صنعت نفت ایران در بیش از یک قرن اخیر تحولات زیادی به سمت توسعه، روزآمد کردن و همراهی با محیط پیرامونی خود داشته است که تلاش برای حفظ محیط زیست انسانی و طبیعی خود یکی از این تلاش‌ها و تغییرات بوده است. صنعت پتروشیمی به‌عنوان صنعتی پیشرو در توسعه صنعتی و کالبدی و تلاش برای حفظ محیط زیست پیرامونی در سال‌های گذشته همواره مورد توجه و قدردانی ازسوی مراجع رسمی کشور بوده است.
مجتمع‌های پتروشیمی جزو معدود صنایعی هستند که اکنون در بیشتر استان‌های کشور حضور فعال و مؤثر دارند و این حضور در عین توسعه صنعتی، نگرانی محیط‌زیستی را در حداقل موارد به همراه داشته است و در بسیاری از موارد به‌عنوان صنایع سبز معرفی شده است و از آنها قدردانی هم می‌شود.
در آخرین مورد هم می‌توان به بیست‌ودومین همایش ملی واحدهای صنعتی، معدنی و خدماتی سبز که اسفندماه ۹۹ برگزار شد اشاره کرد که در آن از ۱۴ شرکت پتروشیمی به‌عنوان صنایع سبز قدردانی شد. پتروشیمی‌های مارون، فن‌آوران، لاله، امیرکبیر، زاگرس، پارس، کاویان، پلی‌پروپیلن جم، مبین انرژی خلیج‌فارس، نوری، تبریز، ایلام و لرستان در میان برگزیدگان این همایش بودند.
براساس این گزارش در توضیح روند امیدوارکننده و قابل تقدیر مجتمع‌های پتروشیمی کشور که در وهله اول آلاینده محسوب می‌شوند، اما در ادامه با انجام فعالیت‌های قابل توجه گواهی صنعت سبز را به‌دست می‌آورند، می‌توان مواردی را طرح کرد. از جمله این موارد می‌توان به اعتبارهایی که پتروشیمی‌ها برای امور محیط زیستی اختصاص داده‌اند، اشاره کرد. به‌نحوی که در سال ۹۸ صنایع پتروشیمی در شورای راهبردی صنعت پتروشیمی و بدون احتساب دیگر مناطق کشور، در مجموع ۲۱۰ میلیارد تومان در بخش زیست‌محیطی هزینه کرده‌اند که زمینه‌های اجرایی مختلفی دارد؛ از کاشت نهال حرا و توسعه فضای سبز در محیط پیرامونی، اصلاح چرخه فاضلاب و تصفیه آب داخل تأسیسات تا حمایت از گونه‌های جانوری و گیاهی و…
سهم ۸ درصدی پتروشیمی‌ها از گاز ارسالی به مشعل در عسلویه
داوود عمادی، مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفت‌وگو با هفته‌نامه مشعل درباره اقدام‌های محیط‌زیستی شرکت‌های پتروشیمی و توجهی که به شکل داوطلبانه انجام می‌شود، توضیحاتی را ارائه می‌دهد.
او می‌گوید: جایگاه مشعل در صنعت پتروشیمی برای سوختن انواع گاز و سوخت نیست، بلکه در مجتمع‌های پتروشیمی از مشعل تنها برای شرایط اضطراری استفاده می‌کنند. به عبارتی مشعل‌های پتروشیمی همیشه خاموش هستند، مگر در مواردی که لازم باشد گاز را خارج کنند.
عمادی می‌افزاید: ۹۲ درصد گاز ارسالی به مشعل در منطقه عسلویه مربوط به پالایشگاه‌های گازی و ۸ درصد مربوط به شرکت‌های پتروشیمی است که رقم قابل‌توجهی نیست. این رقم از نظر زمان‌بندی هم دوره زمانی محدودی دارد. مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی صنایع پتروشیمی تأکید می‌کند که صنعت پتروشیمی اکنون اجرای به صفر رساندن سوزاندن گازهای مشعل در صنعت نفت را به‌عهده دارد.
او ادامه می‌دهد: نه‌تنها مجتمع‌های پتروشیمی فلرینگ ندارند، بلکه در چند سال اخیر گازهای همراه نفت که در حال سوختن در منطقه گچساران، دهلران و غرب کارون است از سوی پتروپالایشگاه‌ها جمع‌آوری شده یا خواهد شد تا از سوخته شدنشان جلوگیری کند و تبدیل به خوراک پتروشیمی شوند.
عمادی با بیان اینکه پتروشیمی‌ها تبدیل به چرخه‌ای از نوفلرینگ و در خدمت آن شده‌اند، به افتتاح و عملکردی که پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس دارد اشاره و تصریح می‌کند: بیدبلند خلیج‌فارس گازهای همراه نفت موجود در منطقه گچساران را جمع‌آوری و به‌عنوان خوراک استفاده می‌کند که نزدیک به ۱۵ میلیون مترمکعب گاز است، همچنین با افتتاح و بهره‌برداری از NGL 3100 و NGL 3200 نیز همین فرآیند انجام و حدود ۲۰ میلیون مترمکعب هم از محل این دو پروژه تأمین و از سوختن بخش دیگری از گازها جلوگیری می‌شود.
او با تأکید بر اینکه این عملیات از ابتدای دولت یازدهم به شکل جدی آغاز شد، اما از چهار سال اخیر تأکید بیشتری برای اجرا وجود داشت، اظهار می‌کند: اجرای این پروژه‌ها دو منفعت دارد؛ از یک سو پتروشیمی‌ها به جای خرید گاز در رقابت با بخش نیروگاهی و مصارف خانگی، خوراکشان را به شکل راحت‌تری تأمین می‌کنند و ازسوی دیگر از سوخته شدن گازهای همراه نفت که سرمایه ملی است جلوگیری می‌شود و آرزوی دیرینه صنعت اجرایی می‌شود.
کاهش چشمگیر پتروشیمی‌های آلاینده
عمادی تأکید دارد که صنایع پتروشیمی در حوزه محیط‌زیست جزو صنایع پیشرو هستند و همه بخش‌های نظارتی هم به این واقعیت اذعان دارند. او می‌افزاید: در سال ۹۴ از ۴۲ شرکت پتروشیمی، ۳۲ شرکت جزو صنایع آلاینده بودند که در سال ۹۸ با وجود سختگیرانه‌تر شدن الزامات محیط‌زیستی، از ۵۶ شرکت تولیدی، تنها ۱۹ شرکت آلاینده بودند.
عمادی در توضیح کاهش موارد مجتمع‌های آلاینده هم می‌گوید: براساس قانون تمام مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشگاه‌ها صنایع آلاینده هستند و باید جریمه پرداخت کنند، مگر اینکه براساس نظر کارگروه‌های سازمان محیطی زیست، عملکرد آنها غیرآلاینده شناخته شود.
بر همین اساس مجتمع‌های تولیدی آلاینده باید براساس ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده، یک درصد کل فروش خود را به‌عنوان عوارض آلایندگی پرداخت کنند و این روند تا زمانی که غیرآلاینده معرفی شوند ادامه دارد.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه همه شرکت‌های پتروشیمی در این چند سال تلاش کرده‌اند خروجی صنعتی آنها به محیط زیست اطراف خود کمترین خسارت را بزند و با استانداردهای ملی و بین‌المللی تطبیق داشته باشد، می‌افزاید: افزون بر استانداردهای سازمان محیط‌زیست در شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز استانداردهای سختگیرانه‌تری هم داریم و در صورت رعایت و عدم رعایت این موارد امتیاز و تشویق یا تنبیه و جریمه‌هایی را داریم.
پیشروی پتروشیمی‌ها در «مدیریت کربن»
عمادی یکی از اقدام‌های مهم برای حفظ محیط زیست ازسوی پتروشیمی‌ها را «مدیریت کربن» عنوان می‌کند که در صنایع داخلی کشور بسیار کم رعایت می‌شود.
او می‌گوید: صنعت پتروشیمی از صنایع پیشرو در رعایت «مدیریت کربن» است و به‌خصوص چند شرکت از جمله پتروشیمی‌های شیراز، رازی و مارون گواهینامه مدیریت کربن را از سازمان ملل متحد دریافت کرده‌اند که این اقدام‌ها در کشور و صنعت نفت بی‌سابقه است.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به اجرای طرح پتروشیمی همت در منطقه پارس جنوبی هم که در نوبت اجرا قرار دارد، اشاره و تصریح می‌کند: در این طرح از CO2 موجود چه در پالایشگاه‌ها و چه پتروشیمی‌های منطقه استفاده و با شبکه‌های جمع‌آوری CO2 و ترکیب با گاز آمونیاک، اوره تولید خواهد شد. عملیات طراحی مهندسی این طرح را شرکت‌های خارجی انجام داده‌اند و دانش فنی از شرکت‌های اروپایی دریافت شده است و امیدواریم به‌زودی شاهد اجرایی شدن این طرح مهم باشیم.
ورود «پتروپالایش کنگان» برای حمایت از مرجان‌ها
او در ادامه به حمایت‌های داوطلبانه بسیاری از مجتمع‌های پتروشیمی از گونه‌های گیاهی و حیوانی مناطق عملیاتی مختلف اشاره کرد و می‌گوید: هرکدام از این فعالیت‌ها کاملاً به شکل داوطلبانه و در ارتباط با سازمان محیط‌زیست یا سازمان‌های حمایتی بین‌المللی اجرا می‌شوند.
عمادی با تأکید بر اینکه این اقدام‌ها هم‌زمان در راستای افزایش ارتباط صنعت با جامعه محلی است، می‌افزاید: مجتمع‌های بزرگی همچون آریاساسول، زاگرس، مبین، نوری و … این حمایت را سال‌ها قبل شروع کرده‌اند و همچنان ادامه می‌دهند و در آخرین اقدام «پتروپالایش کنگان» در ارتباط با انتقال مرجان‌های خلیج‌فارس همکاری مطلوبی را با کمک محیط‌زیست آغاز کرده است که بدون شک این اقدام‌ها به سرمایه‌گذاری اجتماعی صنعت پتروشیمی می‌افزاید.
منبع: هفته‌نامه مشعل
