سال‌ها در قامت سفیر ایران در کشورهای آلمان، ژاپن و برزیل فعالیت کرده و چند سالی نیز در کسوت معاون امور بین‌الملل وزارت نفت، معاون اقتصادی وزارت امور خارجه و نماینده وزارت صنایع در کارگروه مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران حضور داشته است.
علی ماجدی، دیپلمات ایرانی که همواره از مدافعان پیشبرد دیپلماسی اقتصادی بوده، معتقد است منابع و ذخایر عظیم انرژی ایران همیشه می‌تواند زمینه‌ساز حضور شرکت‌های اروپایی در ایران باشد.
وی با اشاره به تلاش‌های انجام‌شده برای امضای قراردادهایی با شرکت‌های آلمانی به‌منظور سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز ایران می‌گوید: «اگر خروج یکجانبه آمریکا از برجام نبود، ما با امضای این قراردادها، ۱۵ میلیارد یورو سرمایه را جذب صنایع حوزه نفت و گاز و پتروشیمی کشور کرده بودیم و ایران نیز از مزایای دانش فنی متخصصان آلمانی بهره‌مند می‌شد.»
شما چهار سال در یکی از مهم‌ترین کشورهای اروپایی و البته بزرگترین شریک اقتصادی ایران در قاره سبز به‌عنوان سفیر حضور داشتید. فرآیند امضای قراردادهای نفتی، گازی و پتروشیمی با آلمانی‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
زمانی که بنده در آلمان حضور یافتم، مذاکرات برجام آغاز شده بود و چه در همان زمان و چه پس از آن تلاش کردم مزایای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز و انرژی ایران را به مقام‌های برلین یادآوری کنم. من سال‌ها پیش به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در ژاپن هم فعالیت داشتم و در همان زمان نیز توکیو را متوجه ویژگی‌های برجسته برداشت از منابع نفت خام ایران کرده بودم؛ موضوعی که سال‌ها بعد و در زمان سفارت بنده در آلمان نیز دنبال شد.
با تلاش‌های انجام‌شده شرکت «وینترسهل» آلمان پذیرفت که به ایران بیاید و در پروژه اکواستریم، در چند میدان نفت و گاز کشور سرمایه‌گذاری کند. مذاکرات این پروژه نیز پس از توافق برجام درباره دو حوزه نفتی، با شرکت ملی نفت و گاز کشور انجام شد، اما متأسفانه با وجود پیشرفت ۹۵ درصدی مذاکرات و آمادگی طرف‌ها نسبت به اجرای قراردادهای امضا شده، با خروج آمریکا از برجام در همان نقطه متوقف شد.
شرکت باسف که سهامدار عمده شرکت وینترسهل است، مشتری‌های مهمی در آمریکا دارد، به همین دلیل با توجه به اعلان خبر خروج آمریکا از برجام ادامه همکاری‌های ما نیز عقیم ماند. باسف بزرگترین شرکت اکوستریم نفت در آلمان است و با شرکت دولتی گازپروم و روس‌ها در حوزه صادرات نفت و گاز روسیه به اروپا همکاری می‌کند.
این شرکت بزرگترین شرکت شیمیایی آلمان و از بزرگترین شرکت‌های شیمیایی جهان است و همکاری گسترده‌ای با آمریکایی‌ها دارد. با وجود اینکه وینترسهل بسیار علاقه‌مند ادامه همکاری‌های خود با ایران است، اما به‌دلیل مخالفت‌های سهامدار اصلی خود مجبور به توقف مذاکرات مورد اشاره شد، در هر صورت با توجه به پایان مذاکرات انجام شده و رسیدن به مرحله امضای قرارداد، اگر آمریکایی‌ها دست از کارشکنی‌های خود بردارند ما می‌توانیم به‌سرعت وارد مرحله اجرایی این قرارداد با آلمانی‌ها شویم، یعنی در صورتی که آمریکایی‌ها به برجام بازگردند این مذاکرات دوساله ما می‌تواند وارد مرحله اجرایی شود.
در این صورت وزارت نفت و سفیر ما در آلمان باید با دیپلماسی قوی اقتصادی تلاش کنند آلمانی‌ها را دوباره از مزایای سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفت و گاز ایران حتی در حوزه‌های دیگر نیز آگاه کنند.
بنابراین در صورت بازگشت آمریکا به برجام همه چیز برای بازگشت آلمان به میدان‌های نفتی و گازی ایران فراهم است؟
زمینه آن کاملاً فراهم است. وزارت امور خارجه با همکاری وزارت نفت و شرکت ملی نفت تلاش‌های بسیار زیادی برای به ثمر رسیدن این همکاری انجام داده‌اند، بنابراین امکان به ثمر رسیدن این توافق دور از امکان نیست.
به نظر می‌رسد آلمانی‌ها به‌طور کلی علاقه‌مند حضور در پروژه‌های نفت و گاز ایران هستند؟
بله همین‌طور است. ما پروژه دیگری را در همکاری با شرکت BASF پیش بردیم و بین این شرکت و هلدینگ خلیج فارس نیز مذاکراتی انجام شد و حتی آقای زنگنه نیز از آن بسیار استقبال کرد و قرار بود تسهیلات بسیار زیادی از حیث زمین و غیره در اختیار پروژه یادشده قرار گیرد. ارزش این پروژه حدود ۵ میلیارد یورو بود که با مشارکت ۶۰ درصدی باسف و ۴۰ درصدی هلدینگ خلیج فارس انجام می‌شد.
البته باید این را هم تأکید کنم که شرکت باسف پروژه همکاری با هلدینگ خلیج فارس را از میان چهار کشور ایران، عربستان، الجزایر و قطر انتخاب کرد و پس از ۶ ماه بررسی و مشورت با متخصصان، کارشناسان این شرکت تصمیم گرفتند با ایران همکاری کنند.
برای تحقق این پروژه نیز مدیرعامل وقت هلدینگ خلیج فارس چند بار به آلمان سفر کرد و مذاکرات مفصلی انجام داد که البته این پروژه نیز به جهت دستور اجرایی ترامپ نسبت به خروج از برجام فعلاً متوقف شده است.
ما در مذاکرات پروژه مورد اشاره نیز پیشرفت ۵۰ درصدی داشتیم و وارد مرحله تأمین فاینانس آن شده بودیم. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در صورت امضای قرارداد با آلمان‌ها، افزون بر منابع مالی، دانش فنی شرکت‌های آلمانی هم به کشور وارد می‌شد و از این لحاظ پروژه‌های یادشده برای ما ارزش فراوانی دارد.
ما افزون بر حوزه‌های نفتی در پروژه میدان‌های گازی نیز مذاکراتی را انجام داده‌ایم حتی برای پروژه طرح فراگیر سیراف هم آلمانی‌ها آمادگی داشتند وارد دو پروژه از این طرح شوند و آن را فاینانس کنند که این مورد هم با خروج آمریکا از برجام، سبب شد تلاش‌های ما متوقف شود.
لغو تحریم‌ها می‌تواند سبب اجرای طرح‌های بزرگی با سرمایه‌گذاری آلمانی‌ها در ایران شود؟
در واقع ما در سه پروژه بسیار بزرگ اقدام‌های ارزنده‌ای را در آلمان انجام داده بودیم که خروج ایالات‌متحده آمریکا از برجام هر سه این پروژه‌ها را در مرحله توقف قرار داد. ما در سفارت جمهوری اسلامی ایران در آلمان تلاش‌های بسیار زیادی برای پیگیری این مذاکرات انجام دادیم، حتی در یک مورد دیگر نیز زمینه همکاری یک شرکت ایرانی فعال در حوزه برق ایران با شرکت زیمنس آلمان نیز فراهم شد که این مورد نیز فعلاً متوقف شده است. شایان ذکر است حجم سرمایه‌گذاری‌های در نظر گرفته‌شده در پروژه‌هایی که به آنها اشاره شد بالغ بر ۱۵ میلیارد یورو است که رقمی درخور توجه قلمداد می‌شود، اما با این حال، با وجود اینکه بنده در همین گفت‌وگو چند بار بر این موضوع تأکید کردم که مذاکرات ما با طرف آلمانی پیشرفت بسیار خوبی داشت، اما به‌دلیل وقفه ایجادشده در پی خروج آمریکا از برجام، چنانچه تحریم‌های آمریکا لغو شود، مجموعه وزارت نفت، پتروشیمی خلیج فارس و سفارت جمهوری اسلامی ایران در آلمان باید با ارائه دیپلماسی قوی اقتصادی، شرکت‌های آلمانی را دوباره از مزایای فراوان سرمایه‌گذاری در ایران آگاه کنند.
شما مدتی به‌عنوان معاون امور بین‌الملل وزارت نفت فعالیت داشتید. چه موارد دیگری جزو مزیت‌های حوزه انرژی ایران در همکاری با کشورهای دیگر به شمار می‌رود؟
ما باید موضوع صادرات گاز به اروپا را به‌صورت جدی پیگیری کنیم. معتقدم ایران پتانسیل‌های بسیار زیادی برای تأمین گاز مورد نیاز قاره سبز دارد. کشورهای اروپایی و به‌ویژه آلمان به گاز نیاز فراوانی دارند، اما هم‌اکنون صادرات این محصول به اروپا در انحصار روسیه است. به‌عنوان فردی که باور به پیشبرد دیپلماسی اقتصادی در هر شرایطی دارم، معتقدم انتقال گاز به اروپا می‌تواند طرحی موفق در آینده باشد.
تلقی شما از چشم‌انداز آینده بازار نفت و گاز ایران در جهان چیست؟
بازار اصلی ما در جهان کشورهای منطقه شرق آسیا مانند چین، ژاپن و کره و هند هستند و در این رابطه شک و تردیدی وجود ندارد، اما ما می‌توانیم در اروپا نیز جای پایی برای خود فراهم کنیم. اگر مقداری متمرکز کار کنیم و به‌ویژه در زمینه گاز و خط لوله می‌توان به صادرات محصولاتمان به اروپا هم بیندیشیم.
آمنه موسوی
منبع: ماهنامه ایران پترولیوم
