دورخیز مهندسی و توسعه گاز برای بازیگری در عرصه بین‌الملل
اعلام موضع اخیر مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران مبنی بر ضرورت اتخاذ تصمیم‌های راهبردی برای آینده سازمان، بار دیگر الزام ریل‌گذاری دقیق و مشخص برای حرکت مجموعه در سال‌های آتی را نمایان ساخت و اهمیت بازاندیشی در جهت‌گیری کلان شرکت را که چند سالی است مورد بحث ناظران و کنشگران صنعت گاز قرار دارد در صدر اولویت‌های سیستم نشاند.
واقعیت آن است که با رسیدن به پیک تولید همچنین تکمیل زیرساخت‌های کلان شبکه گازی و سیستم‌های انتقال و توزیع گاز کشور، دیگر نمی‌توان راهبرد ثبات، تداوم فعالیت‌های فعلی و پرهیز از تغییر را برای طولانی‌مدت دنبال کرد، بنابراین باید طرحی نو در انداخت و همگام با ورود به ۵۰ سال دوم عمر شرکت ملی گاز، با رویکرد آینده‌نگرانه، سمت و سوی اقدام‌ها را بر کیفی‌سازی در بهره‌برداری از تأسیسات موجود و جلوگیری از افت شاخص‌ها در خطوط اصلی و فرعی گاز متمرکز کرد. گذر از نگرش توسعه‌گرا و گسترش کمی شبکه، نویدبخش ورود به دوران جدیدی از حیات شرکت است که عنصر اصلی آن، اتکا به طرح‌ریزی و اجرای طرح‌های خلاقانه و پیاده‌سازی تفکرات مدرن و نوآورانه است.
بدیهی است که این تغییر جهت راهبردی، برای شرکتی که تاکنون نگاه توسعه‌گرا در فعالیت‌هایش غالب بوده است نیازمند مهیا کردن پیش‌نیازها و فراهم آوردن ابزارها و سازوکارهایی است که کمک می‌کنند سازمان، گذاری موفقیت‌آمیز از این دوره حساس داشته باشد. نگاهی اجمالی به تغییرات راهبردی در شرکت‌های معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که در دنیا سازمان‌های متعددی توانسته‌اند پس از رسیدن به بلوغ در کسب‌وکار، مرزهای اطراف فعالیت اصلی خود را بشکافند و با تنوع‌بخشی به دامنه اقدام‌ها، به فعالیت‌های هم‌جوار وارد شوند و دوران درخشانی را رقم بزنند و بر اعتبار و خوشنامی خود بیفزایند. چرخش راهبردی شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا که با سرعتی چشمگیر در حال پیشی گرفتن از یکدیگر برای ورود به عرصه انرژی‌های پاک هستند، نشان می‌دهد تغییر راهبرد شرکت‌ها در دوران متغیر و پرتلاطم کنونی یک الزام و مرحله‌ای طبیعی از چرخه عمر سازمان‌ها به‌ویژه در حوزه انرژی به‌شمار می‌آید. همه به یاد داریم که در چند سال گذشته، انقلاب شیل که با اتکا به تکنولوژی‌های فوق‌پیشرفته به‌وقوع پیوست و تأثیر عمده‌ای بر قیمت انرژی و حتی تغییر الگوهای حاکم بر بازار جهانی نفت در سراسر جهان داشت نشان داد تدوین سیاست‌های درست و پیاده‌سازی راهبردهای خلاقانه، می‌تواند ناجی شرکت‌ها در عصر کنونی و تضمین‌کننده استمرار حیات و سودآوری شرکت باشد.
بررسی روند فعالیت‌ها و اقدام‌ها «بازوی فنی – اجرایی صنعت گاز» در سال‌های اخیر، بیانگر قدرت بالای تطبیق‌پذیری این مجموعه با شرایط و اقتضائات پیرامونی و محیطی است و حکایت از این دارد که این شرکت از ظرفیت و اعتمادبه‌نفس لازم برای عبور از دوران گذار و قدم گذاشتن به قلمروهای جدید برخوردار است. روشن است که کانونی‌ترین عنصر برای عینیت بخشیدن به تغییرهای کلان، مشارکت و پذیرش نیروی انسانی همدل، متفکر و صاحب تخصص است و این دقیقاً همان عنصری است که برگ برنده و بزرگ‌ترین دارایی و مزیت رقابتی سازمان ما به‌شمار می‌آید. کارنامه شرکت، به ما می‌گوید که این مجموعه در دوران اوج تحریم‌ها، نوسانات شدید نرخ ارز و اخیراً همه‌گیری، توانسته بر پیچیده‌ترین چالش‌ها غلبه کند و با بهره‌گیری از شبکه‌ای کارآمد از مشاوران، پیمانکاران و سازندگان داخلی در متلاطم‌ترین شرایط، پروژه‌ها را به ساحل موفقیت رهنمون سازد.
به لطف همه این تلاش‌های هوشمندانه، ایران اکنون صاحب یکی از پیچیده‌ترین و عظیم‌ترین شبکه‌های انتقال گاز در سطح جهان است که در سایه تلاش متخصصان سازمان ما، به مردم و کشور هدیه شده است. بیایید برای پی بردن به ظرفیت شرکت در انطباق با شرایط جدید و ورود به قلمروهای نو، چند تجربه موفق را از نظر بگذرانیم؛ نقش‌آفرینی تاریخی و پشتیبانی همه‌جانبه شرکت مهندسی از فرآیند بومی‌سازی توربوکمپرسورها به‌عنوان یکی از تجهیزات پیشرفته و پیچیده صنعت گاز، نقطه عطفی را در انتقال فناوری به شرکت‌های داخلی رقم زد و ایران را وارد باشگاه جهانی سازندگان توربوکمپرسور کرد که در انحصار معدود کشورهای دنیا قرار داشت. تجربیات موفق شرکت مهندسی در شکافتن مرزهای دانش تنها به حیطه بومی‌سازی توربوکمپرسورها و حمایت از شکل‌گیری دو شرکت سازنده داخلی با به‌کارگیری ده‌ها مهندس بااستعداد داخلی، محدود نشد و در دستاوردی دیگر، واحد تولید ماده راهبردی ادورانت را با همکاری مراکز تحقیقاتی، راه‌اندازی کرد تا ایران به معدود کشورهای دارای این فناوری بپیوندد و سالانه از خروج مقدار قابل‌توجهی ارز از کشور جلوگیری شود. شرکت ما همچنین در اتخاذ سیاست‌های منعطف و اتخاذ تصمیم‌های به‌تناسب زمان نیز کارنامه‌ای پربار دارد. آنگاه که تشدید تحریم‌ها، عرصه را بر پیمانکاران برای تهیه اقلام مورد نیاز پروژه‌ها، تنگ کرد، تصمیم‌های مدبرانه اتاق فکر شرکت، هوشمندانه به یاری پیمانکاران شتافت و با اولویت‌دهی به استفاده از اجناس موجود در انبارهای شرکت، از آنها به‌مثابه یک ذخیره راهبردی بهره گرفت و ناجی پروژه‌ها شد و از توقف فعالیت‌ها، جلوگیری کرد. شرکت ما در مقطعی نیز استفاده از ظرفیت‌های قانون بند «ق» را فرصت انگاشت و از آن در تأمین مالی پروژه‌ها بهره برد و در زمانی دیگر، برای گره‌گشایی از مسائل مالی پروژه‌ها و پیمانکاران، در رایزنی با مراجع ذی‌ربط، تصمیم‌های راهگشا اتخاذ کرد. مغزهای متفکر شرکت در برهه‌ای نیز برای تأمین منابع عظیم مالی مورد نیاز در راه‌اندازی خط ششم سراسری گاز، با تدوین و ارائه راهی تازه برای تأمین مالی پروژه با تکیه بر توان سرمایه‌گذاران داخلی درصدد برآمدند تا الگویی موفق در جذب منابع بخش خصوصی ارائه دهند و صاحبان سرمایه را به حضور در طرح‌های سودآور گازی ترغیب کنند.
با این همه تجربه در تدوین و پیاده‌سازی راهبردهای موفق مالی، پیمانی و کالایی و تجمیع سال‌ها دانش فنی عملیاتی در قلب و ذهن نیروی انسانی کارآزموده، مدیریت پروژه‌ها در قلمروهای جدید و خلق افق‌های روشن و امیدوارکننده‌تر، دور از دسترس نیست.
نکته مهم دیگری که نباید از آن غفلت کرد موضوع تعریف کار و پروژه برای بخش خصوصی در سال‌های آتی است. در سال‌هایی که از عمر شرکت مهندسی و توسعه گاز می‌گذرد، بنیه قوی متشکل از شرکت‌های مشاور و پیمانکار در کنار آن شکل گرفته که یکی از ارکان توسعه‌ساز در صنعت گاز بوده‌اند. به‌موازات توسعه شبکه گاز، گروه‌های متعدد صنعتی و کارخانه‌های سازنده در خلال اجرای طرح‌ها و پروژه‌های متعدد آبدیده شده‌اند و سازمان ما بنا بر مسئولیت ملی خود نمی‌تواند و نباید نسبت به تعریف کار و پروژه برای این ظرفیت‌های سرشار داخلی در آینده بی‌تفاوت باشد. در همین راستا از هم‌اکنون در مذاکرات با کشورهایی از اتحادیه اروپا، بسترسازی برای فعالیت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی در فراسوی مرزها در دستور کار قرار گرفته تا راه‌حل‌های اجرایی برای صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور، عملیاتی شود. همچنین اقدام‌های جدید در حوزه بهینه‌سازی مصرف سوخت در تأسیسات تقویت فشار گاز، ایستگاه‌های سی‌جی‌اس و در صدر قرار دادن پروژه‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی با مشارکت شرکت‌های صاحب‌نام داخلی، همچنین شرایط جدیدی که برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بانوان توانمند در سمت‌های مدیریتی مهیا شده، نشان می‌دهد هوایی تازه در شرکت جاری شده است و اراده‌ای جدی وجود دارد تا با بهره‌گیری از همه توان قافله‌سالار توسعه صنعت گاز، گامی جدی به سوی فتح افق‌های بزرگ‌تر برداشته شود.
قوه عاقله صنعت گاز کشور با ترکیب جدید هیئت مدیره خود درصدد است با اتخاذ سیاست‌های منطقی و آینده‌نگرانه، یادگارهایی فراموش‌نشدنی از نسل طلایی شرکت را به تالار افتخارات این صنعت بیفزاید و با گشودن درها به روی چهره‌های جدید و اندیشه‌های نوآورانه، به استقبال روزهای باشکوه و درخشش در آوردگاه‌های بین‌المللی گاز برود.
فاطمه هلیسایی
سرپرست روابط عمومی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران
