گفتگوی شانا را با غلامحسین حسن تاش، عضو هیئت علمی موسسه بین المللی مطالعات انرژی در ادامه می‌خوانید:
بسیاری معتقدند نقش و جایگاه اوپک در سالهای اخیر کمرنگ شده است، نظر شما در این زمینه چیست و برای رسیدن به جایگاه واقعی اش چه باید بکند؟
اوپک نتوانسته است با توجه به تحولات معاصر در جهان و تحولات در مسئله انرژی، اهداف و جهـت‌گیری‌های خود را متحول کند اساسنامه، اوپک و اهداف مذکور در آن مربوط به 54 سال پیش و فضا و شرایطی بسیار متفاوت با امروز است. درحالی که دیگران و بویژه کشورهای مصرف‌کننده کل انرژی را یکپارچه می‌نگرند و برای آن برنامه بلندمدت دارند، اوپک به نفت‌خام محدود مانده و استراتژی و برنامه بلند مدت نیز ندارد و لذا طبیعی است که منفعل باشد و پتانسیل اصلاح درونی خود را از دست داده است.
چقدر افزایش تولید نفت از شیل اویل روی جایگاه اوپک تاثیر گذار است؟
افزایش تولید نفت از شیل اویل، سبب افزایش تولید و در نتیجه افزایش سهم بازار کشورهای غیراوپک شده است و طبعا نقش اوپک را کمرنگ‌تر می‌کند.
تاثیر گذاری ایران بر اوپک هم اکنون چقدر است؟
اوپک کار مهمی نمی‌کند که تاثیرگذار باشد و تاثیرگذاری بر آن اهمیت داشته باشد. اما طبعا در دوره جدید پس از انتخاب روحانی به ریاست جمهوری، متناسب با بهتر شدن شرایط بین‌المللی کشور، تاثیرگذاری نسبی ایران نیز بهتر شده است.
با توجه به افزایش تولید نفت از سوی ایران، عراق و رسیدن سطح لیبی به حالت عادی چقدر اوپک می تواند به تعهدهای خود پایبند باشد؟
اوپک تعهدی به جایی ندارد در چند سال گذشته عملا سیستم سهمیه‌بندی از کار افتاده است و اغلب اعضاء اوپک در سقف توان تولیدشان نفت تولید کرده‌اند و اگر هم کاهشی داشته‌اند به دلیل مشکلات سیاسی و ژئوپلتیکی بوده است.
وزیر نفت عنوان کردند که کشورهای اوپک جا برای نفت ایران باز کنند، آیا عراق و عربستان به راحتی حاضر به باز کردن جا برای ایران خواهد بود؟
در مورد عراق فکر نمی‌کنم با توجه به قرداردهایی که با شرکت‌های نفتی دارد و مشکلاتی که دارد، تولید خود را کم کند اما در مورد عربستان فکر می‌کنم این کشور ماموریت تنظیم بازار را دارد به نحوی که قیمت‌های جهانی نفت از سطح معینی پائین‌تر نیاید. پائین‌تر آمدن قیمت نفت از حدود 80 دلار در بشکه سرمایه‌گزاری و فعالیت‌های موجود روی شیل‌های گازی و نفتی را غیر اقتصادی می‌کند و با سیاست امریکائی‌ها سازگاز نیست. بنابراین اگر ایران در چارچوب پیشرفت مذاکرات و متناسب با آن فرصت یابد که تولید نفت خود را افزایش دهد، عربستان‌سعودی در صورت نیاز تولید خود را کاهش خواهد داد.
از نگاه شما هم اکنون مهمترین چالش اوپک چیست؟
به نظر من مهمترین چالش حال حاضر اوپک این است که فاقد پتانسیل اصلاح و تحول درونی است و اساسنامه سازمان و مکانیزم اتفاق آراء مذکور در اساسنامه برای رسیدن به تصمیمها در کنار واگرایی سیاسی و اقتصادی اعضای اوپک این پتانسیل را از بین برده است.
پیش بینی شما از اجلاس 165 چیست؟
اوپک در این اجلاس تصمیم مهم و کلیدی و تاثیرگذاری را در پیش ندارد. فکر می‌کنم سقف تولید موجود یکبار دیگر تمدید شود. البته شاید موقعیت ایران در بحث دبیرکلی قدری بهتر شده و شانس کاندیدای ایران قدری بالا رفته باشد.
چرا انتخاب دبیر کل در اوپک به نتیجه خاصی نمی‌رسد؟
مکانیزم اتفاق آراء در تصمیمهای اوپک کار را دشوار کرده‌است، چون با توجه به واگرایی سیاسی اعضای اوپک بالاخره کاندیدای هر کشوری یک مخالف دارد و عملا همه اعضای اوپک حق وتو دارند. در گذشته هم این مشکل بارها تکرار شده و گاهی با کاندیدا شدن شخصیت‌های شاخص حل شده است، یعنی بعضی از کشورها یک وزیر نفت شاخص خود که با همه وزیران در تعامل بود را ناگهان کاندیدا می‌کردند و موفق می‌شد رای بیاورد. اما هم اکنون چنین نامزدی هم معرفی نشده است.
گفت و گو: رویا خالقی
