یزد استانی است در بخش مرکزی فلات ایران، درحاشیه کویر لوت که پیشینه‌اش به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد. این سرزمین صاحب یکی از باشکوه‌ترین و درخشان‌ترین میراث‌های فرهنگ و تمدن کهن ادوار مختلف تاریخی ایران است؛ به طوری که در عهد پیشدادیان، طایفه‌های درحال کوچ از بلخ به پارسی، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان، یزد محل عبادت شد.
«یزد» واژه‌ای باستانی از ریشه «پشت» یا «پزت» و«یسن» به معنای ستایش، نیایش، پرستش و ایزد است و به اعتقاد مورخان، به فرمان یزدگرد اول با نام «یزدان گرد» بنا شد. منابع تاریخی، بنای اولیه برخی شهرهای این استان مانند «میبد» را به سلیمان پیغمبر، «یزد» را به ضحاک و اسکندر مقدونی و «ابرکوه» را نیز به ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند که بر دیرینگی فرهنگی و قدمت تاریخی آن صحه می‌گذارند.
این سرزمین کهن، حکامی چون قباد، انوشیروان، یزدگرد اول و سلسله‌هایی همچون ساسانیان، آل کاپویه، اتابکان، مغولان، آل مظفر، تیموریان، صفویان، افشاریان و قاجاریه را به خود دیده است؛ شاهان و سلسله‌هایی که آمدند، چند صباحی حکومت کردند، تاریخی بر آن رقم زدند و در گذر تاریخ محو شدند. اهمیت دینی، یزد را به دارالعباده شهره ساخته و با ثبت جهانی یونسکو، به دومین شهر تاریخی پس از ونیز ایتالیا و نخستین شهر خشتی جهان تبدیل شده است.
قنات، قنوت، قناعت، همچنین دارالعلم، دیگر شناسه‌های این استان کویری با بادگیرهای بلندش است؛ بادگیرهایی که خود، شناسنامه دیگری هستند برای این سرزمین با مهر تاریخ.
در این دیار کویری، نفت و خدمات آن نیز شناسنامه‌ای دارد از جنس تامین سوخت و توزیع بدون وقفه آن؛ خدماتی که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد، عهده‌دار انجام آن است. بدون تردید، سوخت‌رسانی در هر منطقه، ویژگی‌های خود را دارد و مناطق کویری همچون استان یزد با توجه به پراکندگی جمعیت به واسطه فاصله‌های نسبتا طولانی شهرهای آن از یکدیگر و هم‌پوشانی استان‌های مجاور در صورت نیاز، از این قاعده مستثنا نیست.
به همین روی، با مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد و چند نفر از کارکنان این شرکت در بخش‌های مختلف این منطقه از جمله انبار نفت شهید صدوقی گفت‌وگوهایی انجام دادیم و چگونگی سوخت‌رسانی در این منطقه را پیگیر شدیم. آن‌چه می‌خوانید بخش دوم این گفت‌وگوهاست که از نظرتان می‌گذرد.
***
با توجه به ورود به نیمه دوم سال، تامین سوخت زمستانی موضوع مهمی است. برای گذر از دوره سرما چه فعالیت‌هایی انجام شده است؟
در استان یزد 196 فروشندگی که غالب آنها در روستاهاست، فعالیت می‌کنند. به طور معمول در نیمه نخست سال، سوخت مورد نیاز مناطق روستایی به ویژه آنها که قابلیت گازرسانی ندارند و فاقد گاز هستند، از طریق این فروشندگی‌ها در اختیار روستاییان قرار می‌گیرد تا ذخیره‌سازی و در زمستان استفاده شود. از آن‌جا که بیشتر مناطق استان یزد گازرسانی شده، مصرف نفت در آن کم و حدود 20 میلیون لیتر در سال است.
در مجموع با توجه به ذخیره‌سازی خوبی که انجام شده است، مشکلی در زمستان و گذر از این فصل نخواهیم داشت.
چنین آمادگی‌هایی نیز برای ایام نوروز و تابستان که مسافران متعددی به این دیار سفر می‌کنند، وجود دارد و پیش از ورود به این ایام، برنامه‌ریزی لازم انجام می‌شود تا نگرانی از تامین سوخت برای مسافران ایجاد نشود. اساس فعالیت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران بر دو محور حمل‌ونقل و جایگاه استوار است.
توضیحات مربوط به بخش حمل‌ونقل و این که در این بخش از 460 دستگاه نفتکش جاده‌پیما با ظرفیت‌های مختلف برای تامین سوخت استان و استان‌های دیگر استفاده می‌شود، پیشتر ارائه شد.
اما در بخش جایگاه‌های عرضه سوخت باید گفت در استان یزد 83 جایگاه عرضه فرآورده‌های نفتی فعالیت می‌کنند که هر سال در دو نوبت به لحاظ کیفی و کمی، در طرحی با مضمون رتبه‌بندی جایگاهی، پایش می‌شوند تا بتوانند بهترین خدمات را به مراجعان خود ارائه دهند.
این پایش‌ها پیش از ورود به ایام نوروز نیز در قالب گلگشت نوروزی انجام می‌شود و تا پایان فروردین ادامه می‌یابد. در بقیه ایام سال مانند تابستان هم پایش‌ها در بعد کمی و کیفیت فرآورده نفتی، با روال همیشگی انجام می‌شود.
هم اکنون 96 درصد جایگاه‌های استان یزد رتبه «ممتاز» و «درجه یک» را دارند که سوخت مورد نیاز مردم استان از طریق آنها توزیع می‌شود.
برند یا همان شرکت‌های صاحب‌نام، یکی از موضوع‌های مهم حوزه پخش فرآورده‌های نفتی است، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد در این حوزه چه اقدام‌هایی انجام داده است؟
از اوایل سال 95 که برندینگ کلید خورد، یزد، جزو نخستین استان‌هایی بود که برند در آن شکل گرفت، به‌طوری که هم اکنون هفت جایگاه عرضه سوخت در قالب دو برند در این استان فعالیت می‌کند.
البته نشست‌های متعددی نیز برای توجیه هرچه بیشتر جایگاه‌داران و فعالیت آنها در قالب برندینگ برگزار شده است که انتظار می‌رود شمار فعالیت آنها در این قالب (برند) افزایش یابد و با ایجاد رقابت در این بخش، خدمات به گونه‌ای کیفی‌تر و متنوع‌تر به مشتریان ارائه شود.
ناگفته‌ای هست که بخواهید بگویید؟
لازم می‌دانم به دستاوردهای بخش‌های مختلف اشاره کنم. موفقیت‌های حوزه اچ‌اس‌یی و دریافت تندیس سیمین و زرین محیط زیست در دو سال متوالی (در سطح شرکت ملی پالایش و پخش)، کسب رتبه برتر در اقامه نماز و بسیج، صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده بهینه از آن در فضای سبز 40 هکتاری انبار نفت یزد به روش آبیاری قطره‌ای، همچنین واگذاری پنج جایگاه شرکتی به بخش خصوصی با استناد به اصل 44 قانونی اساسی، از جمله دستاوردهای شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد بوده است.
نکته‌ای را هم درباره نیروی انسانی و اهمیت آن در جهت بهبود فرآیند عملیات بگویم و آن این که نیروی انسانی هر سازمان نیازمند توجه است. هرقدر این توجه بیشتر باشد، انگیزه و روحیه کار در آنان بالاتر است و نتیجه کار نیز بهتر.
در این حوزه عملیاتی، واحد درمانی – بهداشتی برای ارائه خدمات پزشکی و دندانپزشکی فعال بود، اما هم اکنون پزشک و دندانپزشکی در آن فعالیت نمی‌کند. امیدوارم مسئولان کمک کنند تا با رایزنی‌های انجام شده در این زمینه، این واحد درمانی فعالیت دوباره خود را آغاز کند.
***
پای درددل کارکنان در انبار نفت
کارکنان هم حرف‌هایی برای گفتن دارند. سیدباقر نورالدینی، رئیس تاسیسات و عملیات انبار نفت شهید صدوقی یزد است که عمری را در صنعت نفت و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی گذرانده.
او با توجه به مسئولیتی که در انبار نفت شهید صدوقی دارد، حرف‌هایش را با اهمیت این انبار نفت شروع می‌کند و می‌گوید: انبار نفت شهید صدوقی به لحاظ موقعیتی که دارد، انبار نفت معین است و می‌تواند چند منطقه همجوار خود را هم در صورت ضرورت خدمات‌رسانی کند. ایمنی بالایی دارد و با توجه به متصل بودن آن به خط لوله، می‌تواند پاسخگوی بارگیری تا 400 نفتکش جاده‌پیما باشد.
نورالدینی ادامه می‌دهد: همه افرادی که در این انبار نفت کار می‌کنند، تلاش‌شان این است که در همه مقاطع زمانی به‌ویژه شرایط اضطرار، لحظه‌ای در کار توزیع فرآورده‌های نفتی توقف ایجاد نشود و این قابل ستایش و قدردانی است.
کمبود نیروی انسانی
کمبود نیروی انسانی نیز نکته‌ای است که نورالدینی به آن اشاره دارد و می‌افزاید: این انبار نفت، برای دو نوبت کاری با توجه به تعداد سکوهای بارگیری، به 25 نفر نیرو نیاز دارد؛ در حالی که روی هر سکو یک نفر فعال است.
اگر زمانی، بنا به اقتضا، لازم باشد این انبار در سه نوبت کار کند، این تعداد نیرو پاسخگو نخواهد بود.
او با بیان این که نیروهای عملیاتی (بارگیری، کنترل کیفیت، توزیع بار، رایانه و…) این انبار در دو نوبت کاری باید 96 نفر باشد، ادامه می‌دهد: هم اکنون 66 نفر (با توجه به افزایش نیرویی که اخیرا صورت گرفته است) مجموعه عملیات این انبار نفت را تشکیل می‌دهند.
نورالدینی می‌گوید: کار در انبار نفت اگر چه به نوعی با آن خو گرفته‌ایم، اما سخت و طاقت‌فرساست. روزانه هشت ساعت کار در ارتفاع آن هم روی سطح آهنی در گرما و سرما و وجود بخارات بنزین حتی با وجود ماسک، کاری بسیار سخت و طاقت‌فرساست. باید آن را تجربه کرد.
یک پیشنهاد – یک وعده شیر
رئیس تاسیسات و عملیات انبار نفت شهید صدوقی یزد گریزی هم به گذشته می‌زند و با اشاره به فعالیت خود در صنعت پتروشیمی در سال‌های گذشته، می‌گوید: نیروهای عملیات به دلیل موقعیت کاری از سهمیه شیر برخوردار بودند. اگر چنین سهمیه‌ای که برای تصفیه خون اهمیت دارد، در اختیار همه کارکنان انبار نفت قرار گیرد، می‌تواند به سلامت آنها کمک کند.
نورالدینی از احداث یک مجتمع رفاهی مجهز برای رانندگان نفتکش‌ها در مجاورت انبار نفت خبر می‌دهد و می‌گوید: این مجتمع آخرین مراحل تکمیل را می‌گذراند و نیازمند اندکی تزریق منابع مالی است که امیدوارم به زودی محقق و بهره‌برداری از آن آغاز شود.
افزایش دقت و سرعت با سامانه مانیتورینگ
فتح‌الدین رضا دهقان از کارکنان انبار نفت شهید صدوقی و شاغل در بخش کنترل موجودی از خود که زاده مروست یزد است و 9 سال به صورت پیمانکاری در این حوزه فعالیت دارد، می‌گوید.
دهقان با توضیحی از کار خود که کنترل موجودی مخازن، برآورد موجودی روزانه و ماهانه مخزن، همچنین محاسبه آمارها، بررسی سرک و کسری است، می‌افزاید: این فعالیت‌ها درطول روز با دقت انجام می‌شود، اما وجود ابزار مناسب این کار می‌تواند به انجام دقیق‌تر آن کمک کند و راه‌اندازی سیستم مانیتورینگ این انبار نفت، بزرگترین کمک در این زمینه است که می‌تواند سرعت و دقت کار را بالا ببرد و فرسایش نیرو و هزینه‌های شرکت را کاهش دهد.
نگرانی شغلی، دغدغه پیمانکاران
دهقان به دغدغه دیگری به نام نگرانی شغلی می‌پردازد و می‌گوید: با این که 13سال است در مجموعه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد مشغول به کار هستم، اما نگرانم و البته میزان دریافت‌ها نیز موضوع دیگری است که عمومیت دارد.
اچ‌اس‌یی؛ حوزه‌ای مهم و کلیدی
اسماعیل نورانیان، افسر ایمنی و آتش‌نشانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه یزد انبار شهید صدوقی است با 23 سال سابقه کار در صنعت نفت. او با توجه به مسئولیت کاری در حوزه اچ‌اس‌یی می‌گوید: اچ‌اس‌یی از بخش‌های کلیدی و مهمی است که نیازمند آموزش‌های روزآمد است، به همین دلیل، آموزش در این حوزه، همیشگی است و محدود به زمان نمی‌شود.
نورانیان همانند همکارش نورالدینی، رئیس عملیات و تاسیسات انبار نفت شهید صدوقی، کمبود نیرو را به عنوان یک مشکل مطرح می‌کند و می‌افزاید: تعداد نیروهای اچ‌اس‌یی در این انبار نفت با توجه به حجم عملیاتی که در آن انجام می‌شود همخوانی ندارد، به‌ویژه در شرایط اضطرار که لازم به فعالیت و کار بیشتر است.
مسئول اچ‌اس‌یی انبار نفت شهید صدوقی بر ضرورت آمادگی این بخش تاکید و تصریح می‌کند: کار در محیط انبار نفت، آمادگی‌های خاص خود را می‌طلبد، به همین خاطر هم نیروها باید با آموزش‌هایی که مربوط به این حوزه است، آماده باشند و هم رانندگان نفتکش‌های جاده‌پیما (با آموزش‌هایی که به آنها ارائه می‌شود) بنابراین، آموزش در این انبار نفت با هدف ارتقای ایمنی در کار و سلامت افراد، به گونه‌ای مستمر انجام می‌شود.
رضایت از تجهیزات
نورانیان از تجهیزات حوزه اچ‌اس‌یی موجود در انبار نفت شهید صدوقی رضایت دارد و می‌گوید: خوشبختانه از این نظر کمبودی وجود ندارد و تجهیزات موجود جوابگوست، ضمن این که یک ایستگاه آتش‌نشانی شهری مجهز به یک دستگاه خودرو فوماتیک نیز در یک کیلومتری انبار نفت شهید صدوقی همیشه آماده امدادرسانی به این انبار در مواقع ضروری در زمانی کمتر از یک دقیقه است.
نیروهای عملیاتی هم که در حوزه اچ‌اس‌یی فعالیت می‌کنند، مجهز به لباس مخصوص، کلاه ایمنی، ماسک و دستکش هستند و از این نظر نیز مشکلی وجود ندارد.
ضروت توجه بیشتر به نیروی انسانی
افسر اچ‌اس‌یی انبار نفت شهید صدوقی درباره نیروی انسانی نیز حرف‌هایی دارد و می‌گوید: شرایط کار در محیط‌های عملیاتی مانند انبار نفت، خاص است و نیروی انسانی که در چنین محیطی فعالیت می‌کند، در صورت کمبود نیرو و فشار زیاد کار دچار فرسودگی می‌شود، جذب و تزریق نیرو، همچنین برخی انگیزه‌های مادی مانند بازنگری در اضافه کاری، علاوه بر جلوگیری از فرسایش زودرس نیروها، در بالا بردن بازدهی و دقت در کار آنها نیز می‌تواند موثر باشد.
نورانیان از فریز شدن «گرید» هم گفت با این مضمون که هفت سال است با گرید 13 خدمت می‌کند و امیدوار است با افزایش گریدی که او انتظارش را می‌کشد، افراد جوان‌تری جایگزین او شوند.
نورالدینی، دهقان، نورانیان، حرف‌های خود را زدند، حرف‌هایی که شاید حرف دل همه کارکنان انبار نفت شهید صدوقی یزد و دیگر کارکنان انبارهای نفت با شرایط مشابه آنها باشد؛ به این امید که یک روزی و در یک جایی حرف دل آنها را رده‌های بالاتر سازمانی ببیند و کاری کنند، کارستان.
سعید محمدبگی
منبع: هفته‌نامه مشعل
