رضا پنجابی را از زمانی که سرپرست شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان شده بود، می‌شناسم. بارها در جریان سفرهایش به تهران و شرکت ملی گاز ایران، با او گفت‌وگو کرده‌ام، یا در زمان‌های ضروری در مکالمه‌ای تلفنی پاسخگوی ابهام‌ها و سوال‌ها بوده است. این بار در سفر به سیستان و بلوچستان با پنجابی که حالا مدیرعامل شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان شده است، به گفت‌وگو می‌نشینم.
تا زمان رسیدن به دفتر پنجابی، دفترچه راهنمای گازرسانی استان سیستان و بلوچستان را مطالعه می‌کنم. استانی که ۱۱.۴ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است و ۲ میلیون و ۷۷۰ هزار نفر جمعیت دارد. این استان بیش از ۳۴۱ هزار خانوار شهری و حدود ۳۶۳ هزار خانوار روستایی را در ۴۷ شهر و ۱۰ هزار و ۱۴ روستا جای داده است.
شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان فعالیت خود را از سال ۸۶ به صورت شرکت سهامی خاص با دریافت ردیف بودجه جداگانه و در قالب یکی از شرکت‌های فرعی شرکت ملی گاز ایران آغاز کرده و اکنون با به‌کارگیری سه اداره گاز در سطح استان، مجری اصلی طرح توسعه شبکه گاز در سیستان و بلوچستان است و با واگذاری امور اجرایی پروژه‌های شبکه‌گذاری، انشعاب، پشتیبانی، امداد، تعمیرات و نظارت، به پیمانکاران واجد شرایط، ماموریت‌های محوله را انجام می‌دهد.
دفتر مدیرعامل در آخرین طبقه شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. به استقبال می‌آید و بدون فوت وقت، سخن آغاز می‌کند.
مانند همیشه دل‌نگران طرح‌های گازرسانی است. از حضور همکاران شرکت‌های گاز استانی معین قدردانی می‌کند و امیدوار است هم اوضاع کارکنان شرکت گاز استان رو به راه شود، هم پروژه‌های گازرسانی هرچه زودتر به سرانجام برسند.
گازرسانی به روستاهای استان سیستان و بلوچستان نخستین موضوع گفت‌وگوست. پاسخ این پرسش و گزارش دیگر طرح‌ها را در ادامه می‌خوانیم.
***********************************************************************************
در پایان طرح‌های توسعه گازرسانی استان، چند روستای سیستان و بلوچستان به شبکه گاز طبیعی متصل خواهند شد؟
بیش از ۱۰ هزار روستا در این استان هست که تنها ۳ هزار و ۳۹۵ روستا قابلیت گازرسانی دارند و تاکنون نیز چهار روستا از نعمت گاز برخوردار شده‌اند. برنامه و رسالت ما گازرسانی به همه روستاهای دارای شرایط است.
و چه تعداد خانوار باید از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند شوند؟
مطابق برنامه‌ریزی انجام شده، با اجرای ۲ هزار و ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال گاز و ۴ هزار کیلومتر شبکه گاز، ۷۰۰ هزار خانوار در سطح استان از گاز طبیعی بهره‌مند خواهند شد. تاکنون ۴۵۰ کیلومتر خط انتقال گاز و یک‌هزار و ۶۲۳ کیلومتر شبکه گاز احداث شده است که بر اساس آن ۳۹ هزار خانوار از گاز برخوردار شده‌اند.
اکنون ۳۹ هزار خانوار در استان سیستان و بلوچستان از نعمت گاز طبیعی برخوردارند
اجرای طرح‌های گازرسانی در سطح استان را بر چه مبنایی تقسیم‌بندی می‌کنید؟
ما استان سیستان و بلوچستان را از لحاظ جغرافیایی به محور غرب و مرکز، محور شرقی، محور شمالی و محور جنوبی تقسیم‌بندی کرده‌ایم.
ایرانشهر در کدام محور قرار دارد؟
گازرسانی به ایرانشهر مربوط به محور غرب و مرکز است. یک خط انشعاب ۱۲ اینچی از خط هفتم سراسری گرفتیم و از طریق آن ایرانشهر را گازرسانی کردیم. تاکنون ۸۶ درصد از شبکه مورد نیاز ایرانشهر، اجرا شده و ۱۲ هزار و ۸۸۰ مشترک از گاز استفاده می‌کنند.
چه شهرهای دیگری در این محور قرار دارند؟
شهرهای بمپور، محمدان، دلگان و بزمان نیز در محور غرب و مرکز قرار دارند. از این بین، محمدان گازرسانی شده، بمپور در دست گازرسانی است، دلگان در مرحله انتخاب پیمانکار قرار دارد و گازرسانی به بزمان نیز در حال اجراست.
وضع گازرسانی در محور شمالی استان به چه صورت است؟
خط انتقال گاز ۳۶ اینچی ایرانشهر – زاهدان به طول ۲۶۷ کیلومتر، خط انتقال گاز ۳۶ اینچی زاهدان – دوراهی زابل به طول ۱۰۸ کیلومتر و خط انتقال گاز ۲۴ اینچی دوراهی دشتک – زابل به طول ۱۱۰ کیلومتر، خطوط اصلی این محور هستند.
خط نخست که به شهر زاهدان مربوط است گازدار شده است و اکنون ۲۴ هزار و ۹۶۱ مشترک از آن بهره‌مند هستند. دو خط دیگر نیز به زابل مربوط می‌شوند، البته به منظور تسهیل در گازرسانی به شهر زابل تا تکمیل خط انتقال گاز، این شهر از طریق گاز طبیعی فشرده (سی‌ان‌جی) گازرسانی می‌شود.
درباره زاهدان بیشتر صحبت کنیم. بی‌تردید گازرسانی به این شهر به زیرساخت‌های بیشتری نیاز دارد.
همین‌طور است. زاهدان به یک‌هزار و ۳۸۰ کیلومتر شبکه، دو ایستگاه تقلیل فشار گاز برون شهری، ۲۷ ایستگاه تقلیل فشار گاز درون‌شهری و ۱۰۵ هزار نصب علمک نیاز دارد. با این شرایط پیش‌بینی می‌کنیم در زاهدان حدود ۱۴۰ هزار مشترک گاز داشته باشیم.
از این زیرساخت‌ها تاکنون چقدر اجرایی شده است؟
بیش از ۷۳۰ کیلومتر شبکه گاز کار شده، یک ایستگاه برون‌شهری و ۷ ایستگاه درون شهری نصب شده و همچنین نزدیک به ۱۴ هزار نصب علمک داشته‌ایم.
زون‌بندی زاهدان به تسریع در اجرای طرح‌ها کمک کرده است؟
بله. با توجه به وسعت شبکه مورد نیاز این شهر، اجرای شبکه شهر زاهدان در هفت منطقه یا فاز تعریف شده و در حال انجام است. عملیات اجرایی مناطق D3 و D7 به طول ۱۳۶ کیلومتر به‌عهده شرکت گاز همدان است. عملیات اجرایی مناطق D6 و D5 و D4 به طول ۱۷۱ کیلومتر نیز به‌عهده شرکت گاز سمنان قرار دارد و عملیات اجرایی باقیمانده شهر زاهدان به طول۴۷۰ کیلومتر به عهده شرکت گاز خراسان رضوی و عملیات اجرای ۵۷۰ کیلومتر نیز به عهده شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان است.
شرکت گاز گیلان نیز در گازرسانی استان سهیم است؟
حضور شرکت گاز گیلان مربوط به زابل است. خرید لوله فلزی برای خط تغذیه به متراژ ۵۰ کیلومتر در مرحله دریافت مجوز بالای ۱۰ میلیارد تومان، اجرای ۳۳ کیلومتر شبکه تغذیه و ۶۳ کیلومتر شبکه توزیع زابل در مرحله دریافت مجوز بالای ۱۰ میلیارد تومان، توزیع اسناد مربوط به استعلام تحصیل اراضی هفت قطعه زمین برای احداث ایستگاه تقلیل فشار گاز و پیگیری دریافت مجوز اداره‌های راه، آب منطقه‌ای و شرکت برق از جمله اقدام‌هایی است که شرکت گاز استان گیلان برای تکمیل توسعه شبکه گاز زابل انجام می‌دهد.
به سراغ محور شرقی برویم. گستردگی این محور چقدر است؟
محور شرقی به چند خط انتقال گاز نیاز دارد. خط انتقال گاز ایرانشهر – پالیزان – خاش به طول ۱۳۰ کیلومتر و قطر ۲۰ و ۱۶ اینچ در حال اجراست. خط انتقال گاز ۱۰ اینچی خاش – میرجاوه به طول ۹۰ کیلومتر نیز در مرحله طراحی قرار دارد که ادامه کار هر دو شهر خاش و میرجاوه به شرکت گاز استان فارس واگذار شده است.
با این اوصاف، محور اصلی صنعتی استان همان محور جنوبی مربوط به چابهار است.
دقیقا. گازرسانی به شهرها، صنایع پتروشیمی، فولاد و نیروگاه‌های چابهار و کنارک در جنوب استان مستلزم اجرای خط انتقال گاز ایرانشهر – چابهار به طول ۳۷۳ کیلومتر در قطرهای ۱۶ ،۲۰،۴۲ و ۵۶ اینچ است که این خط نیز در حال احداث و تکمیل است.
گازرسانی صنعتی استان معطوف به همین بخش جنوبی است؟
خیر. ما مطابق هدف راهبردی مطرح‌شده با عنوان افزایش حجم گازرسانی به صنایع و مصارف عمده در سطح شهرهای گازدار استان، اقدام به شناسایی و تعریف برنامه اجرایی بر اساس مصوبه شورای اقتصاد کردیم.
در طرح امکان‌سنجی و شناسایی ظرفیت گازدار کردن شهر زاهدان، ۴۱۰ واحد صنعتی، ۱۰ مصرف‌کننده عمده و یک مصرف‌کننده نیروگاهی برای گازرسانی در نظر گرفته شدند که با گازرسانی به این مصرف‌کنندگان سالانه ۳۵۰ میلیون لیتر در مصرف سوخت مایع صرفه‌جویی خواهد شد.
با گازرسانی به صنایع و مصرف‌کنندگان عمده زاهدان، سالانه بیش از ۳۵۰ میلیون لیتر در مصرف سوخت مایع این شهر صرفه‌جویی می‌شود
گازرسانی به شهرک صنعتی زاهدان انجام شده؟
در شهرک صنعتی زاهدان ۱۸۱ مجتمع تولیدی ظرفیت گازدار شدن دارند، اما اکنون ۱۲ مجتمع متقاضی گاز هستند. دلیل نبود استقبال متقاضیان هم مشکلات تامین مالی برای اجرای شبکه داخلی گاز است که استانداری سیستان و بلوچستان برای ایجاد سازوکار کمک به تولیدکننده در بخش اجرای شبکه داخلی پیگیری‌هایی انجام داده است.
یک ایستگاه سی‌ان‌جی نیز در زاهدان با ظرفیت ۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در ساعت به بهره‌برداری رسیده که گازرسانی به این ایستگاه بی‌وقفه ادامه دارد. افزون بر این، بسته گازرسانی به سه محور صنعتی در شهر زاهدان آماده و در مرحله پیمان‌سپاری است.
برای تکمیل گازرسانی به ایرانشهر چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید؟
در طرح شناسایی مصارف دارای ظرفیت گازرسانی در شهر ایرانشهر و توابع آن، ۴۱۰ واحد صنعتی، ۳۶ مصرف‌کننده عمده و ۲ مصرف‌کننده نیروگاهی شناسایی شدند که با گازرسانی به این مصرف‌کنندگان نیز سالانه هزار میلیون لیتر در مصرف سوخت مایع صرفه‌جویی می‌شود. در شهرک صنعتی ایرانشهر نیز ۵۴ واحد فعال صنعتی ظرفیت گازدار شدن دارند.
از اولویت‌هایتان در شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان بگویید.
هدف اصلی ما توسعه پوشش گازرسانی در سراسر استان است. برای دستیابی به این مقصود برنامه‌های عملیاتی مهمی طرح‌ریزی شده‌اند. اجرای حفاظت کاتدیک خط تغذیه زاهدان، اجرای شبکه گازرسانی به شهر دلگان، اجرای شبکه گازرسانی به سه محور صنعتی در شهرستان ایرانشهر، توسعه شبکه شهر ایرانشهر، گازرسانی به شهر بمپور، اجرای شبکه گازرسانی به سه محور صنعتی در شهر زاهدان، اجرای عملیات گازرسانی به ۲۷ روستای محدوده شهرستان‌های ایرانشهر و بمپور، گازرسانی به ۱۲ روستای محدوده بمپور، گازرسانی به شهر خاش، گازرسانی به زابل و اجرای عملیات نصب انشعاب در شهرهای گازدار، اولویت‌های شرکت ملی گاز ایران در طرح توسعه گازرسانی استان هستند.
افزون بر این، ارتقای سطح اصول مهندسی و زیرساخت‌های گازرسانی نیز به موازت طرح توسعه شبکه گاز استان با اقدام‌هایی نظیر تهیه برنامه جامع گازرسانی به روستاها و صنایع در بستر GIS و ورود اطلاعات در بستر GIS برای سراسر استان اجرا می‌شود.
همچنین ارتقای سامانه‌های اندازه‌گیری و پایش نیز با اجرای پروژه مانیتورینگ در سطح ۱۳ ایستگاه در استان سیستان و بلوچستان و نیز اجرای توسعه خدمات پیشخوان در دستور کار شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.
هدف شرکت ملی گاز ایران، ما و شرکت‌های گاز استانی معین، تکمیل هر چه سریع‌تر طرح عظیم گازرسانی به سراسر استان سیستان و بلوچستان است تا شاهد زدوده شدن چهره محرومیت از این استان زیبا و پهناور باشیم.
فاطمه شعبانی
