قطار توسعه صنعت گاز با پشت سر گذاشتن همه محدودیت‌ها در مسیر رسیدن به ایستگاه مقصود که همان برداشت حداکثری از مخازن مشترک و جایگزینی گاز با فرآورده‌های نفتی بوده، در حرکت است تا همه شهرها و روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور به شبکه سراسری گاز متصل شوند. در این مسیر، افزون بر برداشت حداکثری از مخازن مشترک گاز، تولید و فرآورش گاز برداشت‌شده اهمیت بالایی دارد تا عملیات توسعه و برداشت با وقفه روبه‌رو نشود.
مدیریت هماهنگی و نظارت بر تولید از مدیریت‌های ستادی شرکت ملی گاز ایران است که وظیفه هماهنگی و نظارت بر عملکرد شرکت‌های پالایش گاز را به‌عهده دارد. هفت شرکت پالایش گاز در نقاط مختلف کشور زیر نظارت این مدیریت فعالیت دارند که گازهای دریافتی از منابع تولید را تصفیه می‌کنند و تحویل خطوط انتقال می‌دهند تا به دست مصرف‌کنندگان برسد. پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد (خانگیران) در شهر سرخس در شمال شرقی‌ترین نقطه ایران، پالایشگاه گاز ایلام در غرب کشور، شرکت گاز بیدبلند (قدیمی‌ترین پالایشگاه گاز خاورمیانه)، پالایشگاه سرخون و قشم در بندرعباس، پالایشگاه گاز پارسیان در استان فارس، پالایشگاه گاز فجر جم در استان بوشهر و شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی (متولی برداشت و استحصال گاز از بزرگترین مخزن گازی دنیا در پارس جنوبی)، شرکت‌هایی هستند که وظیفه فرآورش و پالایش گاز در گستره کشور را به‌عهده دارند.
مسعود زردویان، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران می‌گوید: تولید پالایشگاه‌های گاز نزدیک به یک میلیارد مترمکعب گاز در روز است. او معتقد است باید تفکر فعلی جامعه در مصرف فزاینده گاز اصلاح شود و این نعمت خدادادی که با زحمت‌های فراوان و عملیات پیچیده به‌دست می‌آید، در خدمت مصالح درازمدت کشور و سعادت مردم و نسل‌های آینده قرار گیرد.
فعالیت ۱۳ پالایشگاه گاز پارس جنوبی در افق ۱۴۰۰
مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران درباره وضع و ظرفیت تولید گاز در کشور می‌گوید: با توجه به اجرای طرح‌های توسعه‌ای در پارس جنوبی، تاکنون ۱۰ پالایشگاه در این منطقه، تحویل شرکت ملی گاز ایران شده است و ۲ پالایشگاه دیگر نیز به بهره‌برداری رسیده‌اند که سال ۹۹ تحویل خواهند شد. بنابر پیش‌بینی انجام‌شده تا سال ۱۴۰۰ آخرین پالایشگاه نیز از سوی شرکت نفت و گاز پارس تحویل می‌شود و تعداد پالایشگاه‌های گاز در پارس جنوبی به ۱۳ پالایشگاه خواهد رسید. هم‌اکنون ظرفیت روزانه پالایشگاه‌ها از مخازن گازی کشور نزدیک به یک میلیارد متر مکعب در روز رسیده که این میزان با توجه به شرایط تولید و مصرف ممکن است در برخی شرایط دچار کمی نوسان شود. ضمن آنکه علاوه بر گاز تصفیه‌شده، انواع و اقسام محصولات جانبی نظیر میعانات گازی، گوگرد، اتان، پروپان و بوتان در این مجتمع‌های پالایشی تولید و به متقاضیان عرضه می‌شود.
پایش مستمر کیفیت گاز تولیدی
زردویان درباره افزایش کیفیت تولید گاز معتقد است، شرکت‌های پالایشی، استاندارد IGS شرکت ملی گاز ایران را در فرآیندهای تولید رعایت می‌کنند که از جمله استانداردهای سخت‌گیرانه در زمینه‌های زیست محیطی به‌شمار می‌آید. همه الزام‌های این استاندارد در شرکت‌های پالایشی به دقت پیاده‌سازی شده و پایش مداوم و مستمر روی گاز تولیدی اعمال می‌شود. درباره محصولات جانبی نیز استانداردها بیشتر متناسب با درخواست‌ها و نیازهای متقاضیان و خریداران تنظیم شده و میزان ترکیبات گوگردی و درجه خلوص محصول در حد مجاز رعایت می‌شود. رضایت مشتریان از جمله خریداران خارجی از کیفیت بالای محصولات عرضه‌شده، نشان‌دهنده سطح استاندارد مناسب گاز تولیدی و فرآورده‌های جانبی است.
امکان تولید روزانه ۱۰.۲ میلیون متر مکعب گاز با توسعه پالایشگاه ایلام
زردویان درباره فاز دوم توسعه پالایشگاه ایلام می‌افزاید: پالایشگاه ایلام به لحاظ موقعیت مکانی از پالایشگاه‌های راهبردی کشور به‌شمار می‌آید. نقش پالایشگاه ایلام در تأمین گاز غرب همچون تأثیر پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد (خانگیران) در تأمین گاز شمال شرق کشور است، زیرا عمده منابع تولیدی در نیمه جنوبی کشور متمرکز شده‌اند و وجود این دو منبع در شرق و غرب کشور سرمایه‌ای گرانبهاست. از دیدگاه ما وجود دو مخزن خانگیران (تغذیه‌کننده پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد) در شمال شرق و تنگه بیجار (تغذیه‌کننده پالایشگاه گاز ایلام) در غرب، نعمتی ارزشمند برای تامین منطقه‌ای مصارف گاز به‌شمار می‌آیند، از این رو شرکت نفت در مطالعات اولیه خود امکان برداشت ۱۰.۲ میلیون مترمکعب گاز در روز برای پالایشگاه ایلام را تخمین زد که در فاز نخست، دوسوم این رقم یعنی ۶.۸ میلیون مترمکعب به بهره‌برداری رسید و از سال ۸۶ تاکنون در حال تولید گاز و محصولات جانبی در این پالایشگاه هستیم. هم‌اکنون فاز دوم توسعه پالایشگاه ایلام در مرحله مناقصه قرار دارد که با بهره‌برداری از آن در سال‌های آتی، ظرفیت نهایی تولید به ۱۰.۲ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت.
کاهش مشعل‌سوزی در پارس جنوبی
وی درباره اقدام‌های انجام‌شده برای کاهش مشعل‌سوزی در پالایشگاه‌های گازی کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: جنبه اول در موضوع مشعل‌سوزی، مسائل زیست محیطی و آلودگی‌های ناشی از آن از جمله انتشار CO2 و SO2 است و جنبه دوم عدم‌النفع گازهایی است که در عمل از چرخه تولید خارج و سوزانده می‌شوند. این موضوع در منطقه پارس جنوبی به دلیل تراکم واحدهای تولیدی اهمیت بیشتری دارد، از این رو برای بهبود وضعیت مشعل‌ها، پروژه‌هایی مؤثر تعریف شده و براساس تقسیم وظایف، مسائل داخل پالایشگاه از سوی شرکت ملی گاز و موضوعات طراحی و شرایط تحویل و تحول از جانب شرکت نفت و گاز پارس در حال رفع و پیگیری است.
ضرورت بهینه‌سازی مصرف
از زردویان می‌خواهیم درباره آینده تولید از مخازن قدیمی در سال‌های آتی توضیح دهد که می‌گوید: در سال‌های اخیر توسعه پرشتاب فازهای پارس جنوبی سبب شد روز به روز بر میزان تولید گاز در کشور افزوده شود، اما واقعیت آن است که افزایش مصرف هم به همان مقدار سیر صعودی داشته است. توسعه پارس جنوبی با تکمیل فاز ۱۴ به اتمام می‌رسد و نمی‌توان توسعه جدیدی در این میدان را برای پاسخگویی به مصرف فزاینده ایجاد کرد. از این رو بهتر است با بهینه‌سازی و تغییر عادات و روش‌های جاری که توجیه اقتصادی نیز ندارند، از این سرمایه ملی به نحو مناسب‌تری در جهت منافع مردم، جامعه و آیندگان بهره‌مند شویم.
شناسایی مخازن جایگزین
مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران تأکید می‌کند: ماهیت مخزن به گونه‌ای است که محتوای آن روزی تمام می‌شود و پالایشگاه‌های قدیمی‌تر رفته رفته به پایان چرخه حیات خود می‌رسند. همکاران ما در مدیریت تلفیقی وزارت نفت، شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز با برگزاری نشست‌های متعدد همه تلاش خود را در مسیر شناسایی مخازن جایگزین و متناسب با کیفیت و ساختار مخازن و تأسیسات به‌کار گرفته‌اند و برنامه‌های مؤثری را در سال‌های آینده برای پالایشگاه‌های موجود به اجرا خواهند گذاشت.
هفته‌نامه مشعل
