فتنه بنزینی چگونه خاموش شد؟
به گزارش شانا به نقل از روزنامه همشهری، ماجرای اختلال در سامانه‌های بنزین با اقدام به‌موقع دولت در رفع مشکل و گفت‌وگو با مردم از تبدیل شدن به یک بحران دیگر طی سال‌های اخیر خارج شد. یک هفته پس از حمله سایبری گسترده به شبکه هوشمند سوخت و از کار افتادن پمپ‌های بنزین، مشکلات باقیمانده در جایگاه‌ها نیز حل شد و بار دیگر از حالت آفلاین به حالت آنلاین درآمدند؛ سهمیه یارانه‌ای بنزین به کارت‌ها برگشت و برخلاف شایعات نه‌تنها رقم آنها از کارت‌ها کم نشد، بلکه بنزین جبرانی آن هم با اعلام دولت به سهمیه پیشین اضافه می‌شود.
حداقل چهار اقدام دولت در ورود سریع به حل مشکل هم‌زمان با پذیرش واقعیت حمله به سیستم سوخت، اطلاع‌رسانی فوری و جبران حقوق شهروندی تضییع‌شده با اعلام تخصیص بنزین اضافی، از تبدیل شدن مسئله به معضل جلوگیری کرد. مقایسه این اتفاق با حوادث بنزینی آبان ماه دو سال قبل گویای تحول مدیریتی و برنامه‌ریزی دولت سیزدهم در مقایسه با دوره اجرایی سابق کشور است.
آن زمان افزایش قیمت بنزین که تصمیم و اجرایش با خود دولت حسن روحانی و اعضای کابینه‌اش بود، به اعتراض‌های خیابانی منجر شد و در حوادث بنزینی امسال که دولت نقشی هم در آن نداشت، نگرانی‌های مردم بدون برخوردهای امنیتی کنترل شد. این اتفاق شاید مهم‌ترین و جدی‌ترین محک دولت سیدابراهیم رئیسی در ابتدای راه و در رویارویی با سیل حوادث خواسته و ناخواسته سال‌های اخیر در کشور بود.
اولین و مؤثرترین اقدام دولت سیزدهم در مواجهه با قطع موقتی جایگاه‌های سوخت، حضور سرزده رئیس‌جمهور در جایگاه شلوغ و پرجمعیت میدان فردوسی و گفت‌وگو با مردم بود. حمله سایبری پیش‌ازظهر سه‌شنبه، چهارم آبان اتفاق افتاد و رئیسی یک روز بعد در جریان سرکشی به جایگاه سوخت و وزارت نفت، اراده خود برای مدیریت مستقیم و بدون واسطه‌اش در حوادث را به نمایش گذاشت. مقام‌های ارشد و مدیران دولتی بخش‌های مرتبط ارتباط خود با مردم را در لحظه حفظ کردند و از طریق رسانه ملی و خبرگزاری‌ها، گزارش لحظه‌به‌لحظه از کنترل اوضاع و آمار جایگاه‌های احیاشده را ارائه می‌دادند.
رئیسی با هشت سفر استانی، حضور در منطقه زلزله‌زده اندیکا و مورد اخیر جایگاه‌های سوخت ابایی از شنیده شدن صدای مستقیم اعتراض‌های مردم، پرخاش‌های احتمالی و واکنش‌های آنی آنان هنگام عصبانیت نداشته است.
تصمیم محرمانه و پشت پرده ۲ سال پیش دولت دوازدهم برای گرانی بنزین بدون اقناع مردم و گفت‌وگوی صریح و منطقی با آنان، اعتراض مردم را به کف خیابان و زد و خوردهای امنیتی و انتظامی کشید.
دولت دوازدهم در هیچ‌کدام از ۴ مرحله تصمیم افزایش قیمت، در میان گذاشتن مسئله با مردم، شنیدن صدای اعتراض‌های آنان و جلوگیری از برخوردهای خشونت‌بار بعدی، برخورد فعال و حاضر در میدان نداشت و در نهایت شهرستان‌های مختلف در سراسر کشور به آشوب کشیده شدند؛ حتی آمار قربانیان حوادث نیز از طرف دولت اعلام نشد.
در حوادث ۲ سال قبل قیمت بنزین به یکباره بامداد جمعه، ۲۴ آبان با حضور نیروهای امنیتی و انتظامی در سطح شهرها تا سه برابر افزایش یافت و آنچه بیش از همه اعتراض مردم را برانگیخت، نامحرم شمردن آنها در اعلام این تصمیم بود. حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق یک‌ماه پس از اعتراض‌های خیابانی که کشته‌ها و بازداشتی‌های زیادی بر جا گذاشته بود، در سخنانی از نقش خود در حوادث رفع اتهام کرد و با بیان اینکه نحوه و زمان اجرای سهمیه‌بندی بنزین به وزیر کشور و شورای عالی امنیت ملی واگذار شده بود، گفت: من کلاً این امر را از حدود ۴۰ روز پیش به وزیر کشور و شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم. من اینها را خواستم و گفتم این برنامه و مصوبه ماست. آنها از مصوبه ما در سران سه قوه خبر داشتند. گفتم اجرا و تبلیغاتش را خودتان با صداوسیما برنامه‌ریزی کنید و به من هم نگویید و هر وقتی که شما در شورای امنیت کشور مناسب دیدید، آن را اجرا کنید.
آن شبی که اجرا شد من نمی‌دانستم آن هفته است یا هفته بعد، چون به آنها گفته بودم به من هم نگویید. من هم مثل شما صبح جمعه دیدم قیمت تغییر کرده است؛ چون به شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم!
سخنان روحانی کافی بود تا عمق ناهماهنگی و اختلاف‌هایی که درون دولت سابق بر سر گرانی بنزین وجود داشته، آشکار شود. وزارت کشور در مخالفت با صحبت‌های روحانی اعلام کرد رئیس‌جمهوری از تصمیم گرانی بنزین اطلاع داشته است. جمال عرف، معاون سیاسی وقت وزیر کشور در واکنش به اظهارات روحانی گفت: روز سه‌شنبه (۲۱ آبان ۱۳۹۸) ساعت ۱۰ صبح شورای امنیت کشور برگزار و در همان جلسه زمان سهمیه‌بندی مطرح شد. بعد از جلسه صورت‌جلسه آن در اختیار رئیس‌جمهوری قرار گرفت.
از طرفی چند ماه بعد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای فاش کرد که نسبت به تبعات امنیتی تصمیم دولت هشدار داده است. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی دولت گذشته هم زمانی که در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گرفت از مخالفت جدی خود با تصمیم دولت پرده برداشت، با این حال در آن زمان با هدایت معاون اول رئیس‌جمهور وقت، طرح اجرا شد.
مدیریت آرام حوادث
حمله‌های سایبری آبان امسال برای شعله‌ور شدن مجدد آتش زیر خاکستر حوادث آبان ۱۳۹۸ در دومین سالگردش طراحی شده بود. روز چهارم آبان امسال جایگاه‌های بنزین مختل شد. به فاصله کوتاهی مردم توانستند به‌صورت آفلاین و بدون کارت سوخت بنزین به خودروهایشان بزنند و طی روزهای بعد به‌تدریج سامانه هوشمند کارت سوخت نیز در برخی جایگاه‌ها فعال شد.
سیدابراهیم رئیسی یک روز پس از حادثه در سرکشی سرزده خود به وزارت نفت خطاب به جواد اوجی، وزیر نفت گفت: «مهم‌ترین مسئله و دغدغه همه ما این است که مردم آرامش داشته باشند و به هیچ‌عنوان نگران نشوند. همه خدمتگزاران و رسانه‌ها باید به شکلی عمل کنند که امید و نشاط مردم افزایش یابد و تقویت شود.» اوجی هم خطاب به رئیس‌جمهور تصریح کرد: «مردم به هیچ‌وجه نگران نباشند، زیرا سهمیه سوخت افراد کاملاً محفوظ است. همچنین وضعیت ذخایر بنزین کشور از هر زمان دیگری بهتر و بیشتر است.»
یک هفته پس از وقوع اتفاق بقیه مشکلات حملات سایبری به شبکه هوشمند سوخت برطرف شد و مردم در همه جایگاه‌ها می‌توانند از کارت سوخت و سهمیه بنزین یارانه‌ای خود استفاده کنند. فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کشور، سه‌شنبه به خبرگزاری جمهوری اسلامی اعلام کرد که همه پمپ‌بنزین‌های کشور به سامانه هوشمند سوخت متصل شده‌اند.
به گفته وی، «اکنون همه جایگاه‌های سوخت کشور امکان عرضه بنزین یارانه‌ای را دارند و مردم می‌توانند با کارت سوخت خود بنزین یک‌هزار و ۵۰۰ تومانی دریافت کنند.» براساس همین خبر از ۴ هزار و ۶۰ جایگاه سوخت که پیش از حمله سایبری روز چهارم آبان در کشور فعال بود، اکنون حدود ۴ هزار جایگاه به سامانه هوشمند سوخت متصل شده‌اند.
