به گزارش شانا به نقل از نشریه مشعل، تأسیسات بهره‌برداری خشکی منطقه عملیاتی لاوان شامل چهار واحد عملیاتی مشتمل بر کارخانه فرآورش نفت خام، واحد بارگیری و صادرات نفت خام، واحد تأمین و تولید آب و بخار منطقه و واحد تأسیسات گازی است. قدمت این کارخانه به سال ۱۳۴۶ برمی‌گردد که ابتدا تجهیزات کمتری داشت و به مرور به وضعیت موجود تبدیل شد.
ظرفیت فرآورش این کارخانه به گفته معاون بهره‌برداری خشکی این منطقه روزانه حدود ۲۲۰ هزار بشکه نفت خام است که در چهار مرحله تفکیک‌کننده‌ها برای نفت خام انجام می‌شود. نفت تولیدی از سکوهای سلمان به‌وسیله خط لوله ۲۲ اینچ به فاصله ۱۴۴ کیلومتری جزیره، نفت میدان بلال به‌وسیله خط لوله ۱۴ اینچی به فاصله ۹۷ کیلومتری لاوان و رسالت و رشادت هم با خط لوله ۱۸ اینچ به فاصله ۸۵ و ۱۰۵ کیلومتری جزیره لاوان می‌آید و پس از طی مسیری زیاد از زیر دریا وارد تأسیسات این کارخانه می‌شود، اما رسیدن نفت خام به این مجموعه به معنای آماده بودن آن برای خوراک پالایشگاه لاوان و صادرات نیست.
روند فعالیتی را که روی نفت خام ارسال‌شده از سکوها به این کارخانه انجام می‌شود، عبدالحمید شیبانی، معاون بهره‌برداری تأسیسات خشکی منطقه عملیاتی لاوان با سابقه فعالیت ۳۵ ساله در این منطقه، این‌گونه توضیح می‌دهد: فرآیندهای تفکیک آب و نفت طی مراحلی با افت فشار، تزریق مواد شیمیایی و گرم کردن نفت صورت می‌گیرد. در نهایت این نفت به مخازن نفت منتقل می‌شود.
به گفته او، در یک مرحله آب و گاز در سکوهای بلال، رسالت و رشادت تفکیک و به این کارخانه ارسال می‌شود، اما نفت خام تولیدی سکوی سلمان رویه متفاوت‌تری دارد، به این شکل که در یک مرحله تفکیک گاز و دو مرحله تفکیک آب صورت می‌گیرد. سایر مراحل تفکیک نیز در کارخانه انجام می‌شود. افزون بر آن، در این تأسیسات دستگاه نمک‌زدایی وجود دارد که در آخرین مرحله آب‌نمک‌های همراه جدا می‌شود. در این محوطه حدود مخزن ۵۰۰ هزار بشکه‌ای و دو مخزن یک میلیون بشکه‌ای وجود دارد که افزون بر تأمین بخش صادرات به‌طور متوسط روزانه حدود ۳۰ هزار بشکه خوراک پالایشگاه لاوان را تأمین می‌کند. ارتباط این کارخانه با سکوها از طریق تلفن و بی‌سیم است. ۱۲ شب گزارش عملیاتی آمار به واحد مربوطه می‌رسد و پس از آماده شدن، ساعت ۶ و ۳۰ دقیقه باید گزارش همه سکوها آماده اطلاع‌رسانی به ستاد تهران باشد.
در تأسیسات گازی کارخانه چه می‌گذرد؟
واحد دیگر این کارخانه تأسیسات گازی برای بهره‌برداری از دو حلقه چاه است که یکی از آنها در ۲۰ کیلومتری و دیگری در ۱۲ کیلومتری جزیره لاوان قرار دارد و به‌طور متوسط روزانه ۱۲ تا ۱۱ میلیون فوت مکعب گاز از آنها برداشت می‌شود. از این میزان حدود ۶ میلیون فوت‌مکعب تحویل پالایشگاه برای تأمین سوخت است و باقی آن هم برای نیروگاه‌های سلمان، رشادت یا پارسیان و دیگ‌های بخار استفاده می‌شود. افزون بر آن بخش زیادی گاز تفکیک‌شده از نفت، شیرین‌سازی و به نفت تزریق می‌شود و در صورت نیاز، گاز شیرین به‌عنوان سوخت توربین‌ها و سایر بخش‌ها استفاده می‌شود.
تولید و تأمین آب منطقه
واحد دیگر این کارخانه، تأمین و تولید آب منطقه است. شیبانی درباره روند آن می‌گوید: با شیرین‌سازی آب دریا، مصارف کارکنان، واحدهای صنعتی و همچنین دهکده تأمین می‌شود. تعهد تأمین آب دهکده به‌طور متوسط ۳۰۰ تن است که ۲۰۰ تن آن را شرکت نفت فلات قاره و ۱۰۰ تن آن را هم پالایشگاه لاوان تأمین می‌کند. آخرین بخش موجود در این کارخانه که شیبانی به آن اشاره می‌کند، واحد بخار – دیگ‌های بخار صنعتی است که به‌عنوان نیروی محرکه کمپرسورها، توربین پمپ‌ها و گرمکن مبدل حرارتی استفاده می‌شود.
از هدف‌گذاری این تأسیسات بیشتر بدانیم
وقتی از شیبانی درباره هدف‌گذاری این تأسیسات که به آن اشاره شد، می‌پرسیم می‌گوید: برنامه ما استمرار کیفیت و کمیت تولید است. او اشاره می‌کند که مسئله کمیت مرتبط با سکوهای نفتی و وظیفه ما بهبود کیفیت نفت خام است که نتیجه آن را امور بین‌الملل وزارت نفت و پالایشگاه اعلام می‌کنند. مسئله کیفیت هم نیازمند استانداردهایی برای صادرات و پالایشگاه‌هاست که از جمله ما همیشه کمترین میزان نمک را به‌ویژه برای پالایشگاه‌ها در نظر می‌گیریم. آب موجود در آن هم ناچیز است و تاکنون اعتراضی از نظر استاندارد کیفیت نفت خام نداشته‌ایم. وظیفه دیگر ما انجام اقدام‌هایی است که منجر به کاهش تولید از جانب ما به سکوها نشود که موردی در این زمینه نداشتیم و البته این مهم مستلزم انجام برنامه‌های تعمیراتی است.
شیبانی در میان صحبت‌های خود با اشاره به قابلیت‌های موجود در این کارخانه می‌گوید: در این مجموعه، کمبود سایر مناطق را از نظر تأمین آب و فرآورش نفت هم تأمین می‌کنیم. از جمله توانایی این کارخانه این است که می‌توانیم نفت سایر مناطق را فرآورش کنیم. به‌عنوان نمونه، منطقه قشم در مقطعی برای فرآورش با مشکل مواجه بود که به مدت یک سال این اقدام در لاوان انجام و حدود ۱۱ مرحله کشتی نفت میدان هنگام منطقه قشم برای فرآورش به این نقطه منتقل شد. از او درباره شرایط کار در دوره تحریم می‌پرسیم، می‌گوید: تحریم هم بخشی از زندگی ما شده، هنر ما این است که از آن عبور کنیم؛ تحریم همیشگی نیست. باید این صنعت را بچرخانیم. در همین شرایط تحریم هم می‌شود، مدیریت کرد. می‌دانیم شرایط اقتصادی خوب نیست، اما ما امیدواریم. نسل جدید، وظیفه مهمی برای اقتصاد ایران دارد.
تلاش شبانه‌روزی نیروی انسانی
این تأسیسات متشکل از ۳۴ نیروی رسمی و ۲۸ پیمانکار در چهار واحد عملیاتی است که نفرات به شکل اقماری در حال فعالیت هستند. کارخانه فرآورش نفت که بخش عظیم این کارخانه است و واحد تثبیت نفت خام، شیرین سازی و… که نفرات به شکل نوبت‌کار مشغول فعالیت هستند. نگرانی نیروهای این مجموعه، بازنشسته شدن نفرات قدیمی و سخت شدن جذب نیرو است. شیبانی در این باره معتقد است: صنعت نفت با تورم نیروی پیمانکار مواجه شد، اما این حجم از نیرو به شکل مناسبی تقسیم نشد. او می‌گوید: معتقدم در توزیع نفرات باید سهم بیشتری برای واحدهای عملیاتی در نظر گرفته می‌شد که متأسفانه بیشتر به سمت بخش‌های ستادی تقسیم شدند و واحدهای عملیاتی در شرایط موجود به‌طور مداوم با بازنشستگی مواجه هستند که این مسئله مشکل‌آفرین خواهد بود. البته باید این نکته را هم یادآوری کنم که به دلیل استرس بالا و خطر موجود در واحدهای عملیاتی، استقبال کمتری از حضور در این مجموعه‌ها می‌شود.
از کدام خطرها و حساسیت کار می‌گوییم؟
حال ممکن است این سؤال پیش بیاید که این دسته از واحدها با چه خطرهایی مواجه هستند. برای پاسخ به این سؤال بهتر است ابتدا به اهمیت و حساسیت این مجموعه اشاره کنیم. این کارخانه دریافت‌کننده نفت چهار سکوی نفتی کشور است و همین موضوع اهمیت و حساسیت آن را نشان می‌دهد. می‌دانیم که با توجه به قدمت صنعت نفت ایران و قدیمی بودن دستگاه‌ها و تجهیزات، نیازمند مراقبت ویژه است که این حساسیت کار را در این بخش افزایش داده است. یکی از نفرات شاغل در اینجا می‌گوید: کسی که در کار اداری است این استرس‌ها را ندارد، ما در زمان استراحت هم آماده‌به‌کار هستیم. نیروهای شاغل در بخش بهره‌برداری و نیروگاه در ۱۴ روز کار خود، یک هفته شب‌کار هستند که از ساعت ۱۸ غروب تا ۶ صبح است و ساعت روز کارها هم یکنواخت از ۶ صبح تا ۱۸ عصر است. شیفت‌هایی که با توجه به بی‌خوابی از نظر روحی، روانی آنها را متأثر کرده است. حساسیت کار نیز با توجه به مرتبط بودن با تولید، خطرات خاص خود را دارد. از جمله نفت خام و گاز که با میزان بالای هیدروسولفوری همراه است. گفته می‌شود در نقاطی از کارخانه فرآورش گاز با ۴۰ هزار (ppm)H2S وجود دارد که نشت آن در لحظه بسیار خطرناک است؛ از این رو هر یک از نفرات باید مراقبت‌های موردنیاز ایمنی و… را در نظر داشته باشد.
سختی کار اقماری با عشق آسان می‌شود
کسی که تحت عنوان اقماری در نقاط مختلف عملیاتی صنعت نفت مشغول فعالیت می کند، همیشه با استرس دوری از خانواده مواجه است. این موارد در همه بخش‌های نفت وجود ندارد و تنها کسانی که به شکل اقماری مشغول فعالیت هستند، سختی آن را درک می‌کنند. در این شکل از زندگی، بیشترین بار مسئولیت زندگی با همسران کارکنان اقماری است. با کارکنان این مجموعه در این مورد که صحبت می‌کنم، می‌گویند: بعد دیگر این مسئله این است که نبودن اقماری مساوی با قطع تولید است که تبعات زیادی دارد. با این توضیحات تأکید می‌کنند که ما پای‌کار ایستاده‌ایم. در این میان آنچه باید به آن توجه شود، بازنشسته شدن قدیمی‌ترهای نفتی است که بدون شک هرچه پیش می‌رویم، خالی شدن این نسل بیشتر احساس می‌شود، این را یکی از قدیمی‌های نفتی اشاره می‌کند و می‌گوید: نسل جدید متفاوت‌تر است.
شیبانی معاون این مجموعه متولد ۱۳۳۹ و اهل شیراز است. با مرور فعالیت خود از گذشته تا امروز می‌گوید: سال ۶۳ که به اینجا آمدیم، یک منطقه جنگی بود، شبی دو بار با صدای آژیر قرمز بیدار می‌شدیم و هم‌زمان با صدای توپ‌های ضد هوایی به سنگر می‌رفتیم و مشغول فعالیت بودیم. از نظر غذا، مسائل رفاهی و… شاهد حداقل امکانات بودیم. با وجود این احساس همدلی و امیدواری به آینده، دلبستگی به کار و تلاش بسیار زیاد بود و دوری از خانواده با وجود شرایط سخت جنگی کمتر احساس می‌شد. او ادامه می‌دهد که جامعه با نسل جدیدی مواجه است. خیلی‌ها می‌آیند و درخواست انتقال می‌دهند. شرایط اقماری را هرکسی تحمل نمی‌کند. از تلخی و سختی اقماری که می‌پرسیم، توضیح می‌دهد: ما در شادی و غم‌های خانواده نبوده‌ایم. از نظر اجتماعی در جامعه نیستیم، بعد از هر ۱۴ روز هم که به خانواده و مردم بازمی‌گردیم مثل غریبه‌ها هستیم. چون کنار خانواده نیستیم، همیشه احساس می‌کنیم به آنها بدهکار هستیم. می‌پرسیم پس چرا در اینجا ماندید و به کار ادامه دادید که می‌گوید: این یک دیوانگی و عشق به کار است که ادامه دارد. پیام او به نسل جدید این است که قدر این فرصت‌ها را بدانند و بی‌تفاوت نباشند. ما به خانواده، جامعه و سازمان تعهد دادیم و باید پای آن بایستیم. یا به اقماری تن ندهیم و اگر آمدیم، پای‌کار باشیم. وقتی طرح اقماری را پذیرفتیم پس از عمرمان خوب استفاده کرده و سعی کنیم به بهترین نحو خدمت کنیم.
با دلگرمی خانواده اقماری باقی ماندیم
داور شاه‌محمدی که با ۳۰ سال سابقه کار ریاست این کارخانه را عهده‌دار است، اشاره می‌کند: کار ما عملیاتی، پراسترس، خطرناک و پر از مخاطراتی است که همیشه اپراتورها با آن مواجه هستند. اوضاع کار را که می‌پرسیم، می‌گوید: اوضاع مطلوب است این مهم حاصل تلاش و کمک همکاران است که با سختی، عشق و علاقه کار می‌کنند و این فعالیت را با افتخار انجام می‌دهند. او با اشاره به شیفت‌های شبانه‌روزی در این کارخانه یادآوری می‌کند که قطعاً عشقی در آن هست. او می‌گوید: همکاران جدید ابتدا وقتی به اینجا می‌آیند، وقتی با سختی کار آشنا می‌شوند و یک مقدار کمبودها، دوری از خانواده را می‌بینند، اینجا نمی‌مانند.
به خاطر همین آنها که می‌مانند، حتماً به شما می‌گویم که عشق به کار دارند، زیرا این کار سختی است. یکی از فاکتورهای مهم آن این است که همسر و خانواده‌ات همراهت باشند، اگر خانواده‌ای برای سازگاری با این کار نداشته باشید، اینجا ماندن سخت خواهد بود. پشتوانه ماندن در این شرایط آب‌وهوا و وضعیت عملیاتی این بود که خانواده‌هایی داشتیم که از ما حمایت کردند و با دلگرمی آنها اقماری ماندیم.
او ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه باید نفت را از سکوها دریافت و فرآورش کنیم، به‌خصوص سکوی سلمان که نسبت به آن تعصب میهن‌پرستی داریم، همیشه گوش‌به‌زنگ هستیم تا اختلال ایجاد نشود.
با افتخار می‌گویم کارمان را دوست داریم
شاه‌محمدی ادامه می‌دهد: به نمایندگی از تمام همکاران بهره‌برداری خشکی با افتخار می‌گویم که ما کارمان را دوست داریم، با علاقه کار می‌کنیم، مسائل مالی پرسنلی باعث ناامیدی نشده است. این شعار نیست، حقیقت است. من پیچ و مهره‌های این تأسیسات را چشم‌بسته می‌شناسم.
انتظار بهبود وضعیت هم داریم. وضعیت کشور تحریم اوضاع مالی را می‌بینیم، این درک را داریم انتظار بالایی نداشته باشیم. از دور بدون آشنایی با کارمان به ما نجومی بگیر می‌گویند، اما این‌طور نیست. باید بگویم بسیاری از همکاران و نیروهای اقماری حتی در ۱۴ روز استراحت، شغل دوم دارند. امیدوارم وضع بهتر شود.
از انتخاب شغلم پشیمان نیستم
در اتاق کنترل کارخانه که سال ۷۱ راه‌اندازی شده است، با سیدمحمدرضا علیزاده، سرپرست اتاق کنترل هم‌صحبت می‌شوم، مهندسی صنایع شیمیایی دارد و از اوضاع کار که سؤال می‌کنم، می‌گوید: خدا را شکر؛ با توجه به شرایط جامعه کار کردن در نفت امتیاز خوبی است؛ هرچند کار سخت است، اما کار را ادامه می‌دهیم و از سویی خانواده هم در این سختی درگیر هستند؛ چون نه آنها می‌فهمند چگونه زندگی می‌کنند و نه ما. همسرم می‌گوید فکر می‌کردم به این شکل از زندگی عادت می‌کنم، اما هیچ‌وقت عادت نخواهم کرد. او درباره سختی کار اشاره می‌کند: با توجه به اینکه در بخش بهره‌برداری مشغول فعالیت هستیم، در ۱۴ روز حضور در اینجا، هفت روز شب‌کار و هفت روز روزکار هستیم. ۱۲ ساعت متوالی در محیط کار هستیم و استراحت نداریم و خطر و استرس کاری هم زیاد است، با توجه به ترکیبات اسیدی گازها، کوچک‌ترین نشت با از دست رفتن جان کارکنان همراه است. سعید شکری، اهل ملایر است؛ فوق‌لیسانس مهندسی شیمی، مسئول نوبت‌کاری است. او هم بخش سخت کار را دوری خانواده می‌داند و با این حال می‌گوید که از انتخاب کار پشیمان نیستم و به کارم علاقه زیاد دارم.
عملیاتی‌ها هم بهتر دیده شوند
صحبت از درخواست‌ها و مطالبات آنان که می‌شود، اولویت آن این است که به کارکنان بخش بهره‌برداری و عملیاتی که مشعل نفت را روشن نگه داشتند، اهمیت بیشتری داده شود. یکی از آنان هم اشاره می‌کند: کارکنانی که در بخش عملیاتی مشغول فعالیت هستند، هم از نظر سازمانی رتبه پایینی دارند و اصلاح آن در ایجاد انگیزه ما مؤثر خواهد بود. دیگری هم درخواست افزایش نفرات را دارد و می‌گوید به خاطر کمبود نفرات از مرخصی‌هایمان هم نمی‌توانیم استفاده کنیم.
