قیمت گاز طبیعی به‌تازگی با افزایشی خیره‌کننده روبه‌رو بوده است، به‌گونه‌ای که در آمریکا طی ۲۰ سپتامبر به ۵ دلار و ۱۷ سنت به ازای هر یک میلیون بی‌تی‌یو رسید، در حالی که این رقم در دوره مشابه رپارسال یک دلار و ۳۴ سنت بوده است. عواملی پرشمار در روند افزایشی قیمت گاز سهیم بوده‌اند. از جمله کاهش دما در نیمه نخست امسال که سبب کاهش ۸۵ درصدی سطوح ذخیره‌سازی شد، همچنین شرایط بد آب‌وهوایی به‌ویژه طوفان آیدا که به اختلال در عرضه گاز طبیعی انجامید.
قیمت تک‌محموله‌های ال‌ان‌جی در اروپا نیز مشابه آمریکا بر اثر عوامل گوناگون از قبیل زمستان سرد، عرضه اندک روسیه، نگرانی درباره روند کُند دریافت مجوزهای لازم برای خط لوله نورد استریم-۲، کاهش سطوح ذخیره‌سازی گاز، قیمت بالای هزینه انتشارات و کاهش تولید برق تجدیدپذیر افزایش یافت.
قیمت ال‌ان‌جی اروپای جنوب‌غربی در ۲۰ سپتامبر برابر با ۲۵ دلار و ۷۰ سنت برای هر میلیون بی‌تی‌یو در مقایسه با ۴ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو در دوره مشابه پارسال بوده است. به گفته تحلیلگران، قیمت کنونی گاز طبیعی در اروپا معادل ۱۵۰ دلار در هر بشکه نفت خام است. در نتیجه مناطقی مانند اتحادیه اروپا که به‌شدت به سمت قیمت‌گذاری مبتنی بر هاب حرکت کرند، در معرض بی‌ثباتی قیمت فعلی قرار دارند.
قیمت گاز طبیعی در آسیا نیز با توجه به تقاضای شدید برای تولید برق حرارتی در تابستان نسبتاً گرم امسال، افزایش یافت. مشکلات مربوط به تولید برق‌آبی در چین و نیز بروز مشکلاتی در تأسیسات گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) پتروناس مالزی، مزید بر علت شد، به‌طوری‌که قیمت ال‌ان‌جی در ۲۰ سپتامبر به ۲۵ دلار برای هر میلیون بی‌تی‌یو در مقایسه با رقم ۴ دلار و ۷۵ سنت در سال گذشته میلادی رسید.
قیمت گاز طبیعی و ال‌ان‌جی در بازارهای مختلف (دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو)
منبع: Energy Intelligence
طبیعی است که افزایش قیمت گاز طبیعی، مصرف‌کنندگان را به جایگزینی آن با سوخت‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر به‌ویژه نفت یا انرژی‌های تجدیدپذیر وادار کند، کما اینکه جایگزینی این سوخت با ال‌پی‌جی و نفتا به‌علت فاصله فاحش قیمتی قبلاً آغاز شده است. شایان ذکر است که قیمت زغال سنگ نیز تحت تأثیر افزایش تقاضای آن در آسیا، بالا رفته و این موضوع به جایگزینی گاز طبیعی با نفت شدت بخشیده است.
ذخیره‌سازی گاز طبیعی
نگاهی به سطوح ذخیره‌سازی گاز طبیعی در بازارهای اصلی نشان می‌دهد ایالات متحده کمترین تأثیر را از این تحولات پذیرفته و سطوح ذخیره‌سازی در حدود ۸۵ درصد میزان ثبت‌شده در زمان مشابه سال گذشته میلادی قرار دارد.
در اروپا، سطح ذخیره‌سازی‌های گاز طبیعی به حدود ۷۵ درصد مدت مشابه پارسال رسیده و پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۳ گزارش شده است. علت این موضوع زمستان شدید و احیای تقاضای گاز در بخش‌های صنعتی و نیروگاهی ذکر شده است. تولید گاز داخلی اروپا نیز با روند کاهشی آرام و یکنواختی مواجه است. هنوز زمان راه‌اندازی خط لوله نورد استریم-۲ که بحران عرضه گاز به اروپا را کاهش خواهد داد، مشخص نشده است.
در آسیا نیز به‌دلیل احیای اقتصاد و رفع قرنطینه‌های مرتبط با همه‌گیری ویروس کرونا و توقف تولید بعضی از واحدهای اصلی تولید ال‌ان‌جی، سطح ذخایر گاز طبیعی پایین آمده است.
سطوح ذخیره‌سازی گاز در آمریکا
سطوح ذخیره‌سازی گاز در اروپا
منبع: دبیرخانه اوپک
تأثیر قیمت گاز بر بخش صنعتی و نیروگاه‌ها
در گزارش ماهانه بازار نفت اوپک (سپتامبر ۲۰۲۱) شرایط آب‌وهوایی برای ماه‌های زمستان آینده مطابق با میانگین ۲۰ سال گذشته و به‌عنوان «زمستان عادی» پیش‌بینی شده است، اما درصورتی‌که دمای هوا کمتر از مقدار پیش‌بینی شده باشد، همچنان قیمت گاز طبیعی بالا خواهد بود و این به جایگزینی گاز طبیعی با نفت در آسیا و بخش‌هایی از اروپا منجر میشود.
در کشورهای اروپایی عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (اوئی‌سی‌دی)، مصرف گاز طبیعی در بخش نیروگاهی به‌دلیل نزدیکی به کشورهای مهم تولیدکننده گاز و نیز شبکه خطوط لوله گاز گسترده، بالا و حدود معادل ۲.۲ میلیون بشکه نفت در روز است. افزایش قیمت گاز طبیعی ممکن است سبب جایگزینی آن با نفت شود، اما به دلایل زیر انتظار نمی‌رود تأثیر آن بر تقاضای نفت بیش از ۰.۱۵ میلیون بشکه در روز باشد:
** به‌طور کلی نفت در سبد انرژی تولید برق در منطقه اروپا جایگاه مطلوبی ندارد.
** زغال سنگ و انرژی هسته‌ای با قیمتی مناسب‌تر در دسترس هستند.
در کشورهای عضو اوئی‌سی‌دی منطقه آسیا – اقیانوسیه، مصرف گاز طبیعی در بخش نیروگاهی معادل ۱.۸ میلیون بشکه در روز نفت برآورد شده است که عمده مصرف آن در ژاپن و کره‌جنوبی است. در این منطقه نیز پیش‌بینی میشود همانند کشورهای اروپایی عضو اوئی‌سی‌دی، افزایش تقاضا برای نفت بیش از ۰.۱۰ میلیون بشکه در روز نباشد و دلیل این موضوع نیز وجود سوخت‌های دیگر از قبیل زغال سنگ و انرژی هسته‌ای است. به‌علاوه ژاپن و کره‌جنوبی برای مواجهه با زمستان، ترکیب انرژی موردنیازشان را متنوع کرده‌اند تا تقاضای نفت آنها تحت تأثیر قرار نگیرد.
در کشورهایی آسیایی خارج از اوئی‌سی‌دی، جایگزینی گاز طبیعی با فرآورده‌های نفتی، تقاضای نفت را ۰.۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. تاکنون تنها مصرف‌کنندگان محدودی در پاکستان و بنگلادش که به‌تازگی از نیروگاه‌های نفتی به سمت نیروگاه‌های گازسوز حرکت کرده‌اند، شواهدی مبنی بر جایگزینی گاز با نفت نشان داده‌اند.
در مجموع پیش‌بینی میشود در صورت تداوم قیمت بالای گاز طبیعی تا سه‌ماهه آخر امسال و نیز سه‌ماه نخست سال ۲۰۲۲، تقاضای نفت ۰.۳۷ میلیون بشکه در روز افزایش یابد.
بانک آمریکایی «گلدمن ساکس» نیز پیش‌بینی کرده است که احتمال دارد بالا رفتن قیمت گاز طبیعی و زمستانی سردتر در اروپا و آسیا سبب افزایش تقاضای نفت و در نتیجه بالا رفتن ۵ دلاری برآورد قیمت هر بشکه نفت برنت در سه ماه پایانی ۲۰۲۱ شود. پیش‌بینی قبلی «گلدمن ساکس» از قیمت نفت برای این دوره، ۸۰ دلار به ازای هر بشکه نفت بوده است.
تحلیلگران این بانک معتقدند کمبود عرضه جهانی گاز عامل مثبتی برای بازار نفت در زمستان امسال خواهد بود و تأثیر مثبت آن از خطر کاهش تقاضای جهانی نفت در پی شیوع موج دیگری از ویروس کرونا بیشتر خواهد بود. این بانک سرمایه‌گذاری اعلام کرده است درصورتی‌که قیمت شاخص‌های گاز در بازار تی‌تی‌اف هلند و جی‌کی‌ام به ترتیب از ۲۳.۵ و ۲۵.۵ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو بالاتر رود، قیمت نفت از مرز ۸۰ دلار برای هر بشکه خواهد گذشت.
مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت
