مته‌ها تنوع گسترده‌ای دارند و از نظر جنس مواد سازنده، ابعاد هندسی و دقت عمل متفاوت هستند. چرخیدن مته می‌تواند به کمک سیستم دستی و یا سیستم‌های موتوری، مانند دریل، انجام شود. تمامی انواع مته از لحاظ اندازه و نوع کاربرد، متفاوت هستند.
مته چیست؟
مته وسیله‌ای تیز است که اکثرا به کمک انواع دریل به حالت چرخان در می‌آید و با چرخیدن سبب بیرون ریختن براده و ایجاد سوراخ به شکل استوانه با راسی شبیه مخروط می‌شود و به امتداد محور طولی پیشروی می‌کند. عمل برش توسط ۲ لبه تیز در نوک مته انجام می‌شود و براده‌ها از راه یک شکاف حلزونی شکل به صورت مدون خارج می‌شوند.
تاریخچه پیدایش انواع مته
تاریخچه پیدایش انواع مته و ظهور آن به سال های ۱۷۸۰ الی ۱۷۹۰ میلادی در کشور انگلیس به وقوع پیوست، اولین مته ها بیشتر به منظور سوراخ کردن چوب ها مورد استفاده قرار می گرفت و در زمان های بعد برای سوراخ کردن فلزات نیز مورد استفاده قرار گرفت.
گفتنی است پیدایش این نوع از ابزار به دوران ما قبل تاریخ باز می گردد به این صورت که انسان های اولیه برای ایجاد سوراخ و آتش از سنگی نوک تیز استفاده می کردند.
در همان سال های اختراع مته های اولیه تحرکاتی برای ابداع انواع دیگر مته ها در کشور آلمان مشاهده شد، به این صورت که آقای جیووانی مارتیگنونی با استفاده از نمونه هایی که برادرش ار آمریکا برایش آورده بود موفق به تولید نمونه های نهایی مته های مارپیچ به منظور استفاده در صنایع فلزی گردید.
همچنین در سال های بعد از این فعالیت ها، شرکت “تویست دریل” در کشور آمریکا تاسیس و مته های مارپیچ را به صورت انبوه تولید و به دست مشتریان رساند.
مته‌ها از چه موادی ساخته شده اند؟
بر اساس نوع کاربرد انواع مته، جنس مواد سازنده آن متفاوت است.
فولاد کم‌کربن
این آلیاژ در جنس مته‌هایی کاربرد دارد که برای سوراخکاری روی چوب استفاده می‌شود. این نوع مته لبهٔ نگهدارنده ندارد و همچنین نیازی به تیز کردن مداوم آن‌ها نیست. کار کردن روی سطح چوب‌های مقاوم طول عمر این مته‌ها را کم می‌کند.
فولادی با کربن زیاد
در این نوع مته از فولاد با درصد کربن بالا استفاده شده است و این امر باعث محکم شدن پوسته فولادی مته می‌شود. این کار به دلیل دمای بالا و چکش کاری روی مته اتفاق می‌افتد. از این مته‌ها در سوراخکاری روی چوب و فلزات استفاده می‌شود.
اگر چه این مته‌ها در مقابل دما هنگام سوراخ کاری مقاوم هستند اما وقتی دمای بیش از حد شود باعث خمیری شدن مته و در نتیجه نرم شدن لبه‌های آن می‌شود.
فولاد سرعت بالا
این نوع از مته از آلیاژی ساخته شده است که مقاومت بسیار بالایی در مقابله با تغییرات دمایی دارد. کاربرد این نوع از مته‌ها برای سوراخکاری روی موادی که سرعت برش بالاتری نیاز دارند، مانند سطوح فلزی و چوب سخت استفاده است و به دلیل خصوصیتی که دارند جایگزین خوبی برای انواع دیگر مته‌ها هستند.
فولاد آلیاژی کبالت
این نوع از مته، دارای فولاد سرعت بالا است که مقدار بالایی کبالت در آن بکار رفته است. این مته‌ها در مقابل دما بی‌اثر هستند و دمای بالا بر روی آن‌ها تاثیری نمی‌گذارد. این بزرگترین مزیت آن‌ها محسوب می‌شود. کاربرد این مته‌ها سوراخکاری روی فولادهای ضدزنگ است. ضعف بزرگ فولاد آلیاژی کبالت در میزان بالای شکنندگی آن‌ها است.
انواع مته و کاربردهای آن‌ها
۱. مته الماسه
این مته دارای برجستگی‌هایی است که در سر آن قرار دارد و به همین دلیل نام آن را مته الماسه گذاشتند. نوک این مته معمولا از جنس فولاد کاربید است و همین مسئله باعث شده که از مقاومت بالایی برخوردار باشد.
کارایی این مته به صورت خاص برای سوراخ کاری روی مصالحی مانند سنگ، بتن، کاشی و سرامیک است و برای سوراخکاری روی فلز ساخته نشده است؛ چرا‌که ممکن است سر آن ذوب شود و بسوزد.
نکته مهم در استفاده از این نوع مته این است که در هنگام سوراخکاری و استفاده از آن باید به این مسئله توجه داشته باشید که از دریل چکشی استفاده کنید.
۲. مته کبالت
در ساخت این مته از ۵ درصد کبالت استفاده شده است و کاربرد آن در سوراخکاری مواد آهنی، فولادی و استیل است. علت استفاده از این مته این است که کبالت موجود در ساخت مته مانع سوختن مته می‌شود و به همین دلیل در سوراخکاری آهن آلات که حرارت زیادی را تولید می‌کنند استفاده می‌شود.
۳. مته چوب
یکی دیگر از انواع مته، مته چوب است. این نوع مته به دلیل نوک تیز بودن برای سوراخکاری چوب و وسایل ام دی اف به کارمی‌رود و قیمت پایین آن باعث شده که از مته‌های آهن مقرون به صرفه‌تر باشد.
۴. مته فلز
کاربرد این مته‌ها در سوراخ کردن انواع سطوح فلزی مانند مس، آلومینیوم و روی است و همینطور برای سوراخ‌کاری‌های معمول مثل سطوح چوبی، پلاستیکی و گچی قابل استفاده است ولی به دلیل استفاده نشدن از آلیاژ کبالت در آن، برای سوراخ کردن وسایل آهنی توصیه نمی‌شود.
۵. مته برگی
از این مته برای سوراخ کردن چوب استفاده می‌شود و درمقایسه با مته‌ی چوب، سوراخکاری را با حجم بزرگ‌تری انجام می‌دهد. در حین سوراخ کردن، باید به دریل فشار وارد کنید تا موقع تراش دادن مواد، پوشال آن را خارج کند.
۶. مته گرانیت
برای سوراخ کردن سنگ‌های گرانیت و اغلب سنگ‌های دیگر از مته گرانیت استفاده می‌شود. با توجه به میزان سخت بودن جنس سنگ مته مورد استفاده هم باید قدرت بیشتری داشته باشد.
هنگام سوراخکاری به‌علت ایجاد حرارت بالا باید با کمک آب یا مواد خنک‌کننده مته را خنک نگه دارید. بنابراین در موقع استفاده از این مته‌ها باید از حالت چکشی دریل استفاده شود.
۷. مته گازور
در صنایع کابینت‌سازی، ام دی اف کاری و کمد‌سازی از لولا ای به نام لولا گازور یا لولای مخفی استفاده می‌کنند. برای نصب کردن و یا درآوردن این لولا‌ها از این نوع مته استفاده می‌شود.
۸. مته کونیک
مته کونیک، یکی دیگر از انواع مته‌ها است. در سوراخ‌کاری‌هایی با وسعت زیاد در فلزات، از این مته با قطر بیشتر استفاده می‌شود و به دلیل اینکه مته با سطح بیشتری از کار در حال تماس است حرارت زیادی تولید می‌کند. بنابراین به خنک کردن مته احتیاج است. لازم به ذکر است که موقع استفاده از مته کونیک، از دور پایین دریل استفاده شود.
۹. مته آلومینیوم
از این مته برای سوراخ کردن انواع فلزات نرم مثل آلومینیوم، برنج و مس استفاده می‌شود. این مته دارای شیارهایی با عمق زیاد است که مانع از ذوب شدن مته می‌شود. موقع استفاده از مته آلومینیوم از دور بالای دریل استفاده کنید.
دریل بتن کن چیست؟
از این وسیله برای انجام تخریبهای سبک و سوراخکاری در مصالحی مانند بتن، سنگ و آجر استفاده می‌شود. این دریل تقریبا به چکش تخریب شباهت دارد و فرق آن‌ها در این است که دریل بتن کن توانایی انجام سوراخکاری را دارد ولی چکش تخریب این کار را نمی‌تواند انجام دهد.
این ابزار در اندازه‌ها و وزن های مختلفی ساخته شده و در موارد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساخت این ابزار از یک نوع پیستون استفاده شده که هم قدرت تخریب این دستگاه را بالا می‌برد و هم می‌توان از این ابزار برای حفاری استفاده کرد. این ابزار اجزای سازنده مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم مته و قلم‌گیر اشاره کرد که توانایی انجام کارهایی مانند چکش تخریب را دارند.
انواع مته و قلم گیر دریل بتن کن
طبقه بندی بتن کن بر اساس انواع قلم گیر و وزن آن‌ها صورت می‌گیرد. در ادامه قصد داریم که دو نوع رایج از دریل بتن کن را معرفی کنیم.
۱. مته یا قلم گیر چهار شیار
نوع ساختار این دریل‌ها به صورتی است که می‌توان انواع مته و قلم‌های به قطر ۲۶ میلیمتر را در آن جای داد. قلم‌هایی که در بتن کن‌های چهار شیار قرار می‌گیرند در مقایسه با قلم‌های بتن کن پنج شیار، نازک‌تر و سبک‌تر هستند.
قلم تخریب در ابزار بتن کن ۴ شیار برای تخریبهای محدود و به میزان کم استفاده می‌شود و برای پروژه‌های خیلی بزرگ که دارای تخریب زیادی هستند، از ابزار چکش تخریب باید استفاده شود.
این ابزار دارای وزن کمی بوده و در مقابل به نسبت دریل‌های چکشی از قدرت سوراخکاری بالاتری برخوردار است. معمولا از دریل بتن کن چهار شیار برای سوراخ کردن متریالی مانند، بتن، سیمان، آجر و گچ استفاده می‌شود.
۲. مته یا قلم گیر پنج شیار
نوع ساختار دریل بتن کن پنج شیار به صورتی است که می‌توان انواع مته و قلم‌های به قطر ۳۲ میلیمتر را در آن‌ها جای داد. در مقایسه با دریل چهار شیار، این دستگاه دارای وزن بیشتری است و این کارایی را دارد که همزمان در هنگام انجام پروژه تخریب ضربه‌هایی با قدرت زیاد به محل وارد کند.
این ابزار دارای سیستم میرایی لرزش (لرزش گیر) است که موجب می‌شود لرزش دستگاه دفع شده و به کاربر انتقال پیدا نکند. این ویژگی باعث می‌شود که هنگام کار با دستگاه کاربر خسته نشود. مدل پنج شیار قدرت بسیار زیادی دارد و وجود آپشن مته گیر در این ابزار، استفاده از آن را در مشکل‌ترین عملیات‌های اجرایی امکان پذیر کرده است.
به دلیل اینکه وزن این دستگاه بیش از ۵ کیلوگرم است از یک سیستم مهار سرعت در آن استفاده می شود. این سیستم امکان چرخش مته در ۵ یا ۶ حالت را مهیا می‌کند.
لازم به ذکر است که هنگام استفاده از دریل بتن کن، از وارد کردن فشار بیش از حد به دستگاه خودداری کنید، به دلیل اینکه باعث می‌شود دستگاه آسیب ببیند و طول عمر آن نیز به نسبت کاهش یابد و همچنین ممکن است سر مته کنده شود.
منبع مقاله : arvatools.com
