۱۲ کشور از ۲۰ کشور مشارکت‌کننده در توافق کاهش تولید ماه آوریل (۲۰۲۰) اوپک پلاس تا پایان ماه مارس ۲۰۲۱ فرصت دارند مجموع تخلف ۲ میلیون و ۳۴۶ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام خود را جبران کنند. در بیانیه پایانی دوازدهمین نشست اوپک پلاس هم به آن اشاره شده است، اما باورش شاید سخت باشد در میان متخلفان توافق کاهش تولید، کشورهایی هستند که اگر بخواهند تخلف خود را جبران کنند باید در چاه‌های تولید نفت خود را ببندند. کشورهایی هستند که باید بر اساس توافق ماه ژوئن، تا ماه سپتامبر اضافه تولید را جبران می‌کردند، اما نکردند، بنابراین انتظار کاهش تولید شاید از آنها بیهوده باشد و کشورهایی هم مانند روسیه و عربستان هستند که اگر به تولید نفت خام مرجع خود باز می‌گشتند، اکنون وضع آنها هم بهتر از خیلی کشورهای دیگر نبود، اما متخلفان اوپک پلاس چه کشورهایی هستند؟
عراق: دومین تولیدکننده بزرگ اوپک و بزرگترین متخلف توافق کاهش تولید است. مقدار تخلف این کشور در فاصله ماه مه که توافق ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ای کاهش تولید وارد فاز اجرایی شد تا اکتبر (۶ ماه) به ۶۱۰ هزار بشکه رسیده است. این کشور همچنین جزو کشورهایی است که قرار بود طبق توافق ماه ژوئن تا پایان ماه سپتامبر تخلف ماه‌های مه و ژوئن خود را جبران کند که موفق نشد.
تحلیلگران زیادی پیش‌بینی کردند تخلف عراق تا پایان سال (۲۰۲۰) افزایش هم خواهد یافت. آیا این کشور می‌تواند تا پایان مارس ۲۰۲۱ این تخلف را جبران کند؟ علامت سؤالی بزرگ است. برخی منابع آگاه اعلام کردند عراق به شرط پایبند نبودن حاضر به توافق شده است.
روسیه: نام این کشور به‌عنوان بزرگترین کشور عضو ائتلاف اوپک پلاس که بیشترین سهم را در توافق کاهش تولید در میان کشورهای غیر عضو اوپک دارد، مطرح است. تخلف این کشور با وجود آنکه اختلاف زیادی با عراق ندارد، اما همانند عراق رسانه‌ای نشد. این کشور را می‌توان دومین کشور متخلف توافق کاهش عرضه نفت اوپک پلاس دانست که مجموع تخلف آن بین ماه‌های مه تا اکتبر ۵۳۱ هزار بشکه در روز بوده است. روسیه مطابق توافق ماه آوریل مکلف به کاهش ۲ میلیون و ۷ هزار بشکه نفت خام است. مبنای تولید این کشور در کنار عربستان بر خلاف دیگر کشورهای عضو اوپک (اکتبر ۲۰۱۸) ۱۱ میلیون بشکه در روز تعیین شد.
سودان جنوبی: این کشور آفریقایی اگرچه تولیدکننده بزرگی نیست، اما توانست با روزانه ۲۸۰ هزار بشکه تخلف جایگاه سومین متخلف توافق اوپک پلاس را به خود اختصاص دهد. جالب است بدانید این کشور غیرعضو اوپک اگر بخواهد تخلف خود را جبران کند باید بیش از دو ماه تولید نفت خود را به‌طور کامل قطع کند. تولید مبنای این کشور در توافق آوریل اوپک پلاس ۱۳۰ هزار بشکه تعیین شد که مکلف به کاهش ۲۴ هزار بشکه‌ای آن است.
گابن: این کشور کوچک تولیدکننده نفت خام اوپک هم تخلفش از مقدار تولیدش پیشی گرفته است. گابن که بر اساس توافق ماه آوریل اوپک با تولید روزانه ۱۷۸ هزار بشکه نفت خام مکلف به کاهش ۳۴ هزار بشکه‌ای نفت خام بود نه‌تنها موفقیتی در این مسیر به دست نیاورده، بلکه تخطی هم داشته است.
تولید جبرانی گابن در فاصله ماه مه تا اکتبر به رقم روزانه ۲۶۳ هزار بشکه رسیده است. این کشور هم مانند سودان جنوبی اگر بخواهد تولید خود را جبران کند باید کمی بیش از یک ماه تولید نفت خود را به‌طور کامل متوقف کند.
نیجریه: این کشور هم عضو اوپک است و با ۲۰۹ هزار بشکه تخلف در جایگاه پنجمین متخلف اوپک پلاس جای گرفته است. نام این کشور اما به‌دلیل درخواستش برای افزایش سهمیه و تغییر مبنای تولید در نشست اخیر اوپک بیشتر شنیده شده است. این کشور که تولید روزانه آن یک میلیون و ۸۲۹ هزار بشکه در توافق اوپک پلاس عنوان شده مکلف بود روزانه ۳۳۴ هزار بشکه از تولید خود بکاهد، اما اکنون باید تا پایان ماه مارس (۲۰۲۱) تخلف خود را جبران کند، اما بعید به نظر می‌رسد کشوری که درخواست افزایش سهمیه و تغییر مبنای تولید داشته، قصدی برای کاهش تولید داشته باشد.
قزاقستان: نام این کشور آسیایی هم در میان متخلفان اوپک پلاس زیاد شنیده شده است. تخلف این کشور غیرعضو اوپک در فاصله ماه‌های مه تا اکتبر برابر با ۱۷۸ هزار بشکه بوده است. تولید نفت این کشور در توافق اوپک پلاس یک میلیون و ۷۰۹ هزار بشکه تعیین شده که مکلف به کاهش ۳۱۲ هزار بشکه نفت بوده است. این کشور هم همانند نیجریه خواستار افزایش سهمیه است. شاید انتظار از این کشور هم برای جبران تخلف بیراه باشد.
کنگو: جایگاه بعدی متخلف اوپک پلاس به کنگو با روزانه ۱۷۴ هزار بشکه نفت تعلق می‌گیرد. این کشور اوپکی با تولید روزانه ۳۲۵ هزار بشکه مکلف به کاهش روزانه ۵۹ هزار بشکه نفت بوده است. اگر این کشور بخواهد تخلف خود را جبران کرد باید در نیمی از چاه‌های تولیدی نفت خام خود را ببندند.
گینه استوایی: تولید روزانه نفت این کشور در توافق اوپک پلاس ۱۲۷ هزار بشکه عنوان شده است. گینه استوایی طبق توافق باید تولید نفت خود را روزانه ۲۳ هزار بشکه کاهش می‌داد، اما موفقیتی نداشت. این کشور در فاصله ماه مه تا اکتبر ۴۰ هزار بشکه در روز تخلف داشته است.
آنگولا: این کشور را هم باید جزو متخلفان اوپک دانست، اگرچه رقم تخلفش زیاد نیست، باز هم تخلف کرده است. این کشور با تولید روزانه یک میلیون و ۵۲۸ هزار بشکه نفت در توافق اوپک پلاس مکلف به کاهش تولید روزانه ۲۷۹ هزار بشکه بوده است. مقدار تخلف این کشور در فاصله ماه‌های مه تا اکتبر برابر با ۲۵ هزار بشکه در روز بود.
برونئی: این کشور جزو ۱۰ کشور غیر عضو اوپک توافق کاهش عرضه تولیدکنندگان عضو ائتلاف اوپک پلاس است. تولید این کشور در توافق اوپک پلاس ۱۰۲ هزار بشکه عنوان شده است که مکلف بود از این مقدار ۱۹ هزار بشکه کم کند. مقدار تخلف این کشور در فاصله ماه‌های مه تا اکتبر ۲۴ هزار بشکه بوده است.
آذربایجان: تخلف این کشورتنها ۶ هزار بشکه در روز است. این کشور با تولید روزانه ۷۱۸ هزار بشکه طبق تولید کاهش تولید باید روزانه ۱۳۱ هزار بشکه از تولیدش کم می‌کرد. اکنون این کشور فرصت دارد تخلف را تا پایان ماه مارس ۲۰۲۱ جبران کند.
سودان: تولید روزانه نفت خام سودان به ۷۵ هزار بشکه می‌رسد و ۶ هزار بشکه در روز تخلف کرده است. مقدار کاهش تولید این کشور هم در توافق اوپک پلاس ۲۴ هزار بشکه در روز تعیین شده بود. این کشور آفریقایی چهار ماه فرصت دارد تخلفش را جبران کند.
اما؛ کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ افزون بر اینکه درآمدهای صادراتی کشورهای اوپک پلاس را همانند بسیاری از کشورهای جهان کاهش داده، مخارج دولت‌ها را به‌دلیل شیوع بیماری کرونا به‌شدت افزایش داده است. در این شرایط ریسک پایبند نبودن به توافق جدید که می‌توان از آن به‌عنوان توافقی شکننده یاد کرد، بسیار بالاست. به‌راستی چه زمانی صبر عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان از تلاش کشورهای متخلف لبریز می‌شود؟!
رویا خالقی
