داف: من به تعدادی از دولتها در آفریقا و خاور میانه در زمینه سیاستهای نفتی مشاوره داده ام، در مذاکرات نفتی شرکت کرده ام و در میلیاردها دلار مبادلات نفت و گاز سهیم بوده ام. به علاوه، در پروژه های خط لوله و پالایشگاهی فعالیت داشته ام.
هم اکنون نیز مدیر عامل شرکت آدامز آیرواسپیس هستم که در زمینه استفاده از ماهواره و نوعی از سنسور برای استفاده در مدیریت منابع و محیط زیست و همچنین مسایل امنیتی فعال است.
شانا: ممکن است لطفا ارزیابی خود را از شرایط کنونی بازار جهانی و نظر خود را درباره گردانندگان اصلی بازار و چگونگی عملکردشان بگویید؟
داف: گردانندگان اصلی در بازار جهانی نفت روسیه است، روسیه و شریکان تجاری اش بازارهای اروپا را به وسیله ترکیبی از عوامل کنترل می کنند که مهمترین آنها توانایی در انتقال مستقیم گاز از میدانها به مشتریان از طریق خط لوله های راهبردی است.
مقرون به صرفه بودن این مدل در مقایسه با مدلهای دیگر که متضمن هزینه های حمل و نقل، کشتی و گاهی خط آهن، و هزینه های ذخیره سازی می شود، روسیه را در موضعی قرار داده است که از آن برای گسترش نفوذ سیاسی استفاده می کنند.
پایه و مدل مالی احداث خط لوله مستقیم برای مصرف کنندگان و همین طور استفاده کنندگان تجاری از شدت رقابت می کاهد. چنان که اکنون می بینیم وعده های آمریکا برای تامین ال ان جی به عنوان مانعی بر سر راه سیاستهای خشن قیمتی روسیه، دارای اشکالاتی بود.
تامین گاز از سوی آمریکا که اکنون در سطح بالایی انجام می گیرد، تحت فرآیندی به نام شکست هیدرولیک (برداشت نفت و گاز از سنگهای رسی) صورت می گیرد که به محیط زیست آسیب می رساند و دهها هزار مایل مکعب از سرزمینهای ایالات متحده را به دلیل مسمومیت لایه سطحی خاک در خطر غیر قابل سکونت شدن قرار داده است.
علاوه بر این، منابع گازی حاصل از این فرآیند به ندرت بیش از پنج سال دوام می آورند و این واقعیتی است که هنگام عرضه برای عموم مردم از آن چشم پوشی می شود تا خطرهای زیست محیطی آن جبران شود.
منابع گازی نیز همچون نفت، تا حد قابل توجهی از مسائل سیاسی تاثیر می پذیرند و بر آن تاثیر می گذارند، به این معنا که دو مسیر وجود دارد: قیمت گاز و دسترسی به آن می تواند دولتها را به تغییر اهداف سیاست خارجی وادارد و مهمتر این که قدرت اقتصادی تولیدکنندگان گاز می تواند دولتها را برای تاثیرگذاری بر قیمتها به سوی تغییر سیاستها سوق دهد.
جنگهای خشونتبار و تهدید خطوط لوله، میدانهای تولید و مسیرهای کلیدی ترانزیت دریایی مثل تنگه هرمز نیز از جمله سیاستهای تاثیرگذار بر بازار هستند.
نمونه بارزی از این قضیه اقدام کشور قطر در فروش نفت به زیر قیمت تمام شده است. این اقدام با تمایل این کشور کوچک برای حضور تاثیرگذار در مسائل جهانی گره خورده است، بنابراین، قطر گاز به بازار عرضه می کند تا قیمتها را برهم بزند در حالی که گفته می شود در کنار عربستان از گروههای تکفیری مانند داعش حمایت می کند، با پیشروی داعش در عراق، هر روز بیشتر مشخص می شود که آنها در پی ایجاد یک هویت سیاسی نیستند بلکه اهداف دیگری دارند.
شانا: نقش ایران در بازارهای عرضه جهانی گاز چگونه است؟
داف:ایران در جهت یک مدل خاص سیاسی حرکت می کند و از احداث خطوط لوله و مقرون به صرفه بودن آنها برای ایجاد روابط تجاری دراز مدت با پاکستان، چین و کشورهای دیگر که تحت تاثیر قیمتهای جهانی، دسترسی به منابع و دغدغه های سیاسی، به خط لوله پیوسته اند، بهره می برد.
در نهایت، ایران بازیگر بزرگی در آسیا و سرانجام آسیای جنوب غربی خواهد بود.
شانا: بگذارید به سراغ وضع کنونی بازار های جهانی نفت خام برویم، بازیگران اصلی در این بازار چه کسانی هستند؟
داف: بازار جهانی نفت تحت تاثیر ژئوپولتیک افراد انگشت شماری قرار دارد. به عنوان نمونه، برادران کاچ در آمریکا نفوذ فوق العاده ای در پیش فروش نفت دارند. برای این که پی ببریم که قیمت نفت، تنها به عرضه و تقاضا گره نخورده است، نیاز به نبوغ بالایی نداریم.
هنگامی که تقاضا کم می شود، یا به طور رمز آلودی عرضه هم کاهش می یابد و یا این که یک نوع بحران جهانی، خیلی به موقع پدید می آید، پس از بحران مالی جهانی در سالهای 2008-2007 قیمت نفت باید به زیر 50 دلار در هر بشکه بازمی گشت اما این اتفاق رخ نداد، به جای آن، مسئله هسته ای ایران را پیش کشیدند و معلوم شد که قیمتها باید در سطوح بالایی باقی بماند که منجر به کاهش دارایی همه، جز عده ای معدود از ثروتمندترینها در غرب شد.
توان تاثیر گذاری گسترده بر قیمت نفت و سوخت از طریق تئوریهای توطئه، حدس و گمان، خبر های دروغین و تروریسم هدایت شده، یکی از اصلی ترین عوامل بی ثبات کننده در قرن گذشته بوده است که غربیها آن را هدایت کرده اند.
شانا: نقش ایران در بازار جهانی نفت چیست؟
داف: ایران به تعبیری سومین یا چهارمین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی است. نکته کلیدی در موقعیت ایران در بازار جهانی، اقدامهای آن کشور در توسعه تولید انرژی، از جمله انرژی هسته ای است که این امکان را برای آن فراهم می کند که درصد بیشتری از گاز را وارد بازار جهانی کند.اگرچه ایران گاز موجود بیشتری برای صادرات نسبت به ملل دیگر دارد، این کشور هنوز گاز طبیعی کمی صادر می کند. حداقل در عصری که بازیگران تولید گاز طبیعی و عرضه کنندگانی که از طریق خط لوله صادر می کنند به دقت مورد بررسی قرار دارند، این نمی تواند یک اتفاق ساده و قابل قبول باشد.
انگیزه اقتصادی پشت سر تخریب صادرات گاز ایران روشن است. ایران به عنوان یک بازار با توان تولید بالا که به طور ذاتی تمایلی به درگیر شدن در بازیهای ثابت نگه داشتن قیمت نفت و اعمال نفوذ در بازار ندارد، برای خودش دشمنان قدرتمندی تراشیده است.
بنابراین، با آغاز بهبود این وضع، هتلهای تهران پر می شود از دوستان جدیدی که فقط برای صرف یک تکه کیک نیامده اند، بلکه می دانند که هنگامی که تولید ایران روی خط عرضه قرار گیرد، قواعد سابق بازار بر هم خواهد خورد.
نظر شما درباره این عنوان «ایران قابلیت تولید 4 میلیون بشکه نفت در روز را دارد» که در شانا منتشر شده است، چیست؟
داف: خوب ایران حتما توانش را دارد که بیش از این مقدار هم تولید کند و می تواند در طول کمتر از سه سال این هدف را محقق کند. اصل موضوع این است که نفت ایران دارای بهترین کیفیت است و ذخایر آن قادر به ادامه تولید برای سالهای طولانی هستند که با توجه به افزایش عرضه نفت به بازارهای جهانی وابستگی آمریکا هم روز به روز به منابع انرژی بیشتر می شود و این در حالی است که بازارهای جهانی با یک خطر یک تغییر جدی تهدید می شوند.
در این شرایط این گونه به نظر می رسد که سطح رشد چین با ثبات پیش نخواهد رفت، و ایران قادر خواهد بود تا در آینده و با استفاده از درآمدهای نفتی خود اقتصادی متنوع برای خود ایجاد کند که دیگر مانند گذشته وابسته به صادرات نفت نباشد و این همان خطری است که اقتصاد روسیه را تهدید می کند.
شانا: چندی پیش امیر کویت به همراه یک هیئت بلند پایه تجاری به ایران آمد تا با مقامهای ایران دیدار و گفتگو کند. به نظر شما اهمیت این دیدار چیست و چگونه می تواند در روابط گازی دو کشور تأثیرگذار باشد؟
داف: کشورهای صادر کننده گاز طبیعی همگی در شرایط بی ثباتی هستند، آمریکا که بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده گاز طبیعی در جهان است قیمتها را در جهان تعیین می کند. به همین ترتیب، طرحهای بزرگ خط لوله و مایع سازی گاز طبیعی به طور معمول با کمبود بودجه روبرو می شوند؛ همانطور که در مورد برنامه های خط لوله صحرا و عرضه گاز لیبی به جنوب اروپا چنین اتفاقی رخ داد.
بازارهای غارتگر گاز کاملا هماهنگ حرکت می کنند و حتی تهدیدات امنیتی مشابهی در جهان ایجاد می کنند. تا بازارهای جهانی گاز به ثبات نرسند، توسعه جهانی و امنیت جهانی همیشه در خطر خواهند بود.
شانا: کنفرانس 2014 نفت و گاز ایران در دوبی از 23 تا 25 ماه ژوئن برپا شد. به نظر شما تأثیر این کنفرانس بر بازارهای جهانی نفت و انرژی چه خواهد بود؟
داف: کنفرانس دوبی به ایران کمک خواهد کرد تا وضع خود را در بازارهای آینده جهانی به ثبات برساند و هدف از این کنفرانس این بوده است تا تأثیر بازار ها بر مشارکت ایران را به ثبات برساند و این در شرایطی خواهد بود که جهان کنونی که تشنه منابع گازی است بتواند به منابع قابل اتکایی دست یابد بویژه با توجه به شرایط بی ثبات کنونی در آفریقا.
شانا: لطفا در مورد وضع بازار نفت عراق کمی توضیح دهید و وضع کنونی آن را با توجه به شرایط حال این کشور بیان کنید. به نظر شما چه ارتباطی میان فعالیتهای گروه داعش و بازارهای جهانی وجود دارد؟
داف: تمام فلسفه وجودی داعش تأثیر گذاشتن بر نفت است. با توجه به تصدی شیعیان بر مناطق کلیدی نفتی عراق و همچنین شیطنتهای کردستان عراق در مورد مسئله نفت، برخی جریانهای سیاسی این کشور از این گروه حمایت می کنند تا از آن طریق بتوانند کنترل این مناطق را از دست مقامهای بغداد خارج کنند. جالب اینجاست که داعش در بازارهای جهانی به عنوان یک تهدید دیده نمی شود که این خود گویای بسیاری مطالب است.
شانا: به نظر شما تأثیر تحریمهای آمریکا و اروپا بر بازار نفت و گاز ایران چیست؟
داف: به نظر من تحریمهای اروپا و آمریکا علیه ایران به ضرر غرب بوده است. جلوگیری از صدور نفت ایران یکی از روشهای کنترل قیمت نفت بویژه در بازار های آتی بوده است. بنابراین، وقتی عرضه به اندازه کافی در بازار باشد و تولید ایران هم در دسترس باشد، عرضه بیش از حد خواهد شد و قیمت نفت به پایین ترین حد ممکن می رسد.
مشکل غرب این است که سود بیش از حد ناشی از دلالی نفت دوباره به صورت سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می گیرد و نه این که به آن مالیاتی تعلق گیرد و این موضوع در سطح پایین زندگی، رکود اقتصادی و بی ثباتی سیاسی در کشورهای اروپایی در شرایط کنونی نمود پیدا کرده است.
شانا: نظر شما درباره ساخت خط لوله گازی ایران به اروپا چیست؟
داف: خط لوله گازی ایران حرکت جالبی است که ایران را به همسایگان خود در خلیج فارس پیوند می زند و سبب می شود گاز ایران در جهان برای غرب تشنه این ماده فراهم شود. از دید اقتصادی، این یک سیاست جالب برای ایران است که موجب می شود آسیب پذیری اقتصادی این کشور که در حال حاضر چین و هند و پاکستان را آزار می دهد کاهش دهد.
شانا: به تازگی در اخبار مشاهده کردیم که توقف استفاده از ریفورمیت در سوخت تولیدی پالایشگاههای ایرانی تا حد زیادی صرفه اقتصادی برای کشور به همراه خواهد داشت. نظر شما چیست؟
داف: ریفورمیت تهدید زیادی برای سلامتی مردم در ایران دارد و تنها دلیل استفاده از آن بحث تحریمها بوده است. ایران هم اکنون می تواند از ظرفیتهای پتروشیمی خود برای تولید محصولاتی استفاده کند که در بازار جهانی حائز اهمیت هستند و منع سیاسی هم ندارند.
*بدیهی است که دیدگاههای مطرح شده در این مصاحبه دربرگیرنده همه دیدگاههای شانا نیست و الزاما با آن توافق ندارد.
