روغن گردشی نوعی روانکار صنعتی است که در سیستم‌های بسته‌ای که در عین روانکاری نیاز به انتقال حرارت دارند و یا میزان آلودگی در آن‌ها زیاد است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن‌ها در سیستم‌های گردشی و هیدرولیکی کاربرد دارند که برخی از این سیستم‌ها عبارتند از:
- جعبه دنده‌ها (گیربکس)
- سیستم‌های حاوی چرخ زنجیر
- سیستم‌های هیدرولیک پرس
- یاتاقان‌های ساده
- دستگاه‌های موجود در صنایع نساجی
روغن‌های گردشی را به نام تجاری R&O (Rust and oxidation) هم می‌شناسند.
مشخصات روغن گردشی
- قابلیت فیلتراسیون بالا: به دلیل وجود آلاینده‌هایی مانند آب و هوا در سیستم‌های حاوی روغن‌های گردشی، این روغن‌ها باید قابلیت بالایی در فیلتراسیون داشته باشند تا بتوان به راحتی انواع ترکیبات اضافی موجود در روغن را از آن جدا کرد.
- قابلیت جداشوندگی بالا از آب و هوا: سیستم‌های حاوی روغن‌های گردشی عموما خوردگی بالایی دارند (نظیر انواع سیستم‌های انتقال قدرت گیربکسی) و وجود ترکیباتی نظیر آب و هوا می‌تواند منجر به اکسید شدن روغن شود، از این رو روغن گردشی مورد استفاده در این سیستم‌ها باید قابلیت ضد خوردگی و ضد اکسایش هم داشته باشد.
- ویسکوزیته مناسب: ویسکوزیته (گرانروی) روغن گردشی باید متناسب با سیستم مورد نظر باشد. با بالا رفتن بیش از اندازه ویسکوزیته، سیستم پمپاژ به مشکل خواهد خورد و با کاهش بیش از اندازه ویسکوزیته هم وظایف روانکاری روغن به خوبی انجام نخواهد شد.
مزایای استفاده از روغن گردشی
- کاهش اصطکاک و سایش: روغن گردشی با ایجاد لایه‌ای نازک بین سطوح متحرک، از اصطکاک و سایش آن‌ها جلوگیری می‌کند و به افزایش طول عمر قطعات کمک می‌کند.
- خنک‌کاری سیستم: روغن گردشی با جذب گرمای تولید شده در سیستم، به خنک شدن آن کمک می‌کند و از گرم شدن بیش از حد و آسیب دیدن قطعات جلوگیری می‌کند.
- محافظت از قطعات در برابر خوردگی: روغن گردشی با ایجاد یک لایه محافظ روی قطعات، از آن‌ها در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی محافظت می‌کند.
- حذف آلودگی‌ها: روغن گردشی ذرات معلق و آلودگی‌ها را از سیستم جمع‌آوری می‌کند و به حفظ پاکیزگی آن کمک می‌کند.
- بهبود عملکرد سیستم: روغن گردشی با روانکاری روان و خنک‌کاری مناسب، به عملکرد بهتر و کارآمدتر سیستم کمک می‌کند.
کاربردهای روغن گردشی
روغن‌های گردشی در طیف گسترده‌ای از کاربردها، از جمله موارد زیر، استفاده می‌شوند:
- صنایع فولاد: به دلیل وجود حرارت و خطر آتش‌سوزی بالا
- صنعت معدن: به دلیل وجود گرد و غبار و خطر جرقه‌زنی
- صنعت هواپیمایی: به دلیل ریسک بالای آتش‌سوزی در صورت سقوط
- ماشین‌آلات کشاورزی: مانند کمباین‌ها و دروگرها که در معرض خطر آتش‌سوزی ناشی از علوفه خشک هستند
- ماشین‌آلات راهسازی: مانند لودرها و بولدوزرها که در معرض خطر آتش‌سوزی ناشی از نشت سوخت یا اصطکاک هستند
- جعبه دنده خودروها
- سیستم‌های هیدرولیک
- ماشین‌آلات نساجی
- کمپرسورها
- توربین‌ها
انتخاب روغن گردشی مناسب
انتخاب نوع مناسب روغن گردشی برای هر کاربرد، به عوامل مختلفی مانند نوع سیستم، شرایط محیطی، دمای کارکرد، و الزامات فنی بستگی دارد.
نکات مهم در انتخاب روغن گردشی:
- ویسکوزیته مناسب: ویسکوزیته روغن باید متناسب با نیاز سیستم باشد.
- مقاومت در برابر حرارت: روغن باید در برابر حرارت‌های بالا مقاوم باشد و خاصیت خود را از دست ندهد.
- مقاومت در برابر اکسیداسیون: روغن باید در برابر اکسید شدن مقاوم باشد و رسوب ایجاد نکند.
- قابلیت فیلتراسیون: روغن باید به راحتی قابل فیلتر شدن باشد و ذرات معلق را به خود جذب کند.
- سازگاری با مواد: روغن باید با مواد تشکیل دهنده سیستم سازگار است
