نرخ بنزین براساس قانون بودجه 93 از سال آینده گران می شود. با این که قیمت عرضه این فراورده هنوز نهایی نشده، اما به یقین از سال 93 بنزین 700 تومانی عرضه نمی شود. به این ترتیب با افزایش قیمت بنزین توجه به خودروهای کم مصرف و سوخت جایگزین هم خود به خود افزایش می یابد. اینجاست که دیگر “دور دورها” و استفاده از خودرو در مسیرهای خیلی کوتاه برای خودروسواران گران تمام می شود. آن گاه است که همه مراقب جیبهایشان می شوند تا بنزین کمتری مصرف کنند و هزینه کمتری بپردازند، هدفی که مسوولان هم آن را دنبال می کنند. در این میان طی سالهای اخیر استفاده از سوخت سی ان جی به دلیل ارزان بودن قیمت آن نسبت به بنزین، توانست تا حدودی با اقبال مردم مواجه شود و از بار مصرف بنزین به میزان قابل ملاحظه ای بکاهد. حال که بنزین گران می شود روی آوردن به سوخت سی ان جی در کنار توجه به خودروهای کم مصرف از گزینه های پیش روی دارندگان خودروست. احمد راننده تاکسی شهرک نفت می گوید:”برای ما که تاکسی داریم بهترین گزینه دوگانه سوز کردن خودرو است تا کمتر پول بنزین بدهیم.”
در سال 86 با سهمیه بندی بنزین، دوگانه سوز کردن خودروها به میزان قابل توجهی افزایش یافت به نحوی که همان زمان قیمت خودروهای دوگانه سوز افزایش یافت و خودروهای با سوخت بنزین با افت قیمت مواجه شدند. تجربه ای که عده ای از دارندگان خودرو گمان می کنند در سال 93 بازهم تکرار شود.
صرفه جویی 7 میلیارد لیتری بنزین در سال
درحال حاضر هر مترمکعب سی ان جی، معادل یک لیتر بنزین می سوزاند. اگر میانگین مصرف سی ان جی را روزی 20 میلیون مترمکعب در نظر بگیریم، روزانه 20 میلیون لیتر در مصرف بنزین صرفه جویی می شود که با یک حساب سرانگشتی سالانه 7 میلیارد و 300 میلیون لیتر می شود.
تعداد خودروهای درحال تردد کشور 13 تا 15 میلیون اعلام شده است که از این میزان 3 میلیون و 500 هزار خودرو دوگانه سوز شده اند. میانگین مصرف روزانه بنزین 68 میلیون لیتر است، این در حالی است که دوگانه سوزها 18 تا 20 میلیون مترمکعب گاز می سوزانند. از سوی دیگر گسترش ناوگان خودروهای دوگانه سوز علاوه بر صرفه جویی در مصرف بنزین، منجر به کاهش آلودگی هوا می شود زیرا سوخت گاز در حال حاضر به عنوان یکی از سوختهای پاک در دنیا مطرح است و می تواند به میزان قابل ملاحظه ای مشکل کلان شهرهای ایران را که از آاودگی هوا رنج می برند حل کند.
وزارت نفت مسوول است؟
هنوز هم بخش قابل توجهی از مردم فکر می کنند اگر قرار است یک خودرو گاز سوز شود باید به وزارت نفت مراجعه کند و این وزارتخانه باید پاسخگوی متقاضیان باشد. طبق ماده 11 تبصره 13 قانون بودجه سال 1386 وزارت کشور، وزارت بازرگانی و وزارت راه وشهرسازی سابق متولی تبدیل خودروهای با پایه بنزین و گازوئیل به مصرف کننده سوخت سی ان جی شدند. به این ترتیب نظارت و بازرسی از کارگاههایی که به دوگانه سوز کردن خودروها می پردازند به وزارت کشور و وزارت بازرگانی واگذار شد. اما هیچیک از سازمانهای مورد اشاره حاضر به پذیرش این مساله نشدند و وزارت نفت با این که هیچ مسوولیت قانونی در این ارتباط نداشت، همچنان تا سال 1391 متولی گازسوز کردن خودروها بود.
اما در سال 1391 در همایش سی ان جی، شرکت پخش فراورده های نفتی با افتتاح نمادین مرکز معاینه فنی خودروهای سی ان جی، رسما این مسوولیت را به نهادهایی که قانون تعیین کرده بود، واگذار کرد و به این ترتیب مسوولیت نظارت بر معاینه فنی خودروهای دوگانه سوز شده و کارگاه های تبدیل خودروهای با پایه سوخت بنزین و گازوئیل به سی ان جی دیگر از عهده وزارت نفت خارج شد.
اعتمادی به تعمیرگاههای دوگانه سوز ندارم
مشخص نبودن متولی این امر باعث شده است تا هر تعمیرگاه غیرمجازی به دوگانه سوز کردن خودروها اقدام کند، مساله ای که به اعتقاد میثم که در نارمک زندگی می کند، باعث شده تا اعتمادی به خودورهایی که دوگانه سوز می شوند نباشد. به گفته او “این خودروها استاندارد نیستند و خطرناک به نظر می رسند.”
از نظر شرکت پخش فراورده های نفتی، خودرو دوگانه سوزی استاندارد است که در کارخانه خودروسازی دوگانه سوز شده باشد نه در تعمیرگاههای غیرمجاز. چنانچه این کار در این کارگاهها انجام شود احتمال وقوع حوادثی مانند انفجار خودروها هم دور از انتظار نیست.
علت شلوغی جایگاه های سی ان جی
با این که وزارت کشور موظف به تجهیز مراکز معاینه فنی خودروهای دوگانه سوز شده است تا در صورت بروز عیب در خودروهای سی ان جی وارد عمل شود، اما واقعیت این است که هنوز مسوولی به عنوان متولی در نظر گرفته نشده تا تستها زیر نظر آن سازمان خاص صورت بگیرد.
اما این همه مشکلات سی ان جی کردن خودروها نیست، میثم می گوید:”حتی اگر بنزین 1000 تومان هم شود تمایلی به دوگانه سوز کردن ماشینم ندارم، تعداد جایگاههای سوخت به نسبت تقاضا خیلی کم است، مثلا در جایگاه سی ان جی بلوار ابوذر، اتوبان شهید محلاتی صف سی ان جی به قدری طولانی است که ساعتها باید منتظر بمانیم.”
شلوغی جایگاهها دلایل مختلفی دارد: شرکت پخش فراورده های نفتی جایگاه های سوخت سی ان جی را موظف کرده تا تنها به خودروهایی گاز بدهد که برچسب سوخت گیری داشته باشند، در صورتی که خودروها این برچسب را نداشته باشند جایگاهها اجازه تامین گاز مورد نیاز این خودروها را ندارند.
دیگر این که در حال حاضر پیمایش خودرو گاز سوز نسبت به بنزین سوز کمتر است. در واقع اگر خودرویی 60 لیتر بنزین بزند حداقل تا پایان شب می تواند از این میزان بنزین بهره ببرد، در حالی که یک خودرو گاز سوز اگر بخواهد به اندازه پیمایش خودرو بنزین سوز سوخت وارد باک خود کند باید دو بار دیگر به جایگاه سی ان جی مراجعه کند، به این ترتیب مشاهده می شود که تعداد مراجعات به جایگاه های سی ان جی بیشتر از جایگاههای عرضه سوخت بنزین است. در واقع یک جایگاه بنزین معادل سه جایگاه سی ان جی پاسخگوست.
در هر حال تعداد جایگاهها هم کم است. در حال حاضر از 13 میلیون خودرو در حال تردد کشور حدود 3 میلیون و 500 هزار خودرو دوگانه سوز شده اند و بنابر آمارها باید به ازای هر 1000 خودرو یک جایگاه سی ان جی وجود داشته باشد. این در حالی است که در حال حاضر تنها 2144 باب جایگاه سی ان جی در حال فعالیت است
طبق قانون برنامه پنجم توسعه، سهم سی ان جی از سبد مصرف انرژی کشور باید به 25 درصد برسد که این میزان هم اکنون حدود ٢٢ درصد است و با رشد جایگاههای احداث شده، این رقم به میزان تعیین شده در سبد سوخت نزدیک خواهد شد.
مشوق های نفت برای سازندگان جایگاه سی ان جی در سال 93
براساس قانون برنامه پنجم، وزارت نفت مکلف است 2500 جایگاه سی ان جی احداث کند که تاکنون 2144 باب جایگاه سی ان جی ساخته شده است، از طرف دیگر چندی پیش مجوز ساخت هزار باب جایگاه دیگر از سوی بخش خصوصی به وزارت نفت ارائه شد. به این ترتیب براساس قانون، وزارت نفت دیگر هیچ هزینه ای برای ساخت جایگاهها نمی پردازد. این در حالی است که پیش از این شرکت پخش تجهیزات ساخت جایگاه ها را به صورت رایگان در اختیار متقاضیان ساخت جایگاه قرار می داد.
هم اکنون بخش خصوصی باید هزینه صفر تا صد ساخت جایگاههای سی ان جی را بپردازد، حال با ابلاغ قانون بودجه سال 93 ، شرکت پخش مشوقهایی را برای سرمایه گذاران بخش خصوصی که می خواهند جایگاه بسازند در نظرگرفته است: کارمزد پرداخت شده به جایگاههایی که توسط بخش خصوصی ساخته می شوند بابت فروش هر مترمکعب گاز تا 7 سال 140 تومان می شود و بعد از 7 سال این کارمزد به 80 تومان کاهش می یابد.
همچنین در صورتی که قانون بودجه سال 93 تصویب شود، کارمزد جایگاههای سی ان جی را که شرکت پخش ساخته اما زمین آن از نهادهایی مانند شهرداری، سپاه و یا وزارت دفاع تامین شده است، 70 تومان می شود.
به این ترتیب انتظار می رود سال آینده علاوه بر تعهد دولت به ساخت جایگاههای سی ان جی و رساندن آنها به عدد 2500باب، بخش خصوصی هم جایگاه می سازد و تا حدودی مشکل کمبود جایگاههای سی ان جی نسبت به تعداد خودروهای دوگانه سوز حل شود.
همان طور که دولت اعلام کرده است درسال آینده شیب اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها ملایم خواهد بود و قیمت بنزین هم قطعا افزایش می یابد، حال باید دید آیا تجربه سال 86 یعنی زمانی که بنزین سهمیه بندی شد و ناگهان گرایش به تبدیل خودروها به دوگانه سوز و گاز سوز افزایش یافت این بار هم در سال 93 تکرار می شود؟ اگر این اتفاق رخ دهد به یقین باید متولی دوگانه سوز کردن خودروها مشخص شود تا بتواند در مقابل مشکلات احتمالی که به وجود می آید پاسخگو باشد.
نگارصادقی
