۱۰ صبح ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۷، پالایشگاه فاز ۱۳ از ارتفاع حدود ۲۰۰ متری و از ویوگالری آن دیدن دارد. آسمان آبی و دریا کمی مواج است و پالایشگاه مانند ساعت کار می‌کند. همه چیز برای افتتاح رسمی از سوی رئیس جمهوری آماده است. این را گروه سه نفره ما در جریان بازدید از بخش‌های مختلف پالایشگاه در کنار مجری این طرح به عینه دید.
گفت‌وگو با پیام معتمد را پیش از بازدید انجام دادیم. او صادقانه حرف زد، کم و کاستی‌ها و تأخیرها را پذیرفت و در برابر بی‌انصافی‌ها سکوت نکرد: «صداقت از هر چیزی مهم‌تر است. شفاف و صادقانه به مردم می‌گویم پالایشگاه فاز ۱۳ کاملا در شرایط افتتاح است و ظرفیت پالایش روزانه ۵۶.۶ میلیون مترمکعب گاز را دارد».
وی از خبرنگاران به‌عنوان راوی اخبار برای مردم دعوت کرد از همه بخش‌های پالایشگاه فاز ۱۳ بازدید کنند و گزارش آن را صادقانه به مردم بگویند.
پیام متعمد به ما گفت حدود ۵ میلیارد دلار برای فاز ۱۳ سرمایه‌گذاری شده و ارزش روزانه محصولات این فاز، ۵ میلیون دلار است. وی از بهترین و بدترین خاطرات خود در طول ۹ سال که اجرای این پروژه به درازا کشید هم حرف زد.
شرایط پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی که قرار است به‌زودی با حضور رئیس جمهوری افتتاح شود، چگونه است؟
پالایشگاه این فاز هم اکنون با ظرفیت کامل فعال است و چهار ردیف شیرین‌سازی آن که در مدت ۱۰ ماه عملیاتی شد، در مدار تولید است. برداشت میعانات گازی این فاز نیز همزمان با برداشت گاز از دریا در ۲۶ دی‌ماه امسال آغاز شده و میعانات آن در حال ذخیره‌سازی در مخازن است. نخستین محموله میعانات گازی فاز ۱۳ نیز ۲۰ اسفندماه در اختیار امور بین‌الملل برای صادرات قرار گرفته است.
همچنین واحد «بازیافت گازهای اسیدی» که با هدف جلوگیری از سوزاندن گازهای اسیدی در مشعل‌های پالایشگاه و پیش از راه‌اندازی آخرین ردیف شیرین‌سازی در مدار قرار گرفته و سبب ثبت رکورد در این فاز شده، فعال است. این واحد از سوزاندن نزدیک به ۷۸۵ تن گاز اسیدی در هر یک میلیارد فوت‌مکعب (۱۴ میلیون مترمکعب) گاز جلوگیری می‌کند و نقش مهمی در سلامت و محیط زیست دارد.
واحد تولید اتان فاز ۱۳ پارس جنوبی نیز اواخر آذرماه امسال (۲۵) با هدف انتقال اتان به مجتمع‌های پتروشیمی فعال شده و یکی از محصولات ارزشمند این طرح با هدف بهره‌مندی در چرخه صنایع پایین‌دستی، به مجتمع‌های پتروشیمی منطقه پارس جنوبی منتقل شده است.
لازم است این را بگویم که نخستین ردیف شیرین‌سازی پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی، ۲۹ اسفندماه ۱۳۹۶ وارد مدار شد و پس از آن تا دی‌ماه ۱۳۹۷، سه ردیف دیگر نیز به بهره‌برداری رسید که رکورد بی‌نظیری است. هیچ گاه در تاریخ پارس جنوبی سابقه نداشته است که هر دو ماه و نیم یک ردیف شیرین‌سازی به بهره‌برداری برسد.
و سکوهای این فاز چه وضعی دارد؟
از دو سکوی نصب‌شده این فاز ( Bو D)، سکوی B، ۲۸ دی‌ماه راه‌اندازی شد و سکوی D نیز در موقعیت نصب لوله (اسپول) ۱۸ اینچی قرار دارد. طبق برآورد ما، عملیات نصب اسپول سکوی D، باید۲۰ روز گذشته به پایان می‌رسید، اما متاسفانه به دلیل شرایط بد آب و هوایی امکان کار در دریا وجود نداشت. سکوی دوم تقریبا آماده است و با نصب این اسپول، انتقال گاز ترش سکوی D به پالایشگاه آغاز می‌شود.
چه زمانی گاز ترش سکوی D به پالایشگاه می رسد؟
هفت روز کاری، برای نصب اسپول سکوی D نیاز است. تمام تلاش‌مان این است تا پایان سال سکوی D این فاز نیز در مدار قرار گیرد. با نصب سکوی D که ظرفیت آن ۵۰۰ میلیون فوت مکعب (۱۴ میلیون متر مکعب) است فاز نخست بخش دریایی فاز ۱۳ پارس جنوبی با ظرفیت یک میلیارد فوت‌مکعب (۲۸ میلیون مترمکعب) به پایان می‌رسد.
چه میزان سرمایه‌گذاری در فاز ۱۳ پارس جنوبی انجام شده است؟
برای توسعه فاز ۱۳ که از دو بخش A و B تشکیل شده و معادل دو فاز استاندارد پارس جنوبی است، ۵ میلیارد دلار قرارداد با پیمانکار امضا شده است. پیشرفت بخش خشکی این پروژه ۹۵ درصد، خط لوله ۹۸ درصد، حفاری ۸۸ درصد و ساخت تجهیزات دریایی ۹۲ درصد است. با اولویت‌بندی که انجام شده پیشرفت فاز نخست (بخش خشکی) این طرح هم اکنون ۹۹ درصد است و کار توسعه این فاز در مرحله پایانی قرار دارد.
این فاز چه میزان درآمد برای کشور به همراه خواهد داشت؟
ارزش روزانه محصولات تولیدی هر فاز پارس جنوبی معادل ۵ میلیون دلار است که بر پایه قیمت جهانی نفت محاسبه می‌شود. توجه داشته باشید که هرکدام از فازهای پارس جنوبی که در مدار قرار می گیرد ۱.۲۸ درصد تولید ناخالص ملی را افزایش می‌دهد و بازگشت سرمایه‌گذاری طرح را (۵ میلیارد دلار) در زمان نفت ۵۰ دلاری به زیر سه سال می‌رساند. هیچ طرحی در کشور یا حتی کل دنیا وجود ندارد که بتواند این حجم از سرمایه‌گذاری را در مدت کوتاهی برگرداند.
آقای مهندس، آیا پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی آماده افتتاح از سوی رئیس جمهوری است؟
قبل از پاسخ به این پرسش باید بگویم صداقت از هر چیزی مهم‌تر است. شفاف و صادقانه به مردم می گویم پالایشگاه فاز ۱۳ کاملا در شرایط افتتاح قرار دارد و هر چهار ردیف شیرین‌سازی این پالایشگاه در مدار عملیات است و ظرفیت پالایش روزانه ۵۶.۶ میلیون مترمکعب گاز را دارد. ممکن است این پرسش مطرح شود با یک سکو، چگونه ظرفیت پالایش ۵۶.۶ میلیون مترمکعب را دارید؟ باید بگویم ما از گاز ترش فازهای ۶ تا ۸ پارس جنوبی استفاده می‌کنیم.
چهار ردیف شیرین‌سازی پالایشگاه فاز ۱۳، واحدهای تولید اتان، میعانات گازی و گوگرد دانه‌بندی شده و همچنین واحد تولید گاز مایع هم اکنون در مدار قرار دارد و زنجیره محصولات پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی کامل است.
شرکت‌های خارجی در طول چهار سال و نیم تا پنج‌سال توانستند پروژه‌های پارس جنوبی را به بهره‌برداری برسانند، اما اجرای این مگاپروژه نزدیک به ۹ سال طول کشید، حال بعد از گذشت نزدیک به یک دهه از اجرای فاز ۱۳ پارس جنوبی، مهم‌ترین دستاورد این پروژه را در چه بخشی می‌دانید؟
درست می‌گویید، مدت زمان اجرای این قرارداد طولانی شده و هیچکس منکر آن نیست، اما همیشه باید ببینیم چه چیزی می‌دهیم و چه چیزی می‌گیریم. قرارداد توسعه فاز ۱۳ پارس جنوبی در شرایطی امضا شد که شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم ایران را ترک کردند. در آن شرایط برخی از شرکت‌های داخلی برای اجرای پروژه اعلام آمادگی و توسعه این فاز را آغاز کردند. شاید در آن سال‌ها کمتر کسی فکر می کرد که صددرصد مهندسی این پروژه در داخل کشور انجام شود، یا در بخش تجهیزات این طرح حدود ۷۰ درصد آن ایرانیزه شود. ان شاءالله در پروژه‌های بعدی در زمان کوتاه‌تری کار را پیش ببریم.
بهترین و بدترین خاطره‌ای که از اجرای فاز ۱۳ پارس جنوبی دارید، چیست؟
بدترین خاطره مربوط به تصادف سکوی Aاین فاز است. زمانی که این اتفاق در فروردین ماه ۱۳۹۴ رخ داد حفاری هشت حلقه چاه آن به پایان رسیده و سکو از پیشرفت ۹۱ درصدی برخوردار بود، به نحوی که بین فازهای موسوم به ۳۵ ماهه از همه جلوتر بود اما خب، با یک حادثه زحمات سه ساله از بین رفت.
بهترین خاطره هم مربوط به همین حادثه است که با وجود فعال بودن یک چاه و در شرایطی که این حادثه می‌توانست به یک فاجعه بین‌المللی تبدیل شود، با درایت و تمهیداتی که اندیشیده شد، هیچ حادثه زیست محیطی نداشتیم.
به عملکرد خود و همکاران‌تان در این پروژه چه نمره‌ای می‌دهید؟
در اجرای یک پروژه هیچ وقت عملکرد هیچ کس نمره بالایی نخواهد داشت، زیرا وقتی که از خودمان راضی باشیم در مراحل بعدی دچار مشکل می‌شویم. به زحمات کارگران نمره بالای ۱۰۰ می‌دهم، زیرا بسیار زحمت کشیدند و شبانه‌روزی تلاش کردند، اما اینکه چقدر جای بهبود داریم به خودمان نمره بهتر از ۱۵ نخواهم داد تا جا برای پیشرفت داشته باشیم.
شما به زحمات کارگران در این پروژه نمره بالای ۱۰۰ داده‌اید، چه تعداد نیروی کار در این پروژه فعالیت کردند؟
در اوج کار، ۱۱ هزار نفر در این پروژه مشغول کار بودند که با توجه به ماهیت پروژه اکنون این میزان به ۵۹۰۰ نفر رسیده است. تمام تلاش‌مان این است تا حقوق کارگران به‌موقع پرداخت شود. سال گذشته (۹۶) تمام حقوق، عیدی و سنوات کارگران، ۲۴ اسفندماه پرداخت شد و امسال هم تلاش‌مان این است تا کارگران با دست پر به تعطیلات نوروزی بروند.
رویا خالقی
