شیرهای گلوله ای یا توپکی، نوعی از شیرآلات صنعتی هستند که از یک توپ کروی برای کنترل جریان سیالات استفاده می‌کنند. این نوع شیرها به دلیل سادگی، کارایی و قیمت مناسب، در طیف گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارند.
عملکرد:
در شیرهای گلوله ای، یک توپ کروی با سوراخی در مرکز آن، در مسیر عبور سیال قرار می‌گیرد. با چرخش 90 درجه‌ای توپ، این سوراخ با مسیر عبور سیال هم‌راستا شده و جریان عبور می‌کند. در حالت بسته، سوراخ توپ عمود بر مسیر عبور سیال قرار گرفته و جریان را مسدود می‌کند.
مزایای شیرهای گلوله ای:
- سادگی و کارایی: عملکرد این نوع شیرها بسیار ساده و قابل فهم است.
- افت فشار کم: طراحی توپی شیر، افت فشار ناچیزی در مسیر جریان ایجاد می‌کند.
- قابلیت آب‌بندی بالا: استفاده از مواد باکیفیت و طراحی دقیق، اتصالی مطمئن و بدون نشتی را به ارمغان می‌آورد.
- تنوع در سایز و جنس: شیرهای گلوله ای در سایزها و جنس‌های مختلف، متناسب با نیازهای گوناگون تولید می‌شوند.
- قیمت مناسب: در مقایسه با برخی شیرهای دیگر مانند شیرهای پروانه ای، قیمت شیرهای گلوله ای مقرون به صرفه‌تر است.
- عمر طولانی: ساختار مقاوم و استفاده از مواد باکیفیت، عمر طولانی این نوع شیر را تضمین می‌کند.
معایب شیرهای گلوله ای:
- محدودیت در تنظیم جریان: این نوع شیرها برای تنظیم دقیق جریان مناسب نیستند.
- نیاز به فضای نصب: به دلیل وجود توپ در داخل شیر، به فضای بیشتری برای نصب نیاز دارند.
- ضربه پذیری: در صورت ضربه ناگهانی، ممکن است توپ شیر آسیب ببیند.
کاربردهای شیرهای گلوله ای:
- صنایع نفت و گاز: برای انتقال و کنترل جریان گاز و نفت در خطوط لوله، پالایشگاه‌ها و مخازن ذخیره‌سازی
- صنایع شیمیایی: برای انتقال و کنترل جریان مواد شیمیایی خورنده و سمی
- صنایع غذایی و دارویی: برای انتقال و کنترل جریان مواد خوراکی و دارویی در شرایط بهداشتی
- تصفیه آب و فاضلاب: برای کنترل جریان آب در سیستم‌های تصفیه و فاضلاب
- صنایع نیروگاهی: برای کنترل جریان آب، بخار و سایر سیالات در نیروگاه‌ها
انواع شیرهای گلوله ای:
- شیرهای گلوله ای تمام فلز: برای سیالات با دما و فشار بالا
- شیرهای گلوله ای با روکش PTFE: برای سیالات خورنده و اسیدی
- شیرهای گلوله ای با چندین مجرا: برای کنترل جریان چندین سیال به طور همزمان
نکات مهم در انتخاب شیرهای گلوله ای:
- نوع سیال: با توجه به نوع سیال، جنس بدنه و توپ شیر باید انتخاب شود.
- فشار و دما: شیر باید برای تحمل فشار و دمای سیال مورد نظر طراحی شده باشد.
- نیاز به تنظیم جریان: در صورت نیاز به تنظیم دقیق جریان، باید از شیرهای دیگر مانند شیرهای سوزنی استفاده کرد.
- فضای نصب: فضای مورد نیاز برای نصب شیر باید در نظر گرفته شود.
- بودجه: قیمت شیرهای گلوله ای با توجه به سایز، جنس و نوع آن متفاوت است.
نتیجه‌گیری:
شیرهای گلوله ای به عنوان یک انتخاب ایده‌آل برای قطع و وصل جریان در
منابع:
- شیر توپی (Ball Valve) چیست و انواع شیرهای توپی (بال ولو): https://www.kpsgroup.ir/ball-valve/
