به گزارش شانا، افت و خیز کیفی و کمی مصرف انرژی همگام با تغییرات آب و هوایی در سراسر جهان امری تثبیت شده است، به عنوان نمونه در ایران در فصول سرد سال، همگام با نیاز به مصارف گرمایشی، مصرف انرژی به سمت گاز طبیعی گرایش پیدا کرده و رشد قابل توجهی در تقاضای این حامل انرژی مشاهده می شود.
این در حالی است که در فصل تابستان، همگام با تمایل به کاربرد سرمایش در ساختمانها، رشد مصرف برق را شاهد هستیم. از این رو می توان تصور کرد که میان مصرف گاز طبیعی – به عنوان یک حامل گرمایشی در کشور- در فصل سرد و گرم سال تفاوتی چشم افسا وجود داشته باشد.
در این میان توسعه و سرمایه گذاری در مخازن زیر زمینی ذخیره سازی گاز طبیعی به عنوان بخشی از ذخایر استراتژیک می تواند در تامین بار مازاد انرژی مورد نیاز کشور در فصول پر مصرف، عمل به تعهدات بین المللی مطابق برنامه و تاثیر گذاری بیشتر ایران در بازارهای جهانی انرژی نقش مهمی ایفا کند.
برابر گزارش منتشره توسط انجمن بین المللی گاز طبیعی ( cedigaz )، ظرفیت ذخیره سازی گاز جهان انتظار می رود از 377 میلیارد متر مکعب در سال 2013 به 557 تا 631 میلیارد متر مکعب در سال 2030 افزایش یابد.
رشد تدریجی 180 تا 254 میلیارد متر مکعبی ذخیره سازی گاز تا سال 2030، نیاز به سرمایه گذاری 120 میلیارد یورویی دارد که باید به شکلی پایدار در طول دوره افزایش ظرفیت انجام شود.
در طی دوره 2013 تا 2030، حدود 60 درصد از بازار ذخیره سازی جدید گاز مربوط به افزایش ظرفیت در کشورهای آسیا و خاورمیانه است. در نقطه مقابل،در بازارهای بالغی مانند آمریکا، اروپا و کشورهای مستقل همسود(مشترک المنافع) تمرکز سرمایه گذاری روی پیک یا زمان اوج تحویل گاز برای مقابله با افزایش واردات در زمان اوج مصرف در فصول سرد سال خواهد بود نه افزایش حجم ذخیره سازی.
صنعت گاز مایل به ادامه سرمایه گذاری در این دارایی کلیدی برای حمایت از گسترش بازار جهانی گاز، همراه با ادامه حرکت به سمت منابع انرژی متناوب است.
از ابتدای سال 2013، در سطح جهانی 688 باب تاسیسات ذخیره سازی گاز زیرزمینی در حال کار با ظرفیت عملیاتی 377 میلیارد متر مکعب وجود دارد. این مقدار ذخیره سازی معادل 10.3 درصد از کل مصرف گاز جهان در سال 2012 است.
ظرفیت در حال کار ذخیره سازی زیرزمینی گاز در سالهای 2010 تا 2013 با افزایش 35 میلیارد متر مکعبی به طور قابل توجهی افرایش یافته است.
اروپا در طی سه سال گذشته 14 میلیارد متر مکعب از افزایش ظرفیت جهانی را به خود اختصاص داده است.
ذخیره سازی زیرزمینی گاز عمدتا در چهار منطقه شامل شمال آمریکا، اروپا، کشورهای مستقل مشترک المنافع و آسیا و اقیانوسیه توسعه داده شده است.
دو سوم از سایتهای ذخیره سازی زیر زمینی گاز در شمال آمریکا متمرکز شده که شامل 414 سایت ذخیره سازی است و 59 سایت هم در کانادا وجود دارد. این سایتها با مجموع ظرفیت ترکیبی 152 میلیارد متر مکعب، حدود 40 درصد از مجموع ذخیره سازی زیرزمینی گاز را در جهان به خود اختصاص داده اند.
اروپا با 144 سایت و با ظرفیت فعال 99 میلیارد متر مکعب، کشورهای مستقل همسود با 51 باب تاسیسات ذخیره سازی با ظرفیت عملیاتی 115.5 میلیارد متر مکعب و آسیا و اقیانوسیه با 18 سایت و ظرفیت کاری 9.3 میلیارد متر مکعب در رتبه های بعدی از نظر تعداد سایتهای ذخیره سازی زیرزمینی گاز قرار دارند. علاوه بر این، یک سایت در آرژانتین و یک سایت هم در ایران وجود دارد.
از لحاظ توان عملیاتی، ایالات متحده و روسیه به ترتیب با 3372 و 728 میلیون متر مکعب در روز نخستین و دومین کشورهای پیشرو با ظرفیت برداشت بالا از تاسیسات ذخیره سازی زیرزمینی گاز هستند. پس از ایالات متحده و روسیه، آلمان با ظرفیت برداشت 537 میلیون متر مکعب در روز در رتبه سوم قرار دارد.
در ایران، مخزن ذخیره سازی سراجه قم به عنوان نخستین مخزن ذخیره سازی خاورمیانه در سال ٩١ به بهره برداری رسیده است.
در دیماه سال 92 بخش دوم مجتمع ذخیره سازی گاز سراجه قم با ظرفیت ذخیره سازی حدود 5 میلیون مترمکعب آغاز به کار کرد. با راه اندازی این بخش پاﻻیشی، ظرفیت فرآورشی مجتمع پاﻻیشگاهی و ذخیره سازی گاز طبیعی شهید فهمیده سراجه قم از 5 به 10 میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت.
یک میلیارد و 300 میلیون متر مکعب گاز در مخزن ذخیره سازی سراجه ذخیره شده است که در موقع نیاز از این میزان گاز برای تزریق به شبکه سراسری استفاده می شود.
سال گذشته حدود ٣٠٠ میلیون مترمکعب از گاز ذخیره شده در مخزن سراجه قم در روزهای سرد زمستان پس از فرآیند عملیات فرآورش، برای مصرف کشور به خط سراسری تزریق شد.
علاوه بر مخزن ذخیره سازی سراجه قم، مخزن ذخیره سازی شوریجه به عنوان دومین مخزن ذخیره سازی گاز ایران آماده بهره برداری است.
ظرفیت ذخیره سازی گاز در این مخزن چهار میلیارد و ۶٠٠ میلیون مترمکعب است که در فاز نخست آن امکان ذخیره سازی دو میلیارد و ۴٠٠ میلیون مترمکعب گاز فراهم خواهد شد.
به گفته مسعود سامی وند مدیرعامل شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی ایران، به طور متوسط هر کشور به منظور حفظ امنیت انرژی در داخل خاک خود باید نزدیک به ١۴ درصد از گاز مصرفی سالانه خود را به ذخیره سازی اختصاص دهد.
بر این اساس با فرض مصرف سالانه ١٠٧ میلیارد مترمکعب گاز در ایران دست کم باید نسبت به ذخیره سازی ١۴ میلیارد مترمکعب گاز در سال اقدام شود.
با توجه به برنامه های تعریف شده در این زمینه، پیش بینی می شود تا پایان برنامه پنجم توسعه ایران، ذخیره سازی ١۴ میلیارد مترمکعب گاز و برداشت روزانه ١٣٠ میلیون مترمکعب از آن تحقق پیدا کند.
