نفت ۱۰۰ دلاری؟

چشم‌انداز قیمت نفت همچنان بسیار غبارآلود و به‌شدت تحت تأثیر شیوع سویه‌های جدید کرونا در جهان است، اما روندی که سبب عبور قیمت نفت خام برنت از مرز ۸۶ دلار در هر بشکه، به‌عنوان رکود هفت ساله  شده، این احتمال را تقویت کرده که سویه اومیکرون کرونا تأثیر معناداری را بر روند شتابان احیای اقتصاد جهان نخواهد داشت و انتظار کسری عرضه نفت در سال ۲۰۲۲ به‌شدت تقویت شده است.

سطح ذخیره‌سازی نفت جهان در سال ۲۰۲۱ به‌شدت کاهش یافت و در پایان سال ۲۰۲۱ کمتر از متوسط پنج‌ ساله پیش از شیوع کرونا (۲۰۱۹-۲۰۱۵) است. بسیاری از تولیدکنندگان اوپک‌پلاس به حداکثر ظرفیت تولید خود رسیده‌اند؛ شتاب رشد تولید نفت شیل در صورت تغییر برنامه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های بهره‌بردار حداقل ۶ تا ۹ ماه طول خواهد کشید. به این ترتیب نگاه‌ها به قیمت‌های ۱۰۰ دلار در هر بشکه دوخته شده است.

آمارهای موجود حاکی از آن است که هنوز هیچ منبعی قیمت نفت ۱۰۰ دلار در هر بشکه را برای سال ۲۰۲۲ پیش‌بینی نکرده است. تنها بانک آمریکا (مریل لینچ) پیش‌بینی کرده که قیمت نفت برنت در سه ماهه دوم به ۹۵ دلار برای هر بشکه خواهد رسید.

افزون بر این حجم مبادلات برای قراردادهای اختیار خرید ۱۰۰ دلار در هر بشکه در ماه گذشته به‌شدت افزایش یافته است. تعداد قراردادهای فعال در بازار مشتقات برای خرید آتی‌های نفت خام برنت با سررسید ژوئن در قیمت ۱۰۰ دلار در هر بشکه از میانه دسامبر ۲۰۲۱ تا  ۱۵ ژانویه دو برابر شده و در این فاصله قیمت آتی‌های ژوئن ۲۰۲۲ بیش از ۱۰ دلار در هر بشکه رشد داشته است. این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد در بازار نفت انتظارات برای قیمت نفت ۱۰۰ دلار در هر بشکه به‌تدریج در حال تقویت است.

مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه در بازار نفت همواره یک نقطه اوج روانی بزرگ بوده است. قیمت نفت برای یک دوره چهار ساله پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ جهان بالاتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه معامله می‌شد، سطحی که رئیس آژانس بین‌المللی انرژی «منطقه خطر» نامید.

سرانجام این قیمت‌ها به لطف نوآوری جدید برای تولید نفت شیل و جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های جدید کاهش یافت و از مرز ۱۰۰ دلار سقوط کرد، البته کشورهای تولیدکننده نفت نیز قیمت‌های ۱۰۰ دلار در هر بشکه را نمی‌خواهند و این موضوعی بوده که اخیراً وزیر نفت عمان به‌صراحت عنوان کرده است. به تعبیری جهان برای چنین قیمت‌های نفتی آمادگی ندارد و می‌تواند فشار زیادی را بر قیمت‌های سوخت، تورم و معیشت مردم در کشورهای واردکننده نفت وارد کند.

شاخص قیمت مصرف‌کننده در آمریکا اخیراً به بالاترین سطح هفت ساله خود رسیده و مقام‌های فدرال رزرو برای سه مرحله افزایش نرخ بهره برنامه‌ریزی کرده‌اند. مصرف‌کنندگان اروپایی همچنان با قیمت بالای گاز طبیعی درگیر هستند، حتی کشورهای تولیدکننده نفت از این مشکلات مصون نبوده‌اند و قزاقستان با ناآرامی‌های داخلی ناشی از افزایش قیمت گاز مایع درگیر شده است.

البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که قیمت‌های نفت سه رقمی می‌تواند فشار بزرگ‌تری را بر اقتصادهای غیردلاری به‌دلیل تقویت ارزش دلار در مقایسه با ۱۰ سال قبل وارد کند. ارزش دلار آمریکا در برابر سبد مرجع ارزهای بین‌المللی هم‌اکنون  ۲۵ درصد بالاتر از آخرین باری است که قیمت نفت از مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه عبور کرد و این موضوع هزینه‌های واقعی مصرف یا واردات نفت را برای چین، اروپا و دیگر کشورهای واردکننده غیردلاری افزایش می‌دهد. افزایش انتظاری نرخ بهره از سوی فدرال رزرو سبب می‌شود ارزش دلار در برابر دیگر اسعار حتی بیشتر نیز شود.

امکان دارد قیمت نفت به این زودی به ۱۰۰ دلار در هر بشکه نرسد، اما بی‌تردید احتمال آن افزایش یافته است. علائمی در حال ظهور است که تقاضا در حال تقویت شدن است. سود پالایشی برای سوخت جت، به‌عنوان آخرین بازاری که پس از سقوط سال ۲۰۲۰ در فرآیند احیا است، از ماه نوامبر تاکنون دو برابر شده است؛ تولیدکنندگان نفت شیل با احتیاط بیشتری به قیمت نفت ۸۰ دلار در هر بشکه واکنش نشان می‌دهند؛ عملکرد اوپک پلاس تاکنون نیز نشان می‌دهد که اعضا به سیاست‌های توافقی بیشتر علاقه‌مندند تا واکنش متناسب به تحولات جاری بازار، البته اگر توان واکنشی داشته باشند. اگر عرضه همچنان بدون کشش بماند، باید قیمت‌ها برای مهار رشد تقاضا افزایش یابد، شاید فراتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه.

منبع: مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی