رویترز در ادامه گزارش خود آورد: «میانگین تولید روزانه نفت و گاز از سوی شرکتهای نفتی فعال در برزیل در دوره یادشده با ٢,٧ درصد افت سالانه و ٠.۵ درصد افت ماهانه، به دو میلیون و ٩۵٠ هزار بشکه معادل نفت رسید. شرکت پتروبراس در این دوره با تولید روزانه دو میلیون و ۴١٧ هزار بشکه معادل نفت، بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز برزیل بود و شرکت شل با تولید روزانه ٢۴١ هزار بشکه نفت، جایگاه دوم را در اختیار داشت.»
روزهای اخیر اما اخبار دیگری از روند تحولات و فعالیت های حوزه نفت و گاز برزیل مخابره شده است. روزنامه وال استریت ژورنال روز 9 آبان به نقل از ماگزوم میرزاقلیاف، معاون وزیر انرژی قزاقستان، خبرداد: «تولید کنندگان غیرعضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) تصمیم گرفته اند که به طور منظم با اعضای این نهاد ملاقات کنند و قرار است نشست بعدی آنان ٢۶ نوامبر (۶ آذر ماه) برگزار شود.».
نام برزیل با نام تولید کنندگان بزرگ نفتی غیر اوپک چون، روسیه، قزاقستان، مکزیک و … گره خورده است.البته نام صنعت نفت برزیل نیز با نام بزرگترین شرکت نفتی این کشور یعنی پتروبراس نیز عجین است. در اخبار و تحولات چند روز اخیر این شرکت نفتی برزیلی نیز اخباری منتشر شد. بلومبرگ درباره این شرکت، روز دوم آبان گزارش داد:«تصویب سیاستهای جدید قیمتگذاری سوخت و همچنین فروش دارایی‌های پتروبراس سبب شد رتبه اعتباری این شرکت برزیلی بهبود یابد. رتبه اعتباری پتروبراس برای نخستین بار در پنج سال اخیر افزایش یافت، زیرا این شرکت برزیلی تلاش برای فروش دارایی‌های خود را شتاب بخشید و اجرای سیاست جدید قیمتگذاری سوخت را آغاز کرد.»
بلومبرگ افزوده: «مؤسسه اعتبار سنجی مودیز، جایگاه اعتباری پتروبراس را با یک رتبه افزایش به سطح بی-٢ افزایش داد. با این همه، این رتبه همچنان پنج درجه نسبت به حداقل امتیاز لازم برای تجویز سرمایهگذاری، کمتر است. طبق اعلام مودیز، افزایش استقلال پتروبراس در تعیین قیمت سوخت، پایبندی مدیران این شرکت به سیاستهای مالی محافظهکارانه و بهبود چهارچوبهای قانونی در برزیل، مهمترین عوامل مؤثر در بهبود رتبه اعتباری این شرکت برای دریافت وام به شمار میآیند.»
در خبر اخیر دیگری درباره این شرکت برزیلی، روز 9 آبان نیز خبرگزاری رویترز، این چنین گزارش داده: «هوگو رپسولد، مدیر بخش منابع انسانی شرکت دولتی نفت برزیل، پتروبراس، اعلام کرد که این شرکت به عنوان اجرای بخشی از برنامه فروش دارایی‌های خود برای کاهش بدهی‌ها، به طور موقت از صنعت پتروشیمی خارج خواهد شد اما در آینده به این صنعت باز خواهد گشت. وی گفت: پتروبراس برای اجرای این تصمیم قصد دارد در اقدامی داوطلبانه، شمار کارکنان خود را در دو سال آینده از میزان کنونی آن، یعنی حدود ۶٣ هزار نفر به ۵٠ هزار نفر کاهش دهد.مجموع بدهکاری این شرکت که بزرگترین بدهکار نفتی جهان است، ١٢۴ میلیارد دلار برآورد شده است»
روند تحولات و فعالیت های کشور تاثیرگذاری چون برزیل در حوزه نفت و گاز و اصولا هر کشور اینچنینی دیگری ، ضرورت توجه به مطالعات آن کشور را ایجاب می کند. بزرگترین کشور آمریکای جنوبی را شاید به محصولی چون قهوه و ورزشی چون فوتبال بهتر بشناسند. اما در این میان کارشناسان و مطلعین علوم راهبردی و اقتصادی، برزیل را به نفت و گاز اش نیز می شناسند. پتروبراس، نام آشنا و بین المللی است که جایگاهی در معادلات اقتصادی و صنعتی نفت و گاز جهان دارد. هر چند روند توسعه برزیل با فراز و فرودهای بسیاری در دو دهه گذشته همراه بوده است اما نام آمریکای جنوبی و نفت در برزیل به همدیگر متصل می شوند. موسسه مطالعات بین المللی انرژی با درک خلاء نبود نقشه های جامع و راهبردی درباره کشورهای صاحب صنعت نفت، کتاب برزیل سرزمین فرصت های ناشناخته را منتشر کرده است. این کتاب به دلیل ساختار جامعی که دارد، علاوه بر این که می تواند مورد استفاده فعالان حوزه نفت و گاز قرارگیرد، دانشجویان و پژوهشگران رشتههایی مانند مطالعات راهبردی آمریکای جنوبی، روابط بین الملل و اقتصاد بین الملل نیز می توانند به آن رجوع کنند. از ویژگی های باز این کتاب ارائه اطلاعات دقیق علمی، جداول و نمودارهای آماری و نقشه های تخصصی میدانهای نفت و گاز است.
در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: «امروز حضور در جامعه بین الملل برای همه کشورها ضروری به نظر می رسد، لذا تعامل در صحنه بین الملل نیازمند شناخت بسترهای سیاسی – اقتصادی کشورهای مختلف است، با آگاهی از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر کشوری می توان تعاملات و مناسبات را در مسیر بهتر و سودمندتری هدایت کرد. برای نیل به این مقصود مطالعات گسترده و همه جانبه روی کشور هدف ضروری می نماید. از همین رو تصویری که ما از حرکت جهانی و بین المللی به دست می آمریم و تحلیل هایی که بر اساس آن ارائه می دهیم باید دقیق و عالمانه باشد. لذا همسویی مطالعات کشوری با مطالعات دو جانبه، مطالعات راهبردی و سیاست های مرتبط با کشورهای مختلف، راهبردهای تخصصی در تعریف چگونگی مسائل فی مابین را رقم می زند. البته موضوعات جهانی مثل انرژی، محیط زیست، امنیت، غذا، مسکن، و سلامت و همچنین دین به مثابه مسائل کلان جهان، می تواند به نگاه سیاستمداران نسبت به نظریه های روابط بین الملل و همکاری بین المللی کمک کند.»
امروز نفت و انرژی با همه چیز پیوند خورده است و ساحت ها و شئون مختلف زیست آدمی را تحت شعاع قرارداده. نگاه کل نگر در مطالعات انرژی یکی از روش هایی است که می توان در آن نقشه های بزرگتر را در زاویه هایی خاص تر مشاهده کرد و آنها را بهتر شناخت.
در بخشی دیگر از مقدمه این کتاب نوشته شده است: «از آنجا که برزیل خود دارای منابع متعدد انرژی است و در عین حال یکی از بزرگترین کشورهای مصرف کننده انرژی به شمار می رود لذا حوزه های نفتی این کشور آمریکای لاتین بررسی و به بحث واردات نفت و گاز از کشورهای همسایه نیز پرداخته می شود، برزیل یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان مواد پتروشیمی و خصوصا اتانول است که یک سوخت زیستی است.»
کتاب «برزیل سرزمین فرصت های ناشناخته» نوشته دکتر منصور معظمی، شش فصل دارد. فصل نخست این کتاب به معرفی کلی و جامع کشور برزیل می پردازد و به مورادی و موضوعاتی چون تاریخچه، استقلال، اطلاعات عمومی و کشوری، چون: زبان، نژاد، جغرافیا، اقلیم و … پرداخته است.
در بخشی از این فصل آمده است: «جمهوری فدراتیو برزیل، بزرگ ترین و پرجمعیت ترین کشورآمریکای جنوبی و نیز پرجمعیت ترین کشور آمریکای لاتین است. جمعیت برزیل در ژوییه 2012، حدود دویست و پنج میلیون نفر برآورد شده است. 62 درصد جمعیت برزیل را افزراد زیر سی سال تشکیل می دهند.»
فصل دوم کتاب به ساختار سیاسی برزیل پرداخته است. نگاهی به قانون اساسی برزیل، قوه مجریه، تاریخچه اتخابات، احزاب سیاسی، نمایندگان مجلس و سنا، و قوه قضاییه این کشور از مباحث زیر مجموعه این فصل است.
فصل سوم اما ساختار اقتصادی برزیل را مورد بررسی قرار داده است، در بخشی از این فصل چنین آمده است: «برزیل با در اختیار داشتن بخش های گسترده و توسعه یافته کشاورزی، معدن، تولید، خدمات و نیروی کار ، دارای تولید ناخالص داخلی (برابر با قدرت خرید) بیش از سایر کشورهای آمریکای لاتین است و این برزیل را تبدیل به قدرت اقتصادی منطقه کرده است. برزیل در حال گسترش حضور خود در بازارهای جهانی است. مهمترین صادرات برزیل را هواپیمای دارای بال ثابت، قهوه، وسائل نقلیه، سویا، سنگ معدن، فولاد و منسوجات تشکیل می دهد. بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول و بانک جهانی ، در سال 2012 برزیل هشتمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر برابری قدرت خرید و یازدهمین قدرت اقتصادی جهان از نظر نرخ داد و ستد بازار است. ویژگی بارز اقتصاد آن بازار آزاد برای جذب سرمایه گذاران خارجی است، برزیل بزرگترین کشور پذیرای سرمایه گذاری مستقیم خارجی در آمریکای جنوبی است و ایلات متحده بزرگترین سرمایه گذار در این کشور است. شرکت های چند ملیتی در برزیل با سرمایه گذاری جدی در مقوله تجهیزات و تکنولوژی های نوین تاثیری بسزا در شکوفایی و رشد صنعت و اقتصاد بریل داشته اند. به طوری که برزیل پنجمین کشور از لحاظ میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی به میزان 113 میلیارد دلار در دنیاست.»
این فصل با ارائه نمودارهای دقیق آماری، تصویری روشن و شفاف از وضع اقتصادی برزیل تا سال 2012 به مخاطب نشان می دهد.
در بخشی دیگر از این فصل درباره سیاست های اقتصادی برزیل نیز آمده : « سیاست های اقتصادی برزیل در سال های اخیر در جهت یافتن بازارهای هدف، موفقیت آمیز بوده و همین نکته موجب گردید تا میزان تاثیرپذیری این کشور از بحران اخیر اقتصادی در جهان کمتر باشد. افزایش صادرات، ایجاد موازنه مثبت، تحرکت صنایع این کشور را به همراه داشته و همین امر به ثبات اقتصادی و جذب سرمایه های خارجی کمک شایانی کرده است. مهمترین برنامه های اقتصادی اجرا شده در دهه 90 برزیل عبارت بودند از: جذب سرمایه گذاری خارجی، خصوصی سازی، مشارکت هر چه بیشتر در تجارت خارجی، مقررات زدایی، ایجاد ثبات اقتصادی و مالی( اجرای برنامه رئال)، اصلاحات قانون اساسی در راستای توسعه اقتصادی و تجاری، از بین بردن تبعیض بین تولیدات کارخانه های داخلی و خارجی و شکستن انحصار دولتی در بخش های مهم صنعتی مانند نفت و گاز و مخابرات.»
در بخش «رشد اقتصادی برزیل» از فصل «بررسی ساختار اقتصادی» این کشور روند اوضاع و حرکت اقتصادی از منظر کارشناسان بین سالهای 2004 تا 2012 کنکاش شده است.
در بخش از این تحلیل نوشته شده: «رشد اقتصادی برزیل در 2012 به عدد 3 رسیده است که برای اهداف میان مدت دولت قابل ملاحظه است، هر چند تورم به 5/2 رسیده، اما باز هم کمتر از پیش بینی های بانک مرکزی که عدد 5/4 در صد بوده است می باشد، اقتصاد برزیل از سال 2004 به این سو رشد و توسعه مداومی داشته که به افزایش سطح دستمزدها و اشتغال زایی منجر شده است. سیستم اقتصادی برزیل بر اساس نرخ ارز شناور، استوار شده است. برزیل طی سالهای 2003 تا 2006 شاهد افت چشمگیر ارزش پول خود بود که به تعدیل شدید تراز حساب جاری این کشور منجر شد. ادامه این وضعیت با مازاد تجاری همراه بود، افزایش تولید محصولات کشاورزی نیز به افزایش صادرات انجامید.»
در ادامه رویکرد جامع و محققانه کتاب، فصل چهارم به «ساختار اجتماعی- فرهنگی و آموزشی برزیل» پرداخته است. در این فصل نیز موضوعاتی چون ، فرهنگ و آداب و رسوم، شاخص های اجتماعی، درآمد و رشد، نقش اقتصاد در توسعه فرهنگی، ساختار آموزشی، آموزش عالی و پایه و … مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
فصل پنجم کتاب «تعاملات بین المللی برزیل در حوزه های تجاری ، اقتصادی و سیاسی» را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. این فصل از کتاب، با درک این راهبرد که مسیر شناخت عمق مسائل انرژی یک کشور بدون توجه به شناخت کلیات اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی آن ممکن است به مقصد نرسد،کوشیده است تا مقدمه کلیدی برای فصل ششم کتاب باشد. و البته درک فصل پنجم بدون مقدمه های علمی فصول اول تا چهارم میسر نیست. در بخشی از فصل پنجم، آمده است:«اروپا نیز مانند ایالات متحده آمریکا، مهمترین بازار صادراتی نفت برزیل و مهمترین منبع وام و سرمایه گذاری برزیل به شمار می آید. سهم اروپا در تجارت خارجی برزیل به نحو روز افزونی افزایش یافته است و حتی گاهی از سهم امریکا نیز تجاوز کرده است. در بین کشورهای اروپایی مسلما پرتغال به عنوان کشور مادر روابط بسیار نزدیک تری با برزیل دارد. توجه به رشد اقتصادی برزیل، اهمیت اقتصادی این کشور برای اتحادیه اروپا را بیش از پیش مشخص می کند.در سال 2010 مجموع سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در امریکای جنوبی 385 میلیارد یورو معادل 43 درصد از کل سرمایه گذاری خارجی در این منطقه بوده است. »
در بخش دیگری از این فصل درباره روابط اقتصادی برزیل و چین نوشته شده: «در حال حاضر(2012) چین اولین شریک تجاری برزیل محسوب می شود، حجم تجارت خارجی سالیانه دو کشور که در سالهای اخیر 30 میلیارد دلار بوده است در سال 2012 به بیش از 56 میلیارد دلار رسید. و در همین سال کشور چین 17 میلیارد دلار سرمایه گذاری در برزیل داشته است. »
اما فصل اصلی کتاب که مهمترین مباحث آن را در بر گرفته، فصل ششم با عنوان «صنایع انرژی برزیل» است که طولانی ترین بخش کتاب نیز محسوب می شود.
این فصل به طور اختصاصی به مختصات وضعیت نفت، گاز و پتروشیمی در برزیل پرداخته است. در بخشی از موضوع نفت این فصل آمده است:«برزیل طی دهه گذشته پیشرفت معتنابهی در تولید انرژی به ویژه تولید نفت داشته است . منابع انرژی موجود در کشور برزیل شامل مخازن نفت خام، گاز طبیعی، زغال سنگ، انرژی هسته ای و منابع تجدید ناپذیر است، در طی 25 سال گذشته برزیل با بهره گیری وسیع از منابع طبیعی و نیروی کار زیاد و توسعه تکنولوژی جدید توانسته است در استخراج نفت در نزدیکی سواحل خود گام های بلندی را برداشته و تا حدودی خود را از واردات این ماده حیاتی بی نیاز سازد. برزیل پس از ونزوئلا بزرگ ترین دارنده ذخایر نفت در منطقه آمریکای جنوبی است.بخش عمده ذخایر کشف شده در برزیل در مناطق فراساحلی و در آب های عمیق و بسیار عمیق واقع شده اند که عمدتا از نوع نفت خام سنگین و با درجه گرانروی بالای 20 می باشند. دو حوزه campos ،santo از مهمترین میدان های نفتی برزیل هستند»
همچنین در بخش «اکتشاف و تولید نفت و گاز» این فصل آمده است: «اولین اکتشاف جهت تولید نفت در برزیل در سال 1939 انجام شد . طی سال های 1967-1939 فعالیت های اکتشاف و تولید نفت عمدتا در حوزه های واقع در خشکی و در شمال و شمال شرقی برزیل انجام شد. پس از آن یعنی در سال 1968 اولین عملیات اکتشافی در حوزه های واقع در دریا در جنوب غربی برزیل شکل گرفت. با ادامه فعالیت های اکتشافی اولین میدان نفتی پربازده در عمق 120 متری از سطح دریا در برزیل در سال 1974 کشف شد. این اولین کشف بسیار مهم این کشور در حوزه compos بود. تولید نفت از سال 1977 از حوزه compos آغاز شد. آغازی که شرکت نفت پتروبراس برزیل را به مثابه شرکتی مطرح در اکتشاف و توسعه در آب های عمیق، در سطح جهان معرفی کرد. »
در فصل ششم همچنین در بخش مربوط به گاز برزیل آمده است: «برزیل در آگوست 2008 اولین واحد تبدیل LNG را افتتاح کرده است. شرکت پترو براس با نظارت و در دست داشتن بیشاز 90 درصد مخازن گازی برزیل ، بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی در این کشور به شمار می آید.طبق آمار ارائه شده در سال 1999 میزان تولیدات گاز کشور جوابگوی مصرف این محصولات نبود و با گذشت زمان، نیاز به واردات گازی به این کشور یکی از مسائل جدی به شماره می آمد.»
اما یکی از بخش های مهم فصل ششم کتاب تحلیل و بررسی وضعیت شرکت پتروبراس برزیل است. این بخش از فصل ششم همه فعالیتها، آمارها، تاریخچه و زیرمجموعه های این شرکت برزیلی فعال در حوزه انرژی را مورد تحلیل قرار داده است.
در ابتدای این بخش آمده است «شرکت پترولیو برازیلریو پتروبراس، شرکت تلفیقی از نفت و گاز در برزیل است. این شرکت نفتی در سال 1953 تاسیس شد و تا نوامبر 1995 تنها نماینده انحصاری دولت برزیل در فعالیت های اکتشافی، تولیدی، پالایشی، توزیعی، وارداتی، صادراتی، بازاریابی، حمل و نقل هیدروکربورها و فرآورده ها در برزیل بود. پتروبراس با توسعه فعالیت ها و همچنین سرمایه گذاری خود نه تنها توانسته است به بزرگترین تولید کننده و توزیع کننده فرآورده های نفت و گاز تبدیل شود بلکه هم اکنون جزء 20 شرکت بزرگ نفتی جهان است.»
بخش بررسی وضعیت شرکت نفتی پتروبراس این فصل همچنین به رابطه دولت و پتروبراس، فعالیت های پالایشی پتروبراس، مرکز تحقیقات و توسعه پتروبراس، سهم پتروبراس در اکتشاف و تولید گاز طبیعی، شرکت های زیر مجموعه پتروبراس و فعالیت های برون مرکزی پتروبراس پرداخته است، نویسنده در هر بخش با دادن اطلاعات و تحلیل های تخصصی و ارائه نمودارهای دقیق آماری بر غنای کار پژوهشی خود افزوده است.
