسی و توسعه گاز، متولی اصلی احداث و اجرای طرح‌های صنعت گاز است. یکی از مهم‌ترین وظایف این شرکت، احداث خطوط اصلی سراسری و انشعابات آن در سراسر کشور و تحویل به شرکت انتقال گاز به‌عنوان شرکت بهره‌بردار است. در یک سال اخیر با راه‌اندازی کامل خط ششم سراسری، تکمیل خطوط انتقال گاز قبلی و راه‌اندازی انشعابات و خطوط جدید، طول خطوط انتقال گاز 800 کیلومتر افزایش یافت. همان‌طور که پیش از این گفته شد، بهره‌برداری و کارکرد صحیح خطوط انتقال گاز یکی از مراحل اصلی گازرسانی و صادرات گاز در کشور است، بنابراین افزایش هر ساله طول خطوط انتقال تاثیر بسزایی در پایداری گازرسانی داخلی و صادرات گاز دارد.

بهار 97

آغاز گازرسانی به 10 روستا در هر روز

گازرسانی شهری و روستایی، آیینه تمام‌نمای زحمات کارکنان صنعت گاز کشور است؛ موضوعی که هم به‌عنوان وظیفه و هم به‌عنوان اجرای مسئولیت‌های اجتماعی شرکت ملی گاز رخ می‌نماید. از فروردین ماه امسال، شرکت ملی گاز به دولت وعده داده که در هر روز به 10 روستای کشور گازرسانی کند. براساس این وعده، تا پایان امسال باید گازرسانی به بیش از 3500 روستا پایان پذیرد. مطابق آمار اعلام شده از سوی مدیران شرکت ملی گاز، تاکنون گازرسانی روستایی براساس برنامه‌ریزی انجام شده پیش رفته است.

حمایت از کالای ایرانی

حمایت از کالای ایرانی، عنوانی است که از سوی مقام معظم رهبری برای سال 97 در نظر گرفته شده است. مجموعه صنعت نفت و به تبع آن شرکت ملی گاز از جمله شرکت‌های پیشگام در تحقق این نام‌گذاری هستند. به گفته مدیر عامل شرکت ملی گاز، این شرکت از سال‌های گذشته دو وظیفه مهم زمینه‌سازی برای تولید داخلی و در ادامه آن، داخلی‌سازی تجهیزات و اقلام مورد نیاز گازرسانی را پیگیری می‌کند، به‌ گونه‌ای که سهم تامین تجهیزات مورد نیاز این شرکت از تولیدات داخلی کشور، در 10 سال گذشته با 25 درصد رشد، از 70 درصد به 95 درصد رسیده است.

امضای قرارداد احداث خط انتقال گاز ایرانشهر – چابهار

قرارداد احداث و اجرای خط انتقال گاز ایرانشهر به چابهار با انشعاب از خط هفتم سراسری در اردیبهشت امسال میان وزارت نفت و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با هدف گازرسانی به صنایع و جمعیت خانگی چابهار در جنوب استان سیستان و بلوچستان، صادرات گاز ایران به عمان و گازرسانی به هلدینگ پتروشیمی در چابهار امضا شد.

اعطای وام قرض‌الحسنه به مردم زاهدان جهت انجام گازکشی داخل منازل

احداث و اجرای شبکه گازرسانی در هر شهر و روستا برعهده شرکت ملی گاز است. اجرای این وظیفه تا رساندن لوله‌های گاز به درب منازل مسکونی ادامه دارد، اما هزینه گازکشی داخل منازل برعهده مشترکان است. به طور میانگین انجام گاز کشی داخل ساختمان هزینه‌ای حدود 2 میلیون تومان دارد که تامین این هزینه برای برخی از خانواده‌ها به‌ویژه در مناطق محروم کشور دشوار است. این امر موجب شد تابراساس دستور دکتر روحانی، رئیس‌جمهوری در سفرش به سیستان و بلوچستان، مقدمات اعطای وام قرض‌الحسنه 2 میلیون تومانی به مردم زاهدان فراهم شود. این دستور در اردیبهشت امسال با هماهنگی میان شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان، بانک مرکزی، استانداری و بانک‌های استانی محقق شد.

افزایش صادارت گاز به عراق

براساس قرارداد صادرات گاز میان ایران و عراق، در نخستین سال صادرات گاز، مقرر شد حجم مورد توافق بنا بر میزان مصرف گاز در داخل ایران و اعلام نیاز نیروگاه بغداد،  تغییر کند، اما حجم صادرات در آغاز دومین سال صادرات باید به دو برابر افزایش می‌یافت، به همین سبب از خردادماه امسال حجم صادرات گاز به بغداد دو برابر شدکه نشان‌دهنده ثبات قدم ایران در اجرای صحیح قراردادهای صادرات گاز است.

افزایش صادرات گاز به ارمنستان

ایران و ارمنستان در سال 2004، قرارداد تهاتر گاز وبرق امضا کردند که براساس آن روزانه یک میلیون مترمکعب گاز ایران به ارمنستان صادر می‌شد که این میزان نیز  افزایش یافت.

تابستان 97

تکمیل پروژه ساخت و تزریق گاز خط ششم سراسری

خط ششم سراسری انتقال گاز یک از راهبردی‌ترین خطوط انتقال گاز کشور است که تامین پایدار گاز در بخش‌های مختلف خانگی تا نیروگاهی کریدور غرب کشور و ثبات صادرات گاز به ترکیه و عراق به آن بستگی دارد. این خط تا پاییز سال قبل مراحل تکمیل خود را سپری می‌کرد. در دی ماه سال 96 بخش زیادی از این خط تزریق گاز شد و در تیرماه امسال به‌صورت 100 درصدی به بهره‌برداری رسید.

راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی پالایشگاه بیدبلند

نیروگاه خورشیدی پالایشگاه گازی بیدبلند باهدف بهینه‌سازی مصرف انرژی و تامین بخشی از بار الکتریکی این پالایشگاه، به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی شد. این اقدام همسو با سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری درباره بهینه‌سازی مصرف و لزوم کاهش شدت مصرف انرژی و نیز با هدف اجرای ابلاغیه هیئت وزیران در تامین 20 درصد از انرژی مورد نیاز ساختمان‌های اداری از محل انرژی‌های تجدیدپذیر و نو و با تامین اعتبار از محل بند «ث» ماده 48 قانون برنامه ششم توسعه اجرا شده است.

استقرار نظام مدیریت دارایی‌های فیزیکی همسو با حفظ سرمایه‌ها

استقرار نظام مدیریت دارایی‌های فیزیکی گامی بزرگ در جهت حفظ سرمایه‌های باارزش در مجتمع گاز پارس جنوبی است. اکنون نخستین پروژه استقرار نظام مدیریت دارایی‌های فیزیکی به‌صورت آزمایشی در پالایشگاه چهارم در حال اجرا است. آخرین جلسه روند پیشرفت این طرح، تیرماه امسال با حضور مدیران صنعت گاز در مجتمع گاز پارس جنوبی برگزار شد.

پیوستن ایران به باشگاه تولیدکنندگان ماده بودارکننده گاز (مرکاپتان)

روسیه و فرانسه، تاکنون تنها کشورهای تولیدکننده مرکاپتان بوده‌اند و ایران نیز در همه سال‌هایی که از آغاز تولید گاز می‌گذرد همواره واردکننده مرکاپتان بوده است، اما از امسال، طراحی پایه تولید ماده بودارکننده گاز مصرفی کشور برای نخستین بار از سوی پژوهشگاه صنعت نفت که صاحب لایسنس این فناوری در کشور است، انجام شد و سپس طراحی تفصیلی آن در واحد مهندسی طرح توسعه پالایشگاه‌ها به سرانجام رسید و اجرایی شد.

آغاز فاز دوم پروژه آموزش هزار نفر نیروی بومی شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان

پس از پیوستن زاهدان به شبکه توزیع و انتقال گاز، لزوم آموزش نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های مرتبط با صنعت گاز احساس شد، بنابراین با در نظر گرفتن جمعیت تحصیلکرده در استان، آموزش هزار نیروی انسانی با هدف حفظ، صیانت و بهره‌برداری از تجهیزات و تاسیسات گازی استان سیستان و بلوچستان در قالب 2 فاز از سال 95 آغاز شد. با پایان یافتن فاز نخست، اجرای فاز دوم این طرح نیز از تابستان امسال برای آموزش 470 نفر آغاز شد.

افزایش ظرفیت سالانه انتقال گاز به بیش از 260 میلیارد مترمکعب شرکت انتقال گاز ایران با دارا بودن بیش از 36 هزار کیلومتر خط لوله و 81 ایستگاه تقویت فشار گاز با 292 دستگاه توربوکمپرسور، 9 پایانه صادرات و واردات گاز و 600 ایستگاه مخابراتی رتبه نخست انتقال گاز را در خاورمیانه و رتبه چهارم را در جهان پس از کشورهای آمریکا، روسیه و کانادا به خود اختصاص داده است. امسال ظرفیت انتقال گاز در شبکه سراسری به 260 میلیارد مترمکعب رسیده است.

شرکت ملی گاز و اصل خدمتگزاری به مردم

« شرکت
ملی گاز موظف است شبکه گازرسانی را به همه روستاها و شهرهای کشور که از
لحاظ اقتصادی و قانونی تایید شده هستند، برساند. در این میان، فقیر یا غنی
بودن مردم هر منطقه تاثیری در روند گازرسانی شرکت ملی گاز ندارد. وظیفه ما تامین انرژی مردم است،  مردم
ایران از هر قشر و طبقه اجتماعی که باشند به سوخت گاز طبیعی و پاک نیاز
دارند و این موضوع که برخی مردم در مناطق محروم زندگی می‌کنند پس لازم نیست
به آنها توجهی شود، درست نیست. ما علاوه بر گازرسانی، تلاش می‌کنیم سطح آگاهی مردم را افزایش دهیم تا گاز به عنوان یک نعمت برای مردم مطرح شود نه یک نقمت.»

این جملات، بخشی از سخنان سعید مومنی، مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز است. آنچه تاکنون به عنوان نتیجه عملکرد در کارنامه این شرکت ثبت شده، گواه آن است که به راستی برای شرکت ملی گاز تفاوتی ندارد گاز را اول به دست شهرنشینان، ثروتمندان، مناطق در دسترس و کم هزینه برساند یا به دست هموطنان عزیزی که در مناطق محروم یا دوردست کشور زندگی می‌کنند.

شرکت ملی گاز مطابق آنچه در قانون به عنوان وظیفه برایش معین شده است طرح‌های گازرسانی را یکی پس از دیگری به ثمر می‌رساند تا هر که در هر کجا هست از این نعمت بی‌بهره نماند. این مدعا با عبور لوله‌های گاز از مناطق سخت‌گذر و رسیدن درصد گازرسانی شهری، روستایی، صنعتی و نیروگاهی به مراحل پایانی به اثبات رسیده است.

فاطمه شعبانی