وزارت نفت معطل مذاکرات وین نماند/ از افزایش صادرات نفت تا بهبود دیپلماسی انرژی
به گزارش شانا، مردادماه امسال، زمانی که جواد اوجی به‌عنوان وزیر پیشنهادی نفت دولت سیزدهم به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و برنامه خود را ارائه کرد، بعضی معتقد بودند در شرایطی که ایران زیر فشار شدیدترین تحریم‌هاست هیچ برنامه‌ای نمی‌تواند قدرت عملیاتی شدن پیدا کند.
با این حال اوجی، سوم شهریورماه امسال در سخنانی در دفاع از برنامه پیشنهادی خود برای جلب اعتماد نمایندگان مجلس اعلام کرد که «با اتکا به مدیریت جهادی، اعتقاد به اصل «ما می‌توانیم»، بهره‌مندی از ظرفیت‌های فراوان کشور، به‌کارگیری جوانان انقلابی، استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و حمایت دولت و نمایندگان مجلس می‌توان از چالش‌های موجود عبور کرد.»
او به نمایندگان مجلس و مردم اطمینان داد که «با استفاده از توان نیروهای متخصص توانمند و استفاده از توان همه نیروهای کشور و اتخاذ رویکرد فعال برای دور زدن تحریم‌ها پیش می‌رویم و با استفاده از تجربه‌های موجود و دیگر روش‌ها که امکان بازگویی آن نیست، اقدام‌های مهمی را برای فروش نفت در پیش خواهیم گرفت، همچنین از ظرفیت بخش خصوصی و ظرفیت همه دستگاه‌های اجرایی در فروش نفت استفاده می‌کنیم.»
همسو با این تأکیدها برنامه ارائه‌شده جواد اوجی برای تصدی وزارت نفت شامل اقدام‌های اساسی و فوریت‌دار مانند بازاریابی و فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی، تأمین پایدار نفت، گاز، سوخت و خوراک موردنیاز کشور، توسعه متوازن و پایدار زنجیره ارزش نفت و گاز برای جلوگیری از خام‌فروشی، ارتقای فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف افزایش ساخت داخل و دیپلماسی قوی و تنظیم روابط بین‌الملل در حوزه انرژی بود.
اکنون حدود ۶ ماه از آغاز به‌کار دولت سیزدهم و به‌تبع آن وزارت نفت این دولت می‌گذرد؛ تحریم‌های ظالمانه علیه ایران پابرجاست، اما وزیر نفت و مسئولان این وزارتخانه بارها اعلام و تأکید کردند که معطل نتیجه مذاکرات وین با طرف غربی نمی‌مانند، هرچند اوجی معتقد است «قطعاً اگر این مذاکرات به نتیجه برسد، شاهد گشایش‌های بهتری خواهیم بود، زیرا در همین مدت بسیاری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی دنیا به ما ایمیل زده‌اند و مذاکراتشان را برای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز شروع کرده‌اند.»
حال پس از گذشت این زمان از حضور جواد اوجی در طبقه پانزدهم ساختمان وزارت نفت می‌توان اقدام‌های اساسی انجام‌شده برای بهبود وضع اقتصادی کشور را زیر ذره‌بین برد.
افزایش ۴۰ درصدی صادرات نفت ایران
در حالی که تا پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم، فروش و صادرات نفت به بن‌بست خورده بود و «نشدنی» تلقی می‌شد، اوجی و یارانش در این مدت کوتاه و با وجود اینکه تحریم‌های آمریکا به قوت خود باقی است، توانستند صادرات نفت ایران را ۴۰ درصد افزایش دهند، موضوعی که همه مسئولان عالی‌رتبه کشور نیز بر آن صحه گذاشتند. از سویی وزیر نفت اعلام کرده که «بیشتر فروش ما و وصول مطالبات به صورت ارزی و نقدی بوده است.»
موفقیت ایران در فروش و صادرات نفت آن‌چنان قابل توجه بوده است که جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا را هم وادار به واکنش کرد و او در سخنانی که در عمل خلاف وعده‌های کاخ سفید برای لغو تحریم‌ها علیه ایران و بازگشت واشنگتن به برجام است، خواستار کاهش خرید نفت ایران از سوی کشورهای واردکننده شده است.
بایدن که از یک سو از آمادگی آمریکا برای لغو تحریم‌ها علیه ایران سخن می‌گوید و این وعده را بارها نیز تکرار کرده و از سوی دیگر، در عمل در تکاپو برای تشدید این تحریم‌های ظالمانه است، پیش از دیدار مجازی با شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین به‌عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت ایران گفته بود: عرضه نفت از سوی کشورهای تولیدکننده به مقدار کافی وجود دارد تا کشورهای متقاضی نفت و محصولات نفتی، مقدار واردات خود از ایران را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند.
این اظهارنظرها نشان می‌دهد ایران در فروش و صادرات نفت خود مسیر درستی را رفته است، آمارهای اقتصادی نیز نشان می‌دهد رشد اقتصادی کشور با نفت بیشتر از رشد اقتصادی بدون نفت است که حکایت از افزایش درآمدهای نفتی ایران دارد.
سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری نیز در این باره گفته است: موضوع فروش نفت و افزایش درآمدهای نفتی با موفقیت انجام شده و دنبال می‌شود، همین‌طور افزایش منابع مالی و ارزی و ریالی انجام می‌شود و اینها پشتوانه‌هایی است که می‌تواند گام‌های خوبی برای مسائل اقتصادی کشور باشد.
رکورد برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی نیز دستاورد دیگری همسو با برنامه افزایش تولید وزارت نفت بوده که این مقدار به گفته وزیر نفت اواخر آذرماه و اوایل دی‌ماه ۱۴۰۰ به روزانه ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیده است.
گام‌های عملی برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی
جواد اوجی همواره تأکید کرده است که وزارت نفت برای جذب هرگونه سرمایه داخلی و خارجی آماده است و از آن استقبال می‌کند. همسو با این موضوع در ۶ ماه گذشته قراردادهای متعددی همگام با اجرای طرح‌های توسعه‌ای در صنعت نفت امضا شده که یکی از محوری‌ترین آنها برای توسعه میدان‌های مشترک بوده است که او از ابتدای بر آن تأکید داشت.
وزیر نفت گفته که از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم تاکنون بیش از ۴.۵ میلیارد دلار قرارداد توسعه میدان‌های نفت و گاز با شرکت‌های داخلی و خارجی و بیش از ۱۰ تفاهم‌نامه امضا شده است، از جمله امضای قرارداد با کشورهای چین و روسیه که به گفته او به وقت مناسب درباره آنها هم اطلاع‌رسانی می‌شود.
به گفته اوجی، قراردادهای داخلی با شرکت‌های توانمند داخلی که بعضی از آنها کنسرسیوم تشکیل داده‌اند هم امضا شده و می‌شود. همسو با این موضوع هم نشست هم‌اندیشی شرکت ملی نفت ایران و فعالان بازار پول و سرمایه برگزار شد تا مسیر برای همکاری‌ها هموار شود.
امضای قرارداد میدان نفتی میدان مشترک سهراب به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت انرژی دانا همچنین امضای چهار تفاهم‌نامه و قرارداد با جهاد دانشگاهی به ارزش ۲۷۵ میلیون دلار و ۶ میلیارد تومان فقط بخشی از قراردادهای کلان توسعه‌ای با سرمایه‌گذاران داخلی است.
از سویی به گفته وزیر نفت، درآمدهای صنعت پتروشیمی به‌تنهایی به درآمدهای نفتی تنه می‌زند و در ۱۰ ماه نخست امسال ۱۰ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما تزریق شده است.
اقدام برای احداث پترو پالایشگاه‌ها
یکی از برنامه‌های اوجی که همواره مورد تأکید رهبر انقلاب هم بوده، احداث و توسعه پتروپالایشگاه‌ها است که وزیر نفت همسو با آن نشست‌هایی هم با سرمایه‌گذاران این حوزه برگزار و اعلام کرده است «افزایش ظرفیت پالایش از ظرفیت‌های مهم دولت سیزدهم است.»
اوجی در این زمینه به احداث واحد ۳۰۰ هزار بشکه‌ای پتروپالایشگاهی که در لایحه بودجه آمده اشاره کرده و با بیان اینکه پتروپالایشگاه‌ها افزون بر تأمین سوخت و تضمین امنیت انرژی، خوراک صنعت پتروشیمی را تأمین می‌کنند گفته که تاکنون ۱۲ قرارداد پتروپالایشگاهی امضا شده که هشت قرارداد مربوط به نفت خام و چهار قرارداد هم بر پایه خوراک میعانات گازی است که حدود یک میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه ظرفیت فرآورشی می‌شود که به تأمین سوخت و تأمین خوراک می‌پردازد.
تلاش برای تعیین تکلیف گازهای مشعل
هم‌اکنون حدود ۴۰ میلیون مترمکعب و نزدیک به دو فاز پارس جنوبی گازهای مشعل در کشور می‌سوزد که بیشتر مربوط به گازهای میدان‌های نفتی در حال تولید در استان خوزستان است، به همین دلیل وزارت نفت دولت سیزدهم عزمش را جزم کرده تا پروژه جمع‌آوری گازهای مشعل را تا پایان این دولت تعیین تکلیف کند.
همسو با آن، ۱۷ بهمن‌ماه یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار قرارداد در صنعت نفت و گاز امضا شد که حدود ۵۰۰ میلیون دلار آن مربوط به گازهای مشعل میدان‌های شرق کارون است. ۱۲ اسفندماه شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس برای اجرای طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل شرق کارون، هشت قرارداد به ارزش ۴۷۰ میلیون یورو با شرکت‌های ایرانی امضا کرد.
بهبود و تقویت دیپلماسی انرژی
توسعه روابط و دیپلماسی انرژی یکی از برنامه‌های اساسی وزارت نفت دولت سیزدهم بود که از روزهای آغازین فعالیت جواد اوجی محور مذاکرات و نشست‌های مختلف بود. این مهم با همراهی دیگر اعضای دولت پیگیری شد و در نخستین گام، زمانی که سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری شهریورماه امسال برای حضور بیست‌ویکمین نشست سران سازمان شانگهای به تاجیکستان سفر کرده بود در دیداری با رئیس‌جمهوری ترکمنستان درباره حل مسئله قدیمی گاز میان دو کشور توافق کرد و می‌توان گفت امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از مسیر ایران از همان زمان تسهیل شد و این قرارداد سرانجام در هفتم آذرماه امسال امضا و در ۱۲ در ماه اجرایی شد.
اوجی ۲۸ دی‌ماه هم در سفری راهبردی به مسکو پایتخت کشور روسیه رفت که به گفته او، «یکی از پربارترین سفرها بود و بسیار بیشتر از آنچه انتظار داشتیم حاصل شد.» در این سفر راه‌های گسترش مناسبات اقتصادی، رفع موانع بانکی، گمرکی و زیرساختی، تقویت همکاری تهران و مسکو در حوزه نفت و انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های زیربنایی انرژی بررسی شد و نقشه جامع و کامل همکاری با روسیه که از سوی ایران در بخش بالادست (توسعه میدان‌های نفت و گاز)، بخش پایین‌دست (توسعه پتروپالایشگاه‌ها و پتروشیمی)، همچنین انتقال تجهیزات و فناوری راهبردی صنعت نفت تدوین شده بود، مورد تأکید قرار گرفت.
ایران با توجه به زیرساخت‌های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز از روسیه به ایران و دیگر کشورهای همسایه اعلام کرد، همچنین پیشنهادهایی در زمینه تبدیل گاز به ال‌ان‌جی و صادرات در قالب آن ارائه همچنین مقرر شد از توان شرکت‌های روسی در ساخت تجهیزات و انتقال فناوری استفاده شود. از سویی پیشنهاد شد شرکت‌های دو کشور با تأسیس کارخانه مشترک در ایران و تولید تجهیزات، افزون بر استفاده در ایران، آن را صادر کنند.
سرانجام چند سند مهم با روس‌ها برای توسعه میدان‌های نفت و گاز، پتروپالایشگاه و انتقال فناوری امضا شد که وزیر نفت معتقد است مردم آثار این توافق‌ها را به‌زودی خواهند دید.
حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری و هیئت ایرانی به همراهی وزیران نفت در نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) که سوم اسفندماه امسال در دوحه، پایتخت قطر برگزار شد، تازه‌ترین حضور بین‌المللی ایران است که افزون دیدارهای راهبردی و امضای توافق‌نامه‌ها و سندهای همکاری با دیگر کشورها در حاشیه این نشست، گامی تحول‌آفرین در روابط با کشورهای همسایه در منطقه خلیج فارس است. جواد اوجی هم در نشست وزیران این مجمع از آمادگی ایران برای همکاری با اعضای جی‌ئی‌سی‌اف در زمینه سوآپ گاز خبر داد.
با این تفاسیر و با وجود توسعه روابط دیپلماتیک در حوزه انرژی که از سوی وزارت نفت دولت سیزدهم دنبال می‌شود، می‌توان روزهای روشنی را برای صنعت نفت ایران متصور بود.
