کیفیت بنزین تهران پایین‌تر از استانداردهای موجود بود

به گزارش شانا، موضوع ارتقای کیفیت بنزین تولیدی و در نتیجه کاهش آلایندگی ناشی از احتراق سوخت از ابتدای تشکیل دولت یازدهم به یکی از سیاستهای اصلی دولت و وزارت نفت تبدیل شد، به نحوی که از همان زمان طرحهای توسعه‌ای و ارتقای کیفیت سوخت تولیدی پالایشگاهها در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت،  چراکه آلودگی هوای تهران و تعطیلی‌های مکرر آن در فصل پاییز و زمستان به یکی از اتفاقهای قابل پیش بینی طی سالهای 89 تا 91 تبدیل شده بود.

به گفته سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دلایل آلودگی هوای شهرها، توزیع بنزین تولیدی پتروشیمی‌ها از سال 1389 به دلیل تحریم واردات بنزین در کشور بود، به همین دلیل از خردادماه امسال توزیع بنزین پتروشیمی‌ها از چرخه تولید خارج شد تا آلاینده‌های ناشی از کیفیت سوخت بهبود یابد، با این حال انتقادها نسبت به این سیاست دولت همچنان ادامه دارد و عده‌ای معتقدند نه تنها کیفیت بنزین توزیعی پتروشیمی‌ها پایین نبوده بلکه از کیفیت بالایی هم برخوردار است و دولت نباید بنزین پتروشیمی ها را از چرخه توزیع حذف می‌کرد، این گروه حتی آمارهای منتشر شده مبنی بر ارتقای کیفیت بنزین توزیعی را نادیده گرفته و تاکید می‌کنند تولید بنزین یورو 4 که در دولت یازدهم افزایش یافت از کیفیت بالایی برخوردار نیست، با این حال دولت همچنان بر سیاست خود مبنی بر تولید بنزین با کیفیت بالا و واردات بنزین با کیفیت یورو4 به جای توزیع بنزین پتروشیمی‌ها بدون توجه به هیاهوهای بدون پشتوانه علمی ادامه می‌دهد.

انتشار نامه چهار مسئول دولتی گواه این مطلب است. در این نامه ، بیژن زنگنه وزیر نفت، معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، سید حسن هاشمی وزیر بهداشت و درمان و نیره پیروز بخت رئیس سازمان استاندارد، به علی لاریجانی، بر بالا بودن میزان آروماتیکها در سوخت در سالهای گذشته و به دنبال آن بالا بودن غلظت بنزن که منجر به آلایندگی بیشتر هوا شده اشاره شده است و با این که اظهارات چهار مسئول دولتی در این نامه حاکی از این است که افزایش محصولات پتروشیمی تحت عنوان رفرمیت، بنزن پیرولیز و اکتان افزا به خصوص در سالهای 89 تا 92 مساله آلودگی هوا را بغرنج تر کرده است،این گروه ( منتقدان حذف بنزین پتروشیمی) همچنان نسبت به بی‌کیفیت بودن بنزین توزیعی در دولت یازدهم و  فراموش کردن عرضه بنزین با بنزن بالا و اکتان پایین طی سالهای 89 تا 92، تاکید می‌کنند و آن طور که پیداست تنها سخنان مراجعی برای آنها حجت است که بر کیفیت بالای بنزین تولیدی پتروشیمی هاو کیفیت پایین بنزین یورو4 در دولت یازدهم، تاکید کنند در غیر این صورت اظهارات سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان استاندارد که تنها نهادهای پاسخگو در این زمینه هستند برای آنها محلی از اعراب ندارد .

 

 

شاید بد نیست دوباره به نتایج تحقیقات دانشگاه صنعتی شریف درباره سوخت معمولی و یورو 4 نمونه برداری شده 10 جایگاه سوخت رسانی تهرن در سالهای 90 و 91 اشاره کنیم که این تحقیقات نشان می‌داد که کیفیت نمونه‌های بنزین و دیزل گرفته‌ شده با استانداردهای موجود فاصله دارند، تحقیقاتی که به وسیله یک گروه علمی و نه سازمان حفاظت محیط زیست و موسسه استاندارد انجام شده و اطلاعات آن هم در سایت مرکز کنترل کیفیت هوای تهران موجود است.

در تحقیقات دانشگاه صنعتی شریف، نمونه‌های بنزین و دیزل توزیع‌شده در 10 جایگاه شهر تهران از میانه سال 1390 تا دی ماه سال 1392  بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد، در نمونه‌های سال 1390 میزان گوگرد سوخت دیزل به بیش از 8000 قسمت در میلیون (ppm) می‌رسد که بسیار بالاتر از حد استاندارد دیزل پاک 10 میلیون در قسمت است. این روند در سال ۹۲ تغییری نکرده است. 

 

میزان بنزن موجود در نمونه های بنزین در مقایسه با حد استاندارد یک درصد حجمی بین 1.55 تا 2.56 درصد حجمی متغییر است. هرچند بنزن به منظور افزایش عدد اکتان به بنزین اضافه شده است اما آلایندگی مستقیم و غیر مستقیم ناشی از بنزن بیش از حد استاندارد یک درصد حجمی می‌تواند اثرات مخربی بر سلامتی داشته باشد. بررسی اعداد اکتان بنزینهای نمونه نشان می‌دهد که افزایش سطح بنزن بنزین نیز نتوانسته است معضل عدد اکتان پایین را حل کند.

همچنین بررسی نمونه‌های بنزین سال 1390 سطح گوگرد بنزین را در حدود 180 قسمت در میلیون نشان می‌دهد. این میزان نیز از حد استاندارد که ۱۰ قسمت در میلیون بوده بسیار فراتر رفته است. میزان گوگرد در بنزینهای سوپر، یورو۴ و معمولی، در سال ۹۰ تفاوت چندانی با یکدیگر نمی‌کنند؛ اما در سال 92 با بهبود کیفیت بنزین یورو 4 و سوپر، سطح گوگرد در آن‌ها به کمی بیشتر از 20 قسمت در میلیون می‌رسد که البته این میزان نیز حداقل دو برابر میزان استاندارد است. 

در میزان گوگرد بنزین معمولی نسبت به سالهای 90 و 91 تغییری مشاهده نمی‌شود. تحقیق مذکور نشان می‌دهد محتوای بنزن (ترکیب حلقوی معطر که جزو مواد سمی و احتمالاً سرطانزا محسوب می‌شود) در نمونه‌های مختلف بنزین به جای حدود یک درصد حجمی، استاندارد بین 1.8 تا 2.9 درصد حجمی نوسان دارد. این عدد تنها در نمونه‌های بنزین یورو 4 سال 92 به میزان زیادی کاهش‌یافته و به شرایط استاندارد رسیده است. 

برای انجام این تحقیق که با حمایت شرکت کنترل کیفیت هوا وابسته به شهرداری تهران انجام شده است 10 جایگاه سوخت‌رسانی در کشور که شامل جایگاههای اعلام‌شده توزیع بنزین یورو 4 نیز بوده است در بازه‌های زمانی چندماهه نمونه‌برداری شده و برای آزمایش به یک آزمایشگاه معتبر و بی‌طرف در خارج از کشور فرستاده شده است.

به نظر می رسد تحقیقات دانشگاهی و استنادهای عملی همچنان با مذاق مخالفان سیاست دولت و وزارت نفت مبنی بر تولید بنزین با کیفیت و قطع تولید بنزین پتروشیمی‌ها خوش نمی‌آید و این گروه همچنان معتقدند که وزارت نفت ( دولت یازدهم) نباید بنزین پتروشیمی‌ها را از چرخه تولید خرج می‌کرد، اما مساله این است که یکی از مشکلات بنزین توزیعی در سالهای قبل کیفیت پایین و میزان بالای بنزن بود که اندازه‌گیریهای مربوط به آن سالها نشان می‌دهد بالاترین میزان بنزن در سال 90 بوده است. 

براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی از هر هفت مرگ یک مورد مربوط به آلودگی هواست و آلاینده‌های موجود در بنزینهای پتروشیمی مانند بنزن عامل اصلی بروز سرطان اعلام شده است. به همین خاطر دولت یازدهم این موضوع را با جدیت دنبال کرد، به نحوی که با حذف بنزین پتروشیمی، توزیع بنزین یورو 4 و ارتقای استاندارد مربوط به گازوئیل که از هفت هزار ppm به 150 ppm شاهد کاهش آلاینده‌های موجود در هوا هستیم.

یکی از دلایل انتقاد مخالفان حذف بنزین پتروشیمی ها از گردونه تولید، وابستگی کشور به واردات این کالای استراتژیک بود که تاکنون بنا بر آمارهای منتشر شده وزارت نفت، با افزایش تولید پالایشگاههای کشور، مدیریت مصرف و ذخیره مناسب، واردات بنزین از 10 میلیون لیتر پیش بینی شده به روزانه (بطور متوسط) 4.7 میلیون لیتر (مهرماه) کاهش یافته است، بنابراین منتقدان این سیاست نباید چندان نگران وابستگی به واردات بنزین باشند چراکه با برنامه‌های شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی نه تنها در آینده نزدیک از واردات بنزین در صورت مصرف بهینه بی نیاز می شویم بلکه کیفیت تولید مجتمع‌های پالایشگاهی نیز افزایش خواهد یافت. در حال حاضر 9 مجتمع پالایشگاهی کشور  22 میلیون لیتر بنزین یورو چهار تولید می کنند و در مجموع حدود 27 میلیون لیتر بنزین یورو 4 (با احتساب بنزین وارداتی) در 6 شهر (تهران، مشهد، اراک، کرج، اصفهان و تبریز) توزیع می‌شود.  

نگار صادقی