تربتی متولد سال ۱۳۴۳ در تربت حیدریه است و مدرک فوق‌لیسانس مهندسی صنایع خود را از دانشگاه پلی تکینک امیرکبیر و لیسانس مهندسی شیمی را از دانشکده نفت آبادان دریافت کرده است. شاید بتوان او را نمونه‌ای از پیشرفت پلکانی یک کارشناس در صنعت برشمرد که کار خود را به عنوان مهندس پالایش از پالایشگاه گاز خانگیران آغاز کرد و در مقاطعی رئیس خدمات مهندسی پالایش مدیریت عملیات، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران و مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران بوده است. گفت‌وگو با حسن منتظر تربتی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران را می‌خوانیم.
از ورودتان به صنعت گاز بگویید.
سال ۶۶ از دانشگاه نفت فارغ التحصیل شدم و آن زمان رسم بر این بود کسانی که از دانشگاه نفت فارغ‌التحصیل می‌شوند، متناسب با رشته تحصیلی‌شان در یکی از بخش‌های وزارت نفت مشغول به کارمی شدند. عمدتا هم روال این بود که جنوب را انتخاب کنند. با این حال علاقه‌مند بودم که به خانگیران بروم تا بتوانم در کنار خانواده‌ام باشم. خانگیران منطقه عملیاتی بود و من در تلاش بودم تا ببینم چگونه می‌توانم در این منطقه مشغول به کار شوم.
خاطرم هست در آن زمان آقای شمشیری، معاون مهندسی بخش عملیات بود و به دست‌خط او نامه‌ای دریافت کردم تا خود را به پالایشگاه خانگیران (شهید هاشمی‌نژاد) معرفی کنم و مشغول به کار شوم. فرآیندی بسیار ساده بود و من هم با همان دست‌خط عازم خانگیران شدم و از ۱۶ خرداد ۶۷ به صورت رسمی کارم را در شرکت ملی گاز ایران آغاز کردم.
علاوه بر گاز، پیشنهاد یا امکان انتخاب گزینه کاری دیگری داشتید؟
پس از ورود به خانگیران (اسفندماه ۶۷) و آغاز به کارم، نامه‌ای دریافت کردم که باید به جنوب کشور بروم. پس از هفت ماه پیگیری دوباره امکان حضور در خانگیران فراهم شد و در همان زمان، از پتروشیمی خراسان نیز درخواست همکاری دریافت کردم. بین دوراهی گاز و پتروشیمی ماندم و برای نخستین بار استخاره کردم. متنی که در استخاره آمده بود برایم جالب بود. در استخاره آمده بود که با افراد خوبی کار خواهید کرد؛ موفقیت حاصل است.
در طول دوره کاری‌ام در صنعت گاز این جمله را با تمام وجود حس کردم و همیشه روسا و همکارانم همه خوب بودند و با حس خوبی با هم کار می‌کردیم. موفقیت شرکت ملی گاز ایران به خاطر همین همدلی‌هایی بوده که همیشه وجود داشته و این موضوع را حس کرده‌ام. هرجا که نیروی انسانی وجود داشته، از رئیس و همکار گرفته همگی با روی خوبی با هم کار کردیم و این در موفقیت من اثر داشته است.
هرفردی برای آینده‌اش برنامه دارد. روزی که وارد صنعت گاز شدید، چه برنامه و آرزویی برای آینده داشتید؟
همه آدم‌ها برای آینده خود برنامه و آرزو دارند. برخی اوقات این آرزوها آنقدر بزرگ است که حتی شاید نتوان آن را بیان کرد، با این حال مهم است که چگونه مسیر را مشخص کنیم تا به این آمال و آرزوها برسیم. اتفاق خوبی که در زندگی من افتاده این بوده که در هر لحظه‌ای که در کاری مشغول به فعالیت شدم، آن کار را با لذت انجام دادم و اصلا فکر پس از آن کار را نمی‌کردم. گاهی فکر می‌کردم همان کاری که انجام می‌دهم، بیشترین تلاش را برای آن داشته باشم و حداکثر لذت را از کارم ببرم. همیشه در همه مسیرهای شغلی آنقدر ایده در ذهنم داشتم که فکر می‌کردم تا پایان هم که بخواهم ادامه دهم، باز جا برای ماندن و کار برای انجام دادن دارم. این موضوع بسیار برایم مشهود بوده است.
فکر می‌کردید روزی به بالاترین سمت در صنعت گاز برسید؟
جالب است زمانی که در پالایشگاه خانگیران مشغول به کار شدم، رئیس مستقیمی که با من کار می‌کرد به من گفت که شما می‌توانید به بالاترین سمت در صنعت نفت برسید. برایم بسیار عجیب بود، زیرا من کارشناس معمولی بودم، اما اعتماد به نفسی که آن جمله به من داد، برایم بسیار ارزشمند بود. زمانی که به عنوان معاون وزیر انتخاب شدم، به مشهد رفتم و او را که بازنشسته شده بود، دیدم. این موضوع باید برای همه مدیران درس باشد که با کارشناسان‌شان و کارمندان‌شان با اعتماد به نفس صحبت کنند و به آنها امید دهند و برایشان ارزش قائل باشند.
لطفا درباره پیشنهاد معاونت بگویید.
چند بار بحث جانشینی آقای عراقی (به دلیل بازنشستگی) در شرکت مطرح شده بود و در همه زمان‌ها یکی از گزینه‌های جایگزین نیز من بودم. فرآیند این اتفاق بسیار ساده بود. ابتدا بحث آن در هیئت مدیره شرکت ملی گاز ایران مطرح شد و پس از آن، هیئت مدیره من را به عنوان مدیر عامل انتخاب کرد و بعد از آن نامه معرفی برای وزیر نفت ارسال و ایشان آن را تایید و من را تنفیذ کرد. از مهندس زنگنه تشکر می‌کنم که به من اعتماد و بدون هیچ پیش‌شرطی من را منصوب کردند. این موضوع برایم بسیار ارزشمند بود. بلافاصله با هیچ مقدمه و تعارفی در سمت جدیدم مشغول به کار شدم.
خانواده با معاون وزیر شدن‌تان مشکلی نداشت؟
خانواده خیلی با من همراهی کردند و بخشی از موفقیت‌هایم به این دلیل است که من خاطرم از بابت خانه راحت بود. همسرم خانه را به خوبی مدیریت می‌کند و من هم همه انرژی و وقتی که دارم، برای کارم می‌گذارم. همسرم به من در این مسیر بسیار کمک کرده است. فرزندانم هم همین‌طور. پسرم در حال دریافت فوق لیسانس مهندسی مکانیک است و به عکاسی هم علاقه دارد و این هنر را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کند. دخترم هم ازدواج کرده و سال آخر مقطع لیسانس رشته معماری است.
صنعت گاز در دوره‌هایی شاهد انتخاب و انتصاب معاون وزیر از بدنه خود بوده است. این موضوع دلیل خاصی دارد؟
این موضوع خوش‌شانسی شرکت ملی گاز ایران است و نشان می‌دهد که صنعت گاز سیستمی دارد که این اعتماد را در بیرون ایجاد کرده است. معمولا همه وزرا ابتدا از درون صنعت دنبال مدیر می‌گردند تا با سلایق‌شان هماهنگ باشد و بتواند آن جایگاه را داشته باشد. زمانی که درون سیستم به فرد مورد نظر نمی‌رسند، سراغ افراد بیرونی می‌روند. شرکت ملی گاز ایران با توجه به اینکه جنس کارش خدمت‌رسانی است با شرکت‌های دیگر زیرمجموعه وزارت نفت متفاوت است. شاید بتوان گفت که این شرکت، ملی‌تر از شرکت‌های دیگر است. گاز، مهم‌ترین صنعتی است که در کل کشور گسترش پیدا کرده است و ملی بودن در بافت نیروی انسانی آن بیشتر احساس می‌شود. این ملی بودن کمک کرده که همه تفکرها و اقشار حضور داشته و شرکت ملی گاز ایران روی پرورش نیروها اثر داشته و کارهای مثبتی انجام داده است. نیروها از بدنه شرکت ملی گاز ایران رشد کرده‌اند و انسجام خوبی در این شرکت حاکم است. آن انسجام و همدلی که از گذشته میان مدیران حاکم بوده، سبب شده است که وزارت نفت و وزیر نفت به شرکت ملی گاز ایران اعتماد کنند. امیدوارم کمک کنم پاسخ مناسبی به وزیر و کارکنان بدهم.
صنعت نفت و گاز از قدیم جایگاه خاصی داشته است. آیا معاون وزیر نفت شدن حس خاصی دارد؟
بله. حس خوبی دارد. به هر حال انسان‌ها علاقه‌مند هستند پیشرفت کنند و اگر این موضوع نبود، هیچ تلاشی صورت نمی‌گرفت. البته مسئولیت سنگین‌تر به معنای حقوق زیادتر نیست. به هر حال همانند مسابقه‌ای می‌ماند که در آن شرکت کرده‌اید و وقتی از همه جلوتر هستید و از مانعی عبور می‌کنید، حس موفقیت دارید. این حس موفقیت همیشه برای انسان شیرین است. به هرحال آدم‌ها برای موفقیت ارزش بیشتری قائل هستند و من هم از این موضوع حس خوبی دارم که توانستم موفق باشم و به عنوان یک فرد موفق من را برای این مسئولیت انتخاب کردند.
تربتی کارشناس با تربتی معاون وزیر نفت چقدر تفاوت دارد؟
موفقیت و اعتماد به نفس لازم و ملزوم یکدیگر هستند. اگر اعتماد به نفس داشته باشید، موفق می‌شوید و اگر هم موفق باشید اعتماد به نفس‌تان بیشتر می‌شود. وقتی مدارکم را مرور می‌کردم، به موضوعی برخوردم که برایم جالب بود. از زمانی که کارشناس بودم تا زمانی که به مدارج بالاتر رسیدم، مدل امضایم بدون اینکه قصدی در آن داشته باشم، تغییر کرده است. من از روی این موضوع که شکل امضایم چقدر تغییر کرده است، حس کردم که اعتماد به نفسم هم افزایش پیدا کرده است.
اهل مسافرت هستید و آخرین مسافرتی که خانوادگی رفتید کجا بوده است؟
مسافرت را دوست دارم، اما به دلیل کمبود زمان خیلی اهل مسافرت نیستم. بیشتر در تعطیلات به ویژه تعطیلات نوروز با خانواده به مسافرت می‌روم. آخرین مسافرتم دو ماه پیش با خانواده بود که به رامسر رفتیم. هرسال در تعطیلات عید یک استان را انتخاب می‌کنیم تا بتوانیم داخل ایران را بگردیم و شهرهای مختلف آن را ببینیم.
آخرین کتابی که مطالعه کردید چه بوده و یک کتاب به خوانندگان «مشعل» پیشنهاد دهید.
سال‌ها پیش کتابی با عنوان «۷ عادت مردان موثر» خواندم که روی من خیلی اثر داشت. کتاب «از خوب به عالی» هم روی من خیلی اثر داشت. اخیرا کتابی درباره زندگینامه وزیر نفت عربستان خواندم. این کتاب خیلی برایم جالب بود و امیدوارم که مهندس زنگنه هم زندگینامه‌شان را بنویسند، چراکه ایشان در داخل و خارج از کشور بسیار اثرگذار هستند.
کتابی هم که به تازگی شروع به خواندن آن کردم، «چالش‌های پیش روی مدیران جدید» نام دارد که یکی از دوستانم به من هدیه داده است.
آیا برنامه خاصی برای حوزه منابع انسانی در سال ۹۸ دارید؟
عادت کرده‌ام که برنامه‌هایم را اولویت‌بندی کنم و همه برنامه‌ها را یک جا دنبال نکنم. سعی می‌کنم چند مورد را انتخاب کنم که بتوانم به نتیجه برسانم. در بحث منابع انسانی که دغدغه مهم شرکت است، باید بتوانیم به وضعیت معیشت نیروی انسانی کمک کنیم و به بحث سازماندهی و نوع استخدام آنها فکری اساسی کنیم. اگرچه خیلی دررابطه با این موضوع صحبت شده است، اما امیدوارم در سال ۹۸ هم در شرکت ملی گاز ایران و هم در سطح وزارت نفت اتفاقات خوبی بابت نیروی انسانی بیفتد، به دلیل آنکه ما در سال‌های گذشته استخدام‌های منقطعی داشتیم و استخدام با یک برنامه‌ریزی مدونی صورت نگرفته وضعیت سنی و سابقه‌ای افراد در شرکت از یک منحنی نرمال و طبیعی تبعیت نمی‌کند. این منقطع بودن توازن وزنی و سابقه‌ای را در شرکت به گونه‌ای به هم زده است که ما باید بتوانیم این موضوع را به شیوه‌ای جبران کنیم. امیدوارم بتوانیم با ساماندهی پیمان‌ها و روش‌های پیمان‌سپاری، امنیت خاطر را برای نیروی انسانی ایجاد کنیم و هم فضای اعتماد دوطرفه برای آینده‌مان داشته باشیم.
سخن پایانی
فکر می‌کنم بعضی وقت‌ها سخن گفتن خیلی کارساز نباشد. مدیران اگر خوب عمل کنند، می‌توانند برای پرسنل الگو باشند، یا اگر نخواهیم الگو بگوییم، یک نمونه و یا تصویر می‌توانند باشند. فکر می‌کنم که تصویر کارشناسی هستم که در شرکت ملی گاز ایران با کار کارشناسی رشد کرده است. این تصویر را دوست دارم که کارشناسان شرکت ملی گاز ایران به عنوان یک تصویر در ذهن‌شان داشته باشند که اگر علاقه‌مند باشند، می‌توانند روزی در این شرکت مدیرعامل شوند یا حتی درجات بالاتر را داشته باشند. روی سخنم با کارکنان شرکت ملی گاز است، می‌توانم بگویم که شرکت برای خودشان و مردم است. گاز شاید ملی‌ترین شرکت و مردمی‌ترین شرکت است، زیرا خدمات آن عامه مردم را دربرمی‌گیرد و این حس خوبی که به لحاظ خدمات‌رسانی در مردم ایجاد کرده، اثر مثبت آن در سازمان دیده می‌شود. مردم، مسئولان و مقام‌های عالی‌رتبه کشور و رئیس جمهور نظر خوبی روی شرکت ملی گاز ایران دارند و همه از آن به خوبی یاد می‌کنند. این اثر آن کار خوبی است که انجام می‌دهیم. ما برای مردم کار می‌کنیم و این ناملایمات، کم‌کاری‌ها و کاستی‌ها در مقابل آن وظیفه‌ای که ما داریم که همان خدمت‌رسانی به مردم است، ناچیز است و می‌گذرد. همه کارکنان شرکت ملی گاز ایران باید بدانند با هر مشکلاتی که وجود داشته باشد، برای مردم کار می‌کنند و این حس خوب را همواره با خودشان داشته باشند.
در پایان هم خدمت همه همکاران عزیزم در اقصی نقاط کشور و خانواده‌های محترم‌شان سال ۹۸ را تبریک می‌گویم و آرزو می‌کنم که اول از همه سلامتی برای خودشان و خانواده‌های‌شان برقرار باشد و آرزوی اصلی‌ام این است که در هر لحظه در کنار خانواده‌شان احساس شادی و خوشحالی و موفقیت داشته باشند و حس خوب زندگی کردن و کار کردن در کنار هم را در همه شرایط زندگی داشته باشند.
مهدی مهرابی
هفته‌نامه مشعل
