اعضای اوپک که از سال 2008 میلادی تاکنون نقشی انفعالی در سیاست‌های خود داشت روز چهارشنبه ( 10 آذرماه)، برای کاهش تولید تا سقف 32 میلیون و 500 هزار بشکه به توافق رسیدند. با این تصمیم به اعتقاد زنگنه «اوپک دوباره زنده شد.» سنگ بنای این توافق در نشست الجزایر در مهرماه 95 گذاشته شد و با رایزنی‌های گسترده میان اعضا، در نشست یکصدو هفتاد و یک وین به ثمر نشست.
با تصمیم نشست اخیر اوپک، همه کشورها موظف شدند ۴,۵ درصد از آخرین تولید خود را که بر پایه ماه اکتبر سال 2016 است کاهش دهند جز ایران؛ پایه تولید نفت خام ایران، بر مبنای بالاترین رقم تولید تاریخی ایران در سال ٢٠٠۵ بر مبنای گزارش منابع ثانویه، سه میلیون و ٩٧۵ هزار بشکه در روز گذاشته شد. موافقت شد ایران در 6 ماه سال آینده، به طور میانگین 3 میلیون و 797 هزار بشکه نفت تولید کند؛ البته باید توجه کرد که منابع ثانویه میزان تولید نفت را کمتر از یمزان واقعی نشان می دهد.
همچنین روسیه نیز به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان اعلام کرد که برای همراهی با اوپک برای کاهش ٣٠٠ هزار بشکه‌ای تولید خود آمادگی دارد.
تصمیم اخیر اوپک نه تنها تاکیدی بر پیروز شدن «منطق عقلانیت و تدبیر» در چانه زنی‌های ایران برای گرفتن سهم از دست رفته خود در دوران تحریم‌هاست، بلکه همگان بر نقش انکارناپذیر جمهوری اسلامی ایران در تحقق این توافق تاکید کردند؛ تماس تلفنی حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز بسیار تاثیرگذار بود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت البته پیش از این که عازم وین شود، گفته بود: « اگر منطق سیاست بر جلسه حاکم باشد بعید می‌داند که نشست 171 به توافق برسد؛ اما اگر منطق اقتصادی بر جلسه حکمرانی کند قطعا این جلسه به نتیجه می رسد.» منطق اقتصاد و بهره وری بر سیاست چیره شد و این بار اعضای اوپک در سایه اختلافات سیاسی که باهم داشتند، به تعامل و تفاهم رسیدند.
توافق اخیر اوپک بعد از برجام کام ایران را شیرین کرد؛ اما این شیرینی به این آسانی ها هم به دست نیامد. ماه‌ها جنگ اعصاب، درگیری، آمدو رفت‌ها و بحث های اعصاب خردکن در نهایت ایران را به هدف خود رساند.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز همانند اکثر رسانه‌های خارجی و البته رسانه‌های داخلی، ایران را برنده نهایی این توافق دانسته و از سیاست‌های وزارت نفت در اجلاس حمایت کردند.
مدیریت هوشمندانه و حرکت خردمندانه تیم نفتی ایران
اسد اله قره خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس اجازه افزایش تولید نفت برای ایران با وجود کاهش تولید برای همه کشورهای عضو اوپک را نشان دهنده مدیریت هوشمندانه، دیپلماسی قوی و حرکت خردمندانه تیم نفتی ایران می‌داند.
او به شانا گفته است: «کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در نشست اخیر دریافتند که تنها راه حل افزایش قیمت‌ها، کاهش عرضه نفت در بازار است، زیرا عرضه نفت بیش از نیاز بازار، قیمت این فرآورده را کاهش می‌دهد.»
سید علی ادیانی، نائب رئیس کمیسیون انرژی به برتری عقلانیت بر بازی‌های سیاسی میان کشورهای صادرکننده نفت اشاره می‌کند و می‌گوید: «کشورهای تولیدکننده نفت به عقلانیت و تامین منافع ملی خود در این اجلاس توجه کردند، موفقیت ایران نیز در اوپک بیش از هر چیز نشان دهنده توفیق ایران در مدیریت این سازمان بود که سبب شد منافع ملی بیش از پیش حفظ و حراست شود.»
نشان دادیم نفت سیاسی نیست
با این که نام نفت با سیاست گره خورده است؛ اما منطق حاکم بر آن اقتصاد است؛ موضوعی که زنگنه بارها بر آن تاکید کرد و با اتکا به همین استدلال بود که از موضع ایران در اجلاس اوپک دفاع کرد، سرانجام هم اعضا با وجود اختلاف‌های سیاسی و تنش‌هایی که ناشی از رقابت‌های اقتصادی بود، به تفاهم رسیدند.
حسین امیری خامکانی،نائب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که ایران در اوپک هم توانست با دیپلماسی به موفقیت خیرهکننده ای برسد به ایرنا گفته است:« ما به جهان فهماندیم نفت ابزار سیاسی نیست و باید به آن نگاه اقتصادی داشت.» موضوعی که ایران بارها و بارها بر آن تاکید کرد.
حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده مردم اسلام آباد غرب در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر نقش محوری جمهوری اسلامی و دیپلماسی نفتی آقای زنگنه به ایسنا گفته است: «دیپلماسی نفتی آقای زنگنه به گونه‌ای پیش رفت که جایگاه ایران را در اوپک به موقعیت قبلی و بالایمان بازگرداند و نشان داد، ما همچنان می‌توانیم در اوپک اثرگذار باشیم و قطعا آنچه که این امکان را فراهم آورد نقش محوری جمهوری اسلامی و دیپلماسی نفتی آقای زنگنه بود.»
اما جلال میرزایی دیگر عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از زاویه دیگری به این توافق نگاه کرده است؛ او به اظهارنظر نماینده عربستان که پیش از آغاز اجلاس اوپک گفته بود که اگر ایران تولید نفت خود را تا اندازه پیش از تحریم‌ها تثبیت کند برای ما قابل قبول است، اشاره می کند و می‌گوید: «موضع‌گیری عربستان می‌تواند گام مهمی برای اصلاح روابطش با جمهوری اسلامی ایران باشد.»
غلامعلی جعفرزاده، عضو کمیسیون برنامه و بودجه هم می‌گوید: «ما الان از باز گرفتن حقمان خوشحالیم، این در حالی است که عده‌ای با سیاست‌های غلط شان سبب شدند این حقی که در گذشته متعلق به ما بود در چند سال پیش از دستمان برود.»
اشاره جعفرزاده به حذف نظام سهمیه بندی در اوپک در دسامبر 2011 است که در آن سال نماینده ایران هم به این سیاست رای مثبت داد تا همه اعضای اوپک بدون توجه به کشورهای عضو به تولید بدون سهمیه بپردازند. این مسئله سبب شد تا در دوران تحریم‌ها نفتی کشورمان، بازار ایران در اختیار برخی از اعضا قرار گیرد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت هم بلافاصله پس از رفع تحریم‌های نفتی گفته بود که ایران به دنبال بازگرفتن سهم از دست رفته خود در بازار نفت است و هنگامی که اعضای اوپک خواستار فریز نفتی و کاهش تولید همه کشورهای این سازمان شدند، وی با قاطعیت به مخالفت با این سیاست پرداخت و گفت ایران هرگز در سیاست فریز نفتی و کاهش سهم تولید خود در اوپک موافقت نخواهد کرد.
اثبات حقانیت ایران در اوپک
محمدعلی وکیلی، دبیر هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی هم گفته است :«این موضوع علاوه بر مزایای اقتصادی که برای ایران و کشورهای تولید کننده نفت به همراه دارد، نشان از یک پیروزی بزرگ راهبردی است و نشان می‌دهد که ایران توانسته است منطق بازی برد – برد را به کشورهای اوپک عرضه کند.»
فرهاد تجری، نماینده قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب با قدردانی از تلاش وزیر نفت و هیئت همراه در اجلاس اوپک گفته است« افزایش سهمیه نفت ایران در اوپک، حقانیت و منطق صحیح جمهوری اسلامی را به اثبات رساند.»
او افزایش سهمیه را یکی از موفقیت‌های خوب دولت در عرصه دیپلماسی نفتی دانست و بار دیگر از وزیر نفت و مجموعه هیئت مذاکره کننده در جلسه اوپک قدردانی کرد.
اتفاقی خوش یُمن در اقتصاد ایران
تصمیم اخیر اوپک اما اتفاقی خوش یمن است برای اقتصاد ایران. اقتصادی که از مقاوم‌ترین اقتصادها در برابر نوسان قیمت نفت است، با این حال افزایش سطح تولید کشورمان در بازه زمانی 6 ماهه، سبب می شود تا 10 میلیارد دلار هم به درآمدهای نفتی کشورمان اضافه شود. این اضافه درآمد می تواند مرهمی باشد برای اقتصادی که برای رشد خود به سرمایه نیاز دارد.
جلال میرزایی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم امید دارد به زودی تاثیر توافق اوپک بر اقتصاد کشور مشاهده شود، او می‌گوید: «با توافق اوپک، دولت می‌تواند بودجه بیشتری برای ساخت‌وساز و عمران و آبادانی کشور اختصاص دهد و در آینده‌ای نه چندان دور شاهد بهبود وضعیت کسب و کار، رشد و توسعه کشور خواهیم بود.»
طیبه سیاوشی، نماینده مردم در تهران هم به ظرفیت سازیهای صورت گرفته در صنعت نفت برای تولید بیشتر اشاره می کند و می گوید: «باید نسبت به جذب سرمایه‌گذاران بیشتر و استفاده از تکنولوژی‌های روز در حوزه نفتی اقدام کرد. »
با این که اقتصاد ایران نسبت به سایر کشورهای عضو اوپک کمترین تاثیر را از نوسان قیمت نفت می پذیرد، اما به یُمن ظرفیت‌سازی‌هایی که طی سه سال اخیر از سوی وزارت نفت در صنعت نفت انجام شد، قدرت ایران هنگام مذاکره برای افزایش سهم بازار افزایش یافت و آنچه که ایران می‌خواست تبدیل به سرانجام نشست 171 شد؛ در این میان نیز نباید از همراهی نمایندگان مجلس شورای اسلامی با سیاست‌های وزارت نفت در مدت اخیر غافل بود؛ اگر این همراهی در تدوین قانون و جلب و جذب سرمایه گذاری نبود شاید وزارت نفت راه دشوارتری را در پیش داشت.
قدرت در بازار نفت یعنی «ظرفیت تولید، تولید و تولید واقعی»؛ صنعت نفت ایران هم بیش از هر زمان دیگری برای ظرفیت سازی به سرمایه گذاری نیاز دارد تا بتواند علاوه بر نوسازی و بهسازی ظرفیت تولید خود را افزایش دهد؛ برای رسیدن به منزل هم نیازمند همراهی نمایندگان مجلس شورای اسلامی است.
